Қисық сызықты қозғалыс. Бұрыштық орын ауыстыру және жылдамдық. Айналу периоды және жиілігі. Центрге тартқыш үдеу. Физика, 10 сынып, презентация.

Қисық сызықты қозғалыс. Бұрыштық орын ауыстыру және жылдамдық. Айналу периоды және жиілігі. Центрге тартқыш үдеу

Оқыту мақсаты

10.1.1.3 - қисық сызықты қозғалысты сипаттайтын шамаларды анықтау;

Траекторияның түрлері

Қозғалыстың қисық сызықты траекториясы

Қозғалыстың түзу сызықты траекториясы

Траекториясы қисық қозғалысты қисықсызықты қозғалыс деп айтамыз (мысалы, щеңбер, эллипс, гипербола, парабола).

Қорытынды: қисықсызықты қозғалысты сипаттау үшін шеңбер бойымен қозғалысты сипаттап үйрену керек, одан кейін қисықсызықты қозғалыс моделі ретінде шеңбер доғасының бойымен қозғалысты қарастырамыз

Айдың Жерді және Жер серіктерін айнала қозғалысы, Сатурн сақинасы

Жолдағы айналма қозғалыс

Аттракциондар

Щеңбер бойымен қозғалыстың басқа да мысалдары

Қисық сызықты траектория бойымен қозғалыс кезінде орын ауыстыру векторы S хорда бойымен бағыталады, ал l траекторияның ұзындығы, яғни жүрген жолы.

Материалдық нүктенің қисық сызықты қозғалысы егер жылдамдық модулі тұрақты( мысалы щеңбер бойымен бір қалыпты қозғалыс) болса, бір қалыпты қозғалыс, ал егер жылдамдықтың бағыты мен модулі өзгеретін (мысалы, дененің көкжиекке бұрыш жасай қозғалысы) болса, теңүдемелі деп есептеледі.

Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі лездік жылдамдық

Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі лездік жылдамдық

Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі лездік жылдамдық

Қорытынды: қиысықсызықты траекториямен қозғалыс – үдемелі. Осы үдеудің физикалық мағынасы: жылдамдық векторы үнемі өз бағытын өзгертіп отырады.

Үдеу шеңбер центріне бағытталған!

Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі үдеу центрге тартқыш үдеу деп аталады.

Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс –ол шеңбер бойымен тұрақты жылдамдықпен қозғалыс .

А

О

R

R – шеңбердің радиусы

- Бастапқы жылдамдық

В

- Соңғы жылдамдық

Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс кезінде оның үдеуі әрқашан центрге бағытталады.

- центрге тартқыш үдеу

Траекторияның кез-келген бөлігінде:

Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамалар

уақыт

Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамалар

уақыт

Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамалар

бұрыштық

орын ауыстыру

- бұрылу бұрышы

Бір период ішінде

Радиан – доғаның ұзындығы радиусқа тең болатын екі радиустың арасындағы бұрыш

Қорытынды: бірқалыпты айналмалы қозғалыс дегеніміз –бірдей уақыт аралықтарында дененің тең бұрышқа бұрылуы

Айналу периоды T – материялық нүктенің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысы кезіндегі, толық бір айналым жасауға кеткен уақыты.

t – бір айналым жасауға кеткен уақыт;

N – айналым саны

Жердің өз осін және Күнді айналу периоды мен жиілігі қандай?

Американдық астрономдар нейтрондық жұлдыздың айналу жиілігі 1120 айн/с екенін анықтады.

Шеңбер бойымен қозғалыс бұрыштық жылдамдықпен де сипатталады

Бір период ішінде

Бұрыштық жылдамдық

Сызықтық және бұрыштық шамалар арасындағы байланыс

Сызықтық және бұрыштық шамалар арасындағы байланыс

Сызықтық және бұрыштық шамалар арасындағы байланыс

Сызықтық және бұрыштық шамалар арасындағы байланыс

Геостационарлы серік

Қызықты мысалдар

Резерфордтың планетаралық моделі

Сутегі атомындағы электронның айналу жылдамдығы 2 000 000 м/с-тан асады.

Ал электронның үдеуі 1023 м/с2-қа жетеді.

Негізгі формулалар

период

Бағдаршам

Қызыл – мүлдем түсініксіз

Сары – түсіндім, бірақ сұрағым бар?!?

Жасыл – толық түсіндім.

Білімді бекіту тапсырмалары

1. Қисықсызықты қозғалыстың мысалы ...

а) тастың құлауы;

в) спринтердің 100 метр қашықтыққа жүгіруі.

2. Сағаттың минуттық тілі толық бір айналым жасады. Айналу периоды неге тең?

а) 60 с; б) 1/3600 с; в) 3600 с.

3. Велосипед дөңгелегі 4 с-та бір айналым жасады. Айналу периоды неге тең.

а) 0,25 Гц; б) 4 Гц; в) 2 Гц.

4. Моторлы қайықтың білігі 1 с-та 25 айналым жасады. Біліктің бұрыштық жылдамдығы неге тең?

а) 25 рад/с; б) /25 рад/с; в) 50 рад/с.

5. Егер электр бұғысының бұрыштық жылдамдығы 400 рад/с болса, оның жиілігі қандай.

а) 800 Гц; б) 400 Гц; в) 200 Гц

№1.

Жердің жасанды серігінің орбитасының радиусын 4 есе арттырғанда, оның айналу периоды 8 есе артады. Жасанды серіктің орбита бойымен қозғалу жылдамдығы неше есе өзгереді?

Жердің жасанды серігінің орбитасының радиусын 4 есе арттырғанда, оның айналу периоды 8 есе артады. Жасанды серіктің орбита бойымен қозғалу жылдамдығы неше есе өзгереді?

Шешуі:

Жауабы: 2 есе азаяды

№2.

Сағаттың минуттық тілшесі секундтық тілшесінен 3 есе ұзын. Тілше ұштарының жылдамдықтарының қатынасын табыңдар.

Шешуі :

Сағаттың минуттық тілшесі секундтық тілшесінен 3 есе ұзын. Тілше ұштарының жылдамдықтарының қатынасын табыңдар.

Жауабы:

№3.

Электрофор машинасының кішкентай тегершігінің радиусы 8 см, ол минутына 1200 айналым жасайды. Егер үлкен тегершігінің радиусы 32 см болса, оның айналу жиілігі қандай?

Назарларыңызға рахмет!