Идеал газ күйінің теңдеуі. Изопроцестер. Физика, 10 сынып, қосымша материал 1.

Қосымша деректер

1.     Изотермиялық процесс:

Тұрақты температурада өтетін процесс изотермиялық процесс деп аталады.

.

Изотермиялық процесті сипаттайтын заңды ағылшын ғалымы Бойль мен француз ғалымы Мариот  бір-бірінен тәуелсіз, тәжірибе жүзінде алды. Сондықтан бұл заң Бойль-Мариот заңы деп аталады.

          Берілген газдың массасы үшін тұрақты температурада газ қысымының көлемге көбейтіндісі тұрақты болады.

   немесе  

          Изотермиялық процесті сипаттайтын графикті изотерма деп атайды. Графикте Т₁<Т₂.

2.     Изобаралық процесс:

Тұрақты қысымда өтетін процесс изобаралық процесс деп аталады.

.

Изобаралық процесті сипаттайтын заңды француз ғалымы Гей-Люссак тәжірибе жүзінде алды. Сондықтан бұл заң  Гей-Люссак заңы деп аталады.

Берілген газдың массасы үшін тұрақты қысымда газ көлемінің температураға қатынасы тұрақты болады.

  немесе   .

 Гей-Люссак заңын Цельсий шкаласындағы температураны пайдаланып келесі түрде жазылады:

мұндағы:  -  температурадағы газ көлемі,  -  температурадағы газ көлемі,  - газ көлемінің  ұлғаюының температуралық коэффициенті.

Изобаралық процесті сипаттайтын графикті изобара деп атайды. Графикте р₁<р₂.

3.     Изохоралық процесс:

Тұрақты көлемде өтетін процес изохоралық процесс деп аталады.

.

 Изохоралық процесті сипаттайтын заңды француз ғалымы Шарль тәжірибе жүзінде алды. Сондықтан бұл заң  Шарль заңы деп аталады.

Берілген газдың массасы үшін тұрақты көлемде газ қысымының температураға қатынасы тұрақты болады.

немесе .                 

 Шарль заңын Цельсий шкаласындағы температураны пайдаланып келесі түрде жазылады:

,

мұндағы:  -  температурадағы газ қысымы,  -  температурадағы газ қысымы,  - газ қысымының температуралық коэффициенті.

Изохоралық процесті сипаттайтын графикті изохора деп атайды. Графикте V₁<V₂.

Қосымша 3

• Көлемі 33л ыдыстағы температурасы 310К газдың қысымы 160кПа. Газдың зат мөлшері қаншаға тең?
• Газ изотермалық түде 8л көлемнен 6л көлемге дейін сығылған. ға артқан. Бастапқы қысымды анықтаңдар.
• Егер ыдыстың қабырғасы 20 температурада 1568Н/см² қысымға шыдайтын болса, массасы 6,4кг оттегі бар баллонның ең кіші көлемі қандай болу керек?