Абсолюттік және салыстырмалы орташа шамалар. Дәрігердің іс- әрекетін және тұрғындар денсаулығын жағдайын бақылаудағы абсолюттік және салыстырмалы шамалар.

Семей мемлекеттік медицина университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Абсолюттік және салыстырмалы орташа шамалар. Дәрігердің іс- әрекетін және тұрғындар денсаулығын жағдайын бақылаудағы абсолюттік және салыстырмалы шамалар.

Орындаған: Калиева С

340-топ ҚДС

Тексерген:Нурмуханов Д.К.

Семей 2014 жыл

ЖОСПАР:

Кіріспе

1. Статистикалық өлшемдер

Негізгі бөлім

2. Абсолюттік мөлшер

3. Салыстырмалы мөлшер пайдалынады.

4. Салыстырмалы мөлшердің түрлері

Қорытынды

Статистикалық жиынтықтың құрамындағы белгілерді немесе құбылыстарды зерттеуде және оларды сипаттауда статистикалық өлшемдер пайдалынады:

Абсолюттік шама

Салыстырмалы шама

Статистикалық жиынтықтың бақылау бірлігін зерттелетін белгілер бойынша топтарға бөліп, соған статистикалық өңдеу жүргізіледі. Бұдан соң кестеге жазылып, әр топ бойынша жалпы жиынтығы есептелінеді. Ол абсолюттік мөлшер болды да, бір жиынтықтың санын немесе көлемін көрсетеді. (халық саны, аурулар саны, мекемелер, төсектер саны т.б)

Статистикалық жиынтық белгілерінің бір- бірімен байланысын тауып, оларды салыстыру қажет болса, онда салыстырмалы мөлшер пайдалынады.

Сонымен салыстырмалы мөлшерлер екі абсолюттік мөлшерлерді салыстыру, бөлу және сол бөлшекті 100, 1000, 100000- ға көбейту арқылы табылады. Сондықтанда салыстырмалы мөлшерлерді (пайызбен, промиллимен, продецемиллимен т.б) белгілейді.

Салыстырмалы мөлшердің түрлері:

Үлестік көрсеткіш- жиынның бөлшегін немесе оның құрамын көрсетеді. Мысалы: аурушаңдық, мүгедектік, өлім себептерінің құрамы. Жалпы дәрігерлер санының құрамы түрлі мамандықтардан тұрады, халық құрамы- жынысы, жас шамасы, мамандығы бойынша бөлінеді. Бұл көрсеткіш пайызбен белгіленеді.

Қарқынды көрсеткішті- болмаса жиілік, таралу көрсеткіші деп атайды. Бұл көрсеткіш бір белгінің немесе құбылыстың зерттелетін ортадағы, жиынтықтағы жиілігін анықтайды. Әлеуметтік- медициналық зерттеулерде халық арасында аурудың, мүгедектіктің, жарақаттанудың, өлімнің жиілігін көрсетеді.

Ара қатыстық көрсеткіш- бір- біріне ұқсамайтын екі жиынтықтың қатынасын көрсетеді. Көбінесе бұл көрсеткішжалпы халық санына есептелінеді. Мысалы, тұрғындардың дәрігерлермен, жедел жәрдем машиналарымен, төсектермен, орта буындағы мамандармен қамтамасыз етілуі.

Көрнекті көрсеткіш- біртектес мөлшерлерді: абсолюттік, салыстырмалы немесе орта шамаларды салыстыра отырып, бағалауға мүмкіндік береді. Бұл көрсеткішті есептеу үшін салыстыратын мөлшердің біреуін 100%- ға теңейді, ал қалғанын соған қатынас ретінде есептейді. Мысалы, ҚР- да тұрғындардың ауруханадағы төсектермен қамтамасыз етілу көрсеткішінің он жыл ішінде өзгеруі.

Бұл мысалда 1990 жылғы көрсеткіш 100- ге теңелген. Сонымен көрнекті көрсеткш бір емес бірнеше белгілердің уақыт аралығында өзгеруін көрсетеді, сондықтан статистикада талдау жүргізгенде жиі пайдалынады

Мысалы, операцияға дейінгі және операциядан кейін науқастың негізгі функционалдық көрсеткіштерінің өзгеруін бақылауға болады. Онда операцияға дейінгі көрсеткіштер- 100 теңеледі. Операциядан кейінгі көрсеткіштер соған қатысты есептелінеді.

Салыстырмалы мөлшерлерді есептегенен кейін оларға графикалық бейнелеу жүргізіледі.

Графикалық бейнелеудің түрлері:

Графикалық бейнелеу үшін абсалюттік те, қатыстық та, орташа өлшемдер де пайдалынады. Қандайда бір бейнелеу қолданылса, мынандай тәртіп сақталуы қажет:

- әрбір графикалық бейнелеу үшін түсініктеме беріледі.

Сызықты диаграммалар құбылыстың немесе белгінің динамикалық өзгеруін көрсетеді.

Ішкі бағаналы диаграмма, жалпы ауру көрсеткішін 100% –ға теңейді, ал соның құрамындағы аурудың түрлерін бағананың ішінде түрлі бояумен немесе сызықшалармен көрсетеді.

Секторлық диаграмма бір құбылыстың құрамын бейнелеу үшін пайдалынады. Онда шеңберді 100% – ға теңейді, ал шеңбердің колемі 360 градуста болғандықтан, 1% – 3,6 градусқа тең, яғни көрсеткішті 3,6- ға көбейтіп градусты табады.

Көлемді немесе фигуралық диаграммаларда статистикалық көрсеткіштерді суретпен бейнелейді.

Картограммада географикалық картаға түрлі диаграмма салынады, көбінесе бағаналы диаграмма пайдалынады. Мұнда да статистикалық мөлшерге бағнаның ұзындығы сәйкес болуы керек.

Қолданылған әдебиеттер:

Интернет www.google.kz

Интернет www.yandex.ru

Бегалиева Р “ӘЛЕУМЕТТІК МЕДИЦИНА ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫ БАСҚАРУ” 2001 жыл Алматы