Жер шары Күнді айнала қозғалады деген Коперник теориясы қаншалықты дұрыс? (Дүниежүзі тарихы, 7 сынып, IV тоқсан)

Пән: Дүние жүзі тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Ғылыми төңкеріс
Сабақ тақырыбы: Жер шары Күнді айнала қозғалады деген Коперник теориясы қаншалықты дұрыс?
Сабақ мақсатына жетуге көмектесетін мақсаттар: 7.2.4.2 жаратылыстану ғылымдарының ары қарай дамуы үшін кейінгі орта ғасырдағы әлемнің жаратылысы туралы ғылыми ашылулардың мәнін түсіну
7.2.4.1 Қоршаған орта жайында білудің адам өміріндегі маңызы
Сабақтың мақсаты: 16-17 ғасырлардағы Әлемнің құрылуы туралы жаңа көзқарастардың жайдан-жай пайда болмағанын дәлелдеу. Птоломеу мен Коперниктің әлем құрылысын салыстыру. Неліктен Коперниктің ғылыми жаңалығы ұлы ашылулардың бірі болып саналады?......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Айналайын

Жақында ғана «Аналайын» сөзінің мағынасын білдім. Сол сәтте өмірімде үлкен өзгеріс енгендей күй кештім. Осы уақытқа дейін бұл сөзді сан мәрте естісем де, назар аудармағаныма өкіндім. Марқұм болған әжем шашымды сипай «айналайын, құлыным менің» деп емешегі езіле қоңыр көздерімен елжірей қарағанда, мектеп кезінде жақсы бағамен қуана кіргенде, «ақылыңнан айналайын, ботам» деп айтқан анамның қуанышты жүзін көргенде, «айналайын, қара қызым менің» деп басымнан құшырлана иіскеп, еркелеткен әкемнің мойнына асылғанда – бұл сөзде тек еркелету ғана емес, соншама мейірім бар екенін білмеппін. Ал, бұл күні осы сөзді естуге құмар болып алдым. Үлкендердің сөз соңында «айналайын» деп бата берер ме екен, анам мен әкем де бұрынғыша «айналайынымен» еркелетер ме екен, мүмкін досым маған осы бір сөзді айтып, төбемді көкке бір жеткізер деп елеңдеп отырамын.

Демек, құлаққа жағымды, жүрекке жылы тиер сөзде тек ерекше мән-мағына ғана емес, ананың мейірлі алақаны да, әженің жағымды үні де, әкенің адастырмас ақылы да, атаның мейірімге толы көздері де, ағаның, әпкенің өз бауырына деген ерекше ықыласы да, жалпы үйдің үлкенінің балаға деген шексіз махаббаты бар екендігіне көзім жетті.

Бұрынырақтарда үйдің үлкендері ауруға шалдыққан жастарды аман алып қалу үшін, өздерін құрбандыққа атаған. Ол үшін ауырған адамды үйдің ортасына жатқызып, өздері үш рет айналып, есікке келгенде «айналайын» деп дауыстайды екен. Осыдан кейін ауырған адам жазылып, әлгі айналған кісі ауруға шалдығады немесе қайтыс болып кетеді дейді. Тағы бір оқығанымда көне түркілердің осы дағдысымен атақты Бабыр өзінің қанынан жаралған ұлы Құмайын ауырғанда оны үш рет айналып, мықты денсаулығына қарамастан қайтыс болыпты деседі. Содан қалса керек сөз қадірін түсіне білетін қазақ халқы балаларына «айналайын» деп еміренеді екен. Онысы «сенің жолыңда менің жаным құрбан» дегені ғой. Әй, менің жүрегі кең, дана халқым-ай........
Эсселер
Толық

Біздің өміріміз, айналамыз болашақта қандай болады екен?

Адамдар әрдайым болашаққа көз жүгіртіп, қиялға ерік беріп отырған. Жазушылар армандарын қиял-ғажайып әңгімелер жазып, композиторлар ән тудырып, суретшілер суреттер салу арқылы көрсеткен.

Ең қызығы, адам сенгісіз дүниелер болашақта жүзеге асып отырған. Мысалы, бұрынғы замандағы адамдар бір орыннан екінші орынға жылдам жеткізетін ертегідегідей ұшатын кілемді армандаған. Қазір адамдар ұшаққа отырып, көзді ашып-жұмғанша алыс елге тез-ақ жетеді. Грек мифологиясындағы Икар Күнге ұшуға армандаған. Қазір адамдар ғарышқа ұшып, Айға жетіп, Марс т.б планеталарға баруын жоспарлап отыр.

Келешекте өмір қандай болады? -деген сұрақтар әрқашанда туындаған. 1911 жылы Францияда аса танымал емес суретші «2000 жылы өмір қандай болады?» тақырыбында ашықхаттар сериясын әзірлейді. Қарап шықсақ, үлкен ғимараттар, адам өмірін жеңілдету үшін жасалған сансыз сымдармен жалғанған механизмдер. Бір суретінде ауылдың көрінісі. Жайқалып тұрған егінді машина шауып жұр, адам оны сырттай бақылап отыр. Қазір бұл көрініс бізді ешқандай таңқалдырмайды. Ол біздің күнделікті тұрмысымыз. Электр жүйесі, байланыс құрылғылары, соңғы жылдары сымсыз байланыс, машиналар, механизмдер біздің тіршілігіміздің көрсеткіштері......
Шығармалар
Толық

Айналайын, атажұртым

...Уақыт қарқыны зымыран. Күні кеше өткен сияқты уақиғалар бүгінде тарих беттеріне айналып та үлгірді. Бұл жаңа мемлекет пен жаңа қоғамның дүниеге келуінің азапты толғаққа толы, сонымен бірге ғаламат сәті еді. Сол сәт әлі аяқталған жоқ, бірақ ең қиын белестерден аса білдік. Ең қиын жылдар дәл қазір артымызда қалды, сондықтан да мен еліміздің еңсесі биіктей беретініне сенемін.
Н.Назарбаев
Отан... Атамекен... Атажұрт... Тарих... Бұл қай құлаққа да асқақ естілер асыл ұғымдар. Адам өмірге келіп, ес жиып, етек жия бастаған сәттен өз Отанының тарихына ден қоя бастайды... Адам, адам болып жаралғаннан бері ұлан – асыр даму көшінің өн бойында жер үшін, ел үшін сан қилы дүрбелеңдер көп болған.
Әдетте, осындай дүрбелеңдерден, яғни үлкен аумақтарды қамтыған қанқұйлы соғыстардан соң ғана, әлем картасы аталатын ала қағаз бетіне түзетулер түсетін. Ал ХХ ғасырдың соңында әлем келбеті ешқандай дүрбелеңдерсіз – ақ өзгеріп шыға келді. Оған жер жаһанның алтыдан бір бөлігіне иелік етіп, қаһарымен алыс – жақын жұрттардың бәрін ықтырып келген алып империяның ың – шыңсыз ыдырай бастауы себеп болды. Ыдыраған империяның орнына он бес тәуелсіз мемлекет өсіп шықты. Солардың бірі – Орталық Еуразия алабындағы ғажайып әрі қайталанбас тарихы бар – Қазақстан Республикасы еді. Қазақстан – қазақ халқының ата – баба мекені, ежелгі қонысы. Бұл жерде ата – бабамыз туды, өмір сүрді, оның топырағында ата – бабамыздың кіндігі кесілген... Қазақстан картасы – қазына картасы. Даласы дархан, топырағы қасиетті, қойнауы қазыналы. Қазынаның барлығы да қазақ жерінің топырағында тұнып жатқанын екінің бірі айтпай – ақ біледі... Ғылым адамзатқа қанат бітірді, ғаламат істерге бастады, ғажайып жаңалықтар ашты. Соның куәсі – адам көкзеңгір ғарышқа қадам басты, айға қонды, жұмыр жерді аялай айналып ұшты. Ал, ғарышқа жол – Байқоңырдан от алғанын мақтан етпейтін кім бар? Ғарышқа қадам жасаған елдер қатарында еліміздің де еңсесі биік, жалауы жоғары......
Шығармалар
Толық

Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасуы (9 сынып, III тоқсан)

Пән: География
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Физикалық география
Сабақтың тақырыбы: Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасуы
Оқыту мақсаттары: 9.3.4.1 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды
Сабақтың мақсаты: Қазақстандағы табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің айырмашылығын талдау......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Елді мекендердің функционалды зоналары (9 сынып, III тоқсан)

Пән:География
Ұзақ мерзімдік жоспардағы тарау: Әлеуметтік география
Сабақ тақырыбы: Елді мекендердің функционалды зоналары
Сабақ мақсаттары: 9.4.1.8. Елді мекендердің түрлері мен функционалды зоналарын сипаттайды;.....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Қазақстанның табиғат зоналары (9 сынып, III тоқсан)

Пән: География
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Биосфера
Сабақ тақырыбы: Қазақстанның табиғат зоналары
Оқу мақсаттары: 9.3.4.1 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды
Сабақ мақсаттары:  Табиғат зонасы, биіктік белдеу ұғымдарына жалпы сипаттама беру;
 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулерін таралу аймақтары бойынша ажырату;
 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулерін таралу аймақтарын кескін картада бейнелеу;
 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне кешенді салыстырмалы талдау жасау....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Ауылшаруашылық өнеркәсіп және қызмет салаларын орналастыру факторлары №2 (8 сынып, IV тоқсан)

Пән: География
Бөлім: Экономикалық география
Сабақ тақырыбы: Ауылшаруашылық, өнеркәсіп және қызмет салаларын орналастыру факторлары №2
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)8.5.3.3 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде ауыл шаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын орналастыру факторларын талдайды
Сабақ мақсаттары: Өнеркәсіп орындарының орналастыру факторларын талдайды
Ауылшаруашылық салаларын орналастыру факторларын талдайды
Қазақстандық брендтердің ерекшелігін сипаттайды......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Ауылшаруашылық өнеркәсіп және қызмет салаларын орналастыру факторлары №1 (8 сынып, IV тоқсан)

Пән: География
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Экономикалық география
Сабақтың тақырыбы: Ауылшаруашылық, өнеркәсіп және қызмет салаларын орналастыру факторлары №1
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)8.5.3.3 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде ауыл шаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын орналастыру факторларын талдайды
Сабақтың мақсаты: Шаруашылық салаларының орналастыру факторларын талдайды....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасуы №3 (8 сынып, II тоқсан)

Пән: География
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Атмосфера және климат
Сабақ тақырыбы: Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасуы №3
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)Табиғат зоналары мен биіктік белдеудің қалыптасуын білу.
Табиғат зоналарының орналасу реттілігін білу;
Табиғат зоналарының ерекшелігін ажырата білу.
Сабақ мақсаттары: Табиғат зоналары мен биіктік белдеудің қалыптасуын білу.....
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық