Конденсаторлар. Физика, 8 сынып, сабақ жоспары.

Конденсаторлар

Мұғалімнің аты:

Оқушылар саны

8.4.1.10 – конденсаторлардың құрылысын және қолданылуын сипаттау

• конденсатордыӊ құрылысын және қолданылуын сипаттау;
• конденсаторлардыӊ түрлерін білу;
• электр сыйымдылығыныӊ физикалық мағынасын түсіну;
• өткізгіштіӊ электр сыйымдылығыныӊ формуласын және өлшем бірлігін білу;
• жазық конденсатордыӊ сыйымдылығын анықтайтын формуласын білу және қолдану;

- конденсатордыӊ құрылысын және қолданылуын сипаттайды;

- конденсаторлардыӊ түрлерін біледі;

- электр сыйымдылығыныӊ физикалық мағынасын түсіндіреді;

- өткізгіштіӊ электр сыйымдылығыныӊ формуласын және өлшем бірлігін біледі;

- жазық конденсатордыӊ сыйымдылығын анықтайтын формуласын біледі және қолданады;

Пәнге тән лексика мен терминология:

Электрлік құбылыстар- phenomena

Заряд- charge

Оң заряд- positive charge

Теріс заряд- negative charge

Тебісу- repulsion

Тартысу- attraction

Зарядтың сақталу заңы- The law of conservation of charge

Электроскоп- electroscope

Электрометр- electrometer

Электр өрісі - Electric field

Электр өрісініӊ кернеулігі-Tension of electric-field

Электр өрісініӊ күш сызықтары-Lines of tension of electric-field

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

 Конденсаторлар – электр зарядын және электр өрісініӊ энергиясын жинақтайтын аспаптар.

 Конденсатор - диэлектрик қабатымен бөлінген екі өткізгіш пластинадан құралады.

 Пластиналарының пішініне қарай конденсаторлар жазық, цилиндрлік және сфералық болып бөлінеді.

 Электр сыйымдылық – конденсатордың заряд сақтау қасиетін сипаттайды.

 Электр сыйымдылығы – тек қана өткізгіштің (конденсатордың) пішініне және өлшемдеріне тәуелді.

Сабақ барысында өзара бағалау және талдау жасай алу дағдысы қалыптасады.

Математика пәнімен байланыс есептер және формулалар қорытып шығару және графикті талдау .

Оқушыларда электр өрісі, біртекті электр өрісі, электр өрісініӊ күш сызықтары және потенциал, потенциалдар айырымы туралы түсініктері қалыптасқан.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақтың басы

0-5 мин

5-7 мин

•  Зарядталған параллель орналасқан пластиналардыӊ электр өрісініӊ күш сызықтарын қайталап, электр өрісініӊ кернеулігініӊ формуласын еске түсіру.
• Электр өрісінің потенциалы деген не?
• Потенциалдар айырымы деген не?
• Кернеулік пен потенциалдар айырымының арасында қандай байланыс бар?

Мұғалім оқушылардың жауаптарына кері байланыс жасай отырып, олар қателескен жағдайда түзетулер енгізеді.

•  Ой қозғау. Әраттас электр зарядтарын жинақтау үшін қандай құрал қажет?

Оқушылар жұпта талқылайды. Оқушылар өткізгіштің заряд жинау қабілетін сипаттайтын физикалық шама бар екенін түсінулері тиіс, ол электрсыйымдылығы.

• Мақсатты болжау. Оқушылармен бірге талқыланады.
• конденсаторлардың құрылысын және қолданылуын сипаттау

Сабақтың басы

7-17мин

17-22 мин

22-37 мин

37-39 мин

4. Түсіндіру.

Анимацияны пайдаланып конденсатор сыйымдылығының неден тәуелді екенін зерттеу.

https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/templateimg.php?s=elpole_kondenzator&l=ru

Оқушылар өз болжамдарын айтады да анимацияны қолданып болжамның қайсысын дәлелдеуге болатынын ойланады.

1 топ. Конденсатор сыйымдылығының пластина арақашықтығынан тәуелділігін зерттейді

2 топ. Конденсатор сыйымдылығының пластина ауданына тәуелділігін зерттейді

3 топ. Конденсатор сыйымдылығының диэлектрикке тәуелділігін зерттейді

4 топ. Конденсатор платинасының зарядының кернеуден тәуелділігін зертейді

 Әр топ өз зерттеулері бойынша қорытынды жасайды.Барлық топтың қорытындысын біріктіріп жалпы қорытынды жасалады. Қорытындысында төмендегідей тұжырымға келулері тиіс

1) Конденсатор сыйымдылығы пластина арақашықтығына кері пропорционал

2) Конденсатор сыйымдылығы пластина ауданына тура пропорционал

3) Конденсатор сыйымдылығы диэлектрикке тура пропорционал

4) Конденсатор платинасының заряды кернеуге тура пропорционал

 Мұғалім кері байланыс жасай отырып оқушылардың тұжырымдарын толықтырады және түсіндіреді. Жазық конденсатордың электрсыйымдылығы

  С=q/U

 S - конденсатор пластинасының ауданы (м²);

 d - пластиналар арасындағы қашықтық (м).

 Конденсаторды схемада мына түрде белгілейміз:

Мұғалім конденсатордың қолданылын түсіндіреді.

 5. Сабақты бекіту

1. Конденсатордың бір пластинасының электр заряды +2Кл, екінші пластинасының заряды -2Кл.Пластиналар арасындағы кернеу 5000 В.Конденсатордың электр сыйымдылығы неге тең?

а) 0; б) 0,0004 Ф; в) 0,0008 Ф; г) 2500 Ф; д) 1000 Ф.

2. 300 В-қа дейін кернеу берген кезде астарларына 240 мКл заряд жинай алатын импульстық фотожарқыл шамын қоректендіретін конденсатордың электр сыйымдылығы қандай?

А) 640 мкФ; В) 720 мкФ; С) 780кмФ; Д) 800мкФ; Е) 840мкФ;

3..Әрқайсысының ұзындығы , ені екі алюминий фольгадан оралып жасалған электролиттік конденсатордың арнайы электролитке батырылған қағаз диэлектригінің диэлектрлік өтімділігі 4, ал қалыңдығы 0,354 мкм болса, оның сиымдылығы қандай?

А) 200 мкФ; В) 180 мкФ; С) 160 мкФ; Д) 120 мкФ; Е) 100 мкФ.

4. Диэлектриктік өтімділігі 4-ке тең пластиналар арақашықтығын 2 есе арттырса конденсатордың электрсыйымдылығы қалай өзгереді?

A. Екі есе артады.

B. Екі есе кемиді

C. Сегіз есе артады

D. Өзгермейді

5. Ұзындығы 2 м, ені 0,1 м алюминий фольга мен қалыңдығы 10-4 м парафин қағаздан жасалған конденсатордың электр сыйымдылығын анықтаңыз

(ε= 2,2, ε0= 8,85·10-12 Кл2 / Н·м2). Жауабы: 3,9•10^-8 Ф

6. Суретте өлшемдері, астарларының арасындағы қашықтықпен салыстырғанда

өте үлкен жазық конденсатор берілген.

Астарларының арақашықтығы d=0.5 мм. (𝜀0 = 8,85 ∙ 10−12 Ф/м.

а) Неліктен конденсатордың электр сыйымдылығы сыртқы электр өрісіне тәуелсіз?

б) Жазық ауа конденсаторы сыйымдылығы 1пФ болуы үшін, астарларының ауданы қандай болу керек?

в) Егер конденсатордың астарларының арасын диэлектрлік өтімділігі ε= 7 слюдамен толтырса, нәтиже қалай өзгереді?

Оқушылар дайын жауаптар арқылы өздік бағалау жүргізеді.

Сабақтың соңы

39-40 мин

6. Рефлексия

Мұғалім тапсырманың орындалу деңгейін талқылай отырып, сабақ мақсатына оралады. Келесі сабақты жоспарлау үшін оқушыларға сұрақтар қойылады:

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет.

Сұрақтар ауызша немесе жазбаша талқылануы мүмкін.

• Үй тапсырмасы: Физика және астрономия. 8-сынып.

§ 34. 17-жаттығу.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Оқушылардың топтық талқылауы және ауызша сұрақтарға жауап беру дағдысы бақыланады.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?