Аминдер. Химия, 11 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы:

Аминдер

Аммиактың және аминдердің құрылысы.

Аминдерді жүйелеу, атау беру.

Оқыту мақсаты

11.5.1.1 аминдердің жіктелуін және номенклатурасын білу

11.5.1.2 аммиактың және аминдердің құрылысын салыстыру

Сабақ мақсаты

Аминдерді жіктеу

Аминдерге халықаралық жүйелеу номенклатурасы бойынша атау беру

Аммиактың және аминдердің құрылысын салыстыру

Тілдік мақсаттар

Функционалды топ

Біріншілік аминдер

Екіншілік аминдер

Үшіншілік аминдер

Ковалентті байланыс

Алкил тобы

Сіздер не білуіңіз керек?

Аминдердің құрылымдық сипаттамасын (функционалды топты білу)

Изомерлерін:

Номенклатурасын IUPAC бойынша

(атау беру ережесі)

Азот химиясы

Азот атомының құрылысын еске түсіріңіз. Азоттың электрондық конфигурациясын жазыңыз.

Сыртқы қабаттағы электрондарды көрсете отырып, аммиактың NH3 молекуласын «айқыш және нүкте» арқылы сызба нұсқасын сызыңыз.

Аммиактағы химиялық байланысты сипаттаңыз

Ковалентті полюсті байланыс

Көмірсутек тобы дегеніміз не? Алкил тобына мысал келтіріңіз?

Алкил тобы – бір сутек атомын жоғалтқан алкан қалдықтарының жалпы атауы.

Мысал: CH3 – метил тобы

Аминдердің құрылысы және жүйелеуі

Аминдер – құрамында кем дегенде бір сутек атомы алкил немесе арил тобымен алмастырылған аммиактың функционалдық туындылары.

Функционалды топ NHx

Аминдерде азот атомы sp3 гибридтену түрінде болады

Аминдердің құрылысы және жүйелеуі

Алмастырылған сутек атомы санына қарай байланысты аминдер:

біріншілік (1°),

екіншілік (2°) және

үшіншілік (3°) деп

жіктеледі.

Біріншілік аминдер

Тек бір сутек атомының орнын көмірсутек тобы басқан.

https://bilimland.kz/kk/courses/chemistry-kk/organikalyq-ximiya/azotty-organikalyq-qosylystar/lesson/aminder

Аминдердің құрылысы және жүйелеуі

Аммиак молекуласында екі сутек атомның орнын көмірсутек топтары басқан кезде екіншілік аминдер түзіледі.

Үшіншілік аминдерде, барлық сутек атомдарының орнын көмірсутек топтары басады

Алифатты аминдердің құрылысы және жүйелеуі

Аминдерге

жатпайды

Алифатты аминдердің құрылысы және жүйелеуі

Аминдерге

жатпайды

Неліктен тетраметиламмоний хлориді аминдерге жатпайды?

Аминдердің құрылысы және жүйелеуі

Фениламин- біріншілік амин, бензол сақинасындағы -NH2 тобының болуы.

Тарихи атауы анилин, аминобензол.

Ароматты амин C6H5NH2

Гетероциклді аминдер

гемоглобин

-пиррол туындысы

Никотин- Кофеин

пиридин туындысы -пурин туындысы

Аминдердің аталуы

IUPAC (ұзын тізбек= алкан)

біріншілік

алканамин

Амин тобын алкандар тізбегінде анықтау үшін қолданылады

Екі амин тобы болу мүмкін.

Екіншілік

N-алкилалканамин

Үшіншілік

N-алкил-N-алкилалканамин

Көпфункционалды қосылыстар

Амин = орынбасушы (амино),

Карбон қышқылы

Альдегид

Кетон

Спирт

Амин

Қарапайым

Біріншілік

Алкиламин

Екіншілік

Алкилалкиламин

Үшіншілік

Алкилалкилалкиламин

Изомерия

Құрылымдық (C атомдар қанқасы)

Функционалды (NHx топ орналасуына байланысты)

Аминдердің аталуы

https://bilimland.kz/ru/courses/chemistry-ru/organicheskaya-ximiya/azotsoderzhashie-organicheskie-soedineniya/lesson/aminy

Екіншілік және үшіншілік аминдерді атау ережесі:

Ұзын тізбекті алкандағы көміртек атомдарына реттік сан қою;

Азот атомымен байланысқан әр алкил топты атау N–алкил тобы;

Алфавит бойынша алкил топтарды қою және амин деп жалғау.

N-метилпропанамин N-метил-2-бутанамин

N-метиламин

1o

-N-метиламин

N-этил

2o

3o

N,N-диметиламин

N-этил-

Білімді тексеру

Әр қосылысқа атау беріңіз:

CH3

|

CH3—CH2—N—CH2—CH2—CH2—CH3

N-этил-N-метил-1-бутанамин

Nomenclature

The IUPAC benzene named aniline.

An ether and aniline

4-methyoxyaniline

r

N-methyl-1-phenylamine

The 1 is understood and

does not have to be used

Naming 2 Functional Groups

Amine Nomenclature

N -метиламин

2 –пропанамин немесе

2-аминопропан

Amine Nomenclature

N-этил-N-метиламин

N-метил-2-пропанамин

Amine Nomenclature

N-диэтил-N-метиламин

N-этил-N-метил-1-аминопропан

немесе

N-этил-N-метил-N-пропиламин

Берілген аминдерді біріншілік, екіншілік,

үшіншілікке жіктеңіз:

А және Д қосылыстарға атау беріңіз

Жауап

1. a) A біріншілік -primary

B бірінішілік-primary

C үшіншілік-tertiary

D екіншілік -secondary

b) A 2-аминобутан

D N,N -диметиламин

CH3CH2CH2NH2 изомерлерінің құрылымдық формуласын сызыңыз

Біріншілік, екіншілік, үшіншілік деп белгіліңіз (3)

Лабораториялық жұмыс №4

Молекулалар жиынтығын пайдаланып, аммиак молекуласын құрастырыңыз

Метиламин молекуласын құрастырыңыз

Аммиак және метиламиннің құрылысын салыстырып, ұқсастығын және ерекшілігін берілген диаграммаға толтырыңыз.

Аммиак

Метиламин

Task

Бутиламиннің үшіншілік изомерінің құрылымдық формуласын келтіріңіз.

Льюс формуласы арқылы C2H7N аминнің екі изомерін жазыңыз.

Фениламиннің құрылымдық формуласын келтіріңіз.

Пайдаланған ресурстар:

www.CHEMSHEETS.co.uk

https://www.chemguide.co.uk/organicprops/amines/background.html#top

https://bilimland.kz/ru/courses/chemistry-ru/organicheskaya-ximiya/lesson/aminy