Ыбырай Алтынсарин (1841-1889)

Қазақ халқының аса көрнекті ағартушысы, жаңашыл педагог, жазушы, қоғам қайраткері Ыбырай Алтынсарин Қостанай облысының Затобол ауданында туған. Әкесі Алтынсары ерте өлген. Ыбырай атасы Балқожа бидің тәрбиесінде болған. Атасы Ыбырайды Орынборда ашылмақ орыс-қазақ мектебіне жаздырып қойыпты. 1850 жылы сол мектеп ашылғанда түскен 30 қазақ баласының бірі – Ыбырай болған.

Патша үкіметінің көздегені осындай мектептер арқылы жергілікті әкімшілік орындарға қазақтың өзінен миссионер қызметкерлер әзірлеу еді. Сондықтан оқушылар патшаның отаршылдық саясаты рухында тәрбиеленуге тиіс болды. Бірақ жасынан-ақ зерек Алтынсарин бұл мектептің оқу жүйусіне қанағаттанбайды, дүние жүзі әдебиеті классиктерінің – В.Шекспирдің, И.Гетенің, Д.Байронның, А.Пушкиннің, Н.Гогольдің, М.Лермоновтің, И.Крыловтың, Ә.Фирдаусидің, І.Низамидің, Ә.Науаидің тағы басқалардың шығармаларын өздігінен оқыды.

Ыбырай Алтынсарин 1857 жылы мекткпті «өте жақсы» деген бағамен бітірді. Содан кейін ол екі жылдай өз елінде тілмаш болды. 1859 жылы Алтынсарин Орынбордағы шекаралық комиссияға тілмаш болып аусады. Сол жерде шекаралық комиссияның председателі, белгілі шығыс зерттеушісі, ғалым, профессор В.В.Григорьевпен танысады. Атасы Балқожаны жақсы білетін және сылайтын Григорьев Ыбырайға аса ылтипатпен қарап, қзінің бай кітапханасын пайдалануға оған мүмкіндік берген. Оның кітапханасынан әдебиет, тарих, философия кітаптарын оқиды. Және дүние жүзі ағартушыларының еңбектерін, ұлы адамдардың өмірі туралы кітаптарды көп оқыған.

Алтынсарин өз халқын жоғары бағалған, оны жантәнімен сүйген, оның патриоты болған. Ильминскийге жазған бір хатында «Қазақ даласын үш жыл аралағанда қазақтар тапқыр, ақылды, қабілетті, бірақ білімсіз халық екен дегеніңіз әбден дұрыс. Қазақтарды оқыту бастықтардың ойына кіріп шыңпайды. Бекінңстерде училищелер салудан гөрі үйінің, онсыз да қып-қызыл шатырын сырлауды, онсыз да аппақ қабырғаларын ағартуды артық санайды», - деп жазды. ....
Рефераттар
Толық

Алтын күз

Мақсаты: Күз туралы түсініктерін кеңейту. Сөздік қорларын дамыту. Балаларға мерекелік көңіл – күй сыйлау.
Табиғатты аялауға, қорғауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Шар, қанатты сөздер, сарғайған жапырақты ағаштар, жапырақтар, құстардың суреттері, техникалық құрал.

Жүрісі:
Залдың іші шарлармен, қанатты сөздермен, жерде жатырған жапырақтармен, ағаштармен,
суреттермен безендірілген. Әдемі әуен ойналып, балалар орындықтарға жайғасады.
Тәрбиеші:
- Құрметті ұстаздар, ата – аналар! Бүгінгі мектепалды даярлық сынып балалары дайындаған
«Алтын күз» атты күзгі мерекелік ертеңгілікке қош келдіңіздер!.....
Мектепалды дайындық сабақ жоспары
Толық

Мақта қыз бен мысық Ыбырай Алтынсарин

Білім беру саласы: «Қатынас»
Бөлімдері: Қөркем әдебиет.
Тақырыбы: "Мақта қыз бен мысық" Ыбырай Алтынсарин.
Мақсаты: Ертегілер туралы білімдерін күшейту, қызығушылықтарын арттыру.
Сөйлеу мәдениетін, еркін сөйлеп, өз ойларын дұрыс жеткізу.
Баланың сөздік қорын дамыту, сөз өнеріне деген құрмет.
Балаларды еңбекке, татулыққа тәрбиелеу.
Балаларды ертегінің басты кейіпкерлерімен таныстыра отырып, ертегінің мазмұнын дұрыс тыңдауға мәнісін түсініп айта білуге үйрету.
Ертегідегі кейіпкерлердің рет - ретімен шатастырмай айтуға үйрету.
Ертегіні тыңдауларына, зейін қоюларына үлкен мән беру.
Әр кейіпкерлердің мінез - құлығын толық жеткізе білулеріне яғни интонация мен мимика арқылы үйрету .....
Мектепалды дайындық сабақ жоспары
Толық

Алтын күз

Мақсаты: Күз туралы түсініктерін кеңейту. Сөздік қорларын дамыту. Балаларға мерекелік көңіл – күй сыйлау.
Табиғатты аялауға, қорғауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Шар, қанатты сөздер, сарғайған жапырақты ағаштар, жапырақтар, құстардың суреттері, техникалық құрал.

Жүрісі:
Залдың іші шарлармен, қанатты сөздермен, жерде жатырған жапырақтармен, ағаштармен,
суреттермен безендірілген. Әдемі әуен ойналып, балалар орындықтарға жайғасады.
Тәрбиеші:
- Құрметті ұстаздар, ата – аналар! Бүгінгі мектепалды даярлық сынып балалары дайындаған
«Алтын күз» атты күзгі мерекелік ертеңгілікке қош келдіңіздер! .....
Мектепалды дайындық сабақ жоспары
Толық

Алтын кілт

Оқу іс - әрекеті: Қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыру
Тақырыбы: «Алтын кілт»
Мақсаты: математикалық білім мен ұғымдар негізінде балалардың ақыл - ой қабілеттерін қалыптастыру.
Бағдарламалы мазмұны:
10-ға дейін санауды бекіту, 5-ке дейінгі цифрларды тани білу, кеңістікті бағдарлауға білу( оң, сол, алда, артта, жоғарыда, төмен), көлемін екі белгісі бойынша салыстыру (ұзын - қысқа, қисық - тұзу, жалпақ - жіңішке), геометриялық пішіндер (дөңгелек, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш және сопақша), денелер (куб, шар, конус, цилиндр) білу.
Керекті құралдар:
Көрнекіліктер: суреттер, алтын кілт, цифрлар, конверт, қорапша, геометриялық пішіндер мен денелер, «алтын теңгелер» кәмпиттер, сандық.
Үлестірмелі құралдар: геометриялық пішіндер, екі жолақ карточкалар. .....
Мектепалды дайындық сабақ жоспары
Толық

Отаным – алтын бесігім

Сабақтың мақсаты: балаларды өз Отанын, халқын сүйетін азамат болып өсуге, елжандыққа, патриоттық сезімге тәрбиелеу.
Сабақты өткізу формасы: Викторина

Сабақ барысы:
Музыка әуенімен балалар бірінен соң бірі залға кіреді.
Жүргізуші:
Елім менің тәуелсіз жерім менің,
Күннен алған шуақты өмір дәмін.
Рухы ұлттың өлместей боп.
Көк байрағын төбеме көтерген күн.
Қазақстан Мемлекетінің Әнұраны......
Мектепалды дайындық сабақ жоспары
Толық

Алтын күз әсем айналам еліне береке сыйлаған

Залдың іші күз мезгіліне сай етіп безендірілген.
Мақсаты:
Білімділік: Күздің ерекшеліктері туралы алған білімдерін толықтыру.
Тақпақтарды мәнерлеп айтуға жаттықтыру. Би элементтерін нақты орындауға жаттықтыру
Дамытушылық: әндерді музыка ырғағымен айтуға талпындыру, ойындарға
қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелеу: ертегі сахналағанда кейіпкерлердің дауыс ырғағына келтіріп айту дағдысын жетілдіру, балалардың мерекелік көңіл - күйін көтеру.

Жүргізуші: Күз ұсынып егісі мен жемісін,
Әкеледі халыққа бар молшылық.
Сәлеметсіздер ме құрметті қонақтар, ата - аналар, балалар. Бүгінгі
«Алтын күз, әсем айналам еліне береке сыйлаған» атты ертеңгілігімізге қош келдіңіздер!
Алдымен №3"Жұлдыздар" ересектер тобының бүлдіршіндерін қарсы алайық.
Әдемі әуенмен балалар залға кіреді.
Ән: «Күзгі жапырақ» .....
Мектепалды дайындық сабақ жоспары
Толық

Арайлы алтын күз

Мақсаты: Балалардың күзгі табиғат ерекшеліктері туралы білімдерін кеңейте түсу, күз байлықтары алтын, көкөніс, жемістер туралы білетіндерін толықтыру. Еңбекті, табиғат сұлулығын сүюге тәрбелеу.
Мерекелік безендіру: Зал мерекеге сай безендірілген, күзге байланысты суреттер, шарлар.
Жүргізуші: Күз адам баласына молшылық, береке әкелетін мезгіл. Сондықтан да, адамдар күзге берекелі күз, алтын күз деп баға береді. Алтын дейтін себебі, біріншіден, айналаның бәрі сап-сары түске боялады, екіншіден, алтын байлықтың белгісі. Құрметті, ардақты қонақтар, алтын күз мерекесімен құттықтаймыз! Ақылды, тәртіпті, ата-аналарына қолғанат, оқуда озат, жанұяда бақытты болуларыңа тілектеспін!
Армысыздар, бүгінгі кеш куәсі,
Алтын күзім тойланатын күн осы. .....
Балабақша сабақ жоспары
Толық

Алтын күз

Мақсаты: Күзгі табиғат өзгерістерін бақылап,күз байлығын, әсемдікті, сұлулықты сезіне білуге үйрену.
Көрнекілік: Күзгі суреттер,жапырақтар
Жүргізуші:
-Құрметті қонақтар,ата-аналар,балалар,бүгінгі «Алтын күз» ертеңгілігіне қош келдіңіздер!
(Осы кезде залға Жел жүгіріп келеді)
Жел:
-Сәлеметсіңдер ме кішкентай балапандар!Мен күзгі желмін.Сендерге қонаққа келдім,өнерлерінді тамашалауға.Қанекей,балалар маған өз өнерлерінді көрсетіндерші!
Жүргізуші:
-Балалар,біз қайда келдік?Желмен бірге біз күзгі орманға келдік.Күзгі орманның жапырағы қандай екен?Қане,қараңдаршы,жапырақтары сары,қызғылт,қызыл түсті.Өте әдемі екен.Солай ма,балалар?Ал орманды бізге кім әдемілеп қойғаның білесіңдер ме?
Балалар: .....
Балабақша сабақ жоспары
Толық

АЛТЫН КҮЗ

Дайындаған: Жадыра Манатовна Шарипбекова, Көктөбе ауылы, «Ақбота» бөбектер бақшасы
Қатысушылар:шегіртке-үлкен адам
Құмырсқа-үлкен адам,балалар
Күз ханшайымы-үлкен адам
Жүргізуші:сәлеметсіздер ме құрметті ата-аналар,балалар.Бүгінгі «Алтын күз» мерекесіне қош келіпсіздер!!!
Біздің балаларымыздың мерекеге арналған тақпақтарын қабыл алыңыздар.
Ортаға:Ақбота,Тамерлан,Сәния,Дана
Ақбота:Алтын нұрдай тамшылап
Жапырақтар төгілді
Біздің өмір таңшуақ
Біздің өмір көңілді
Тамерлан:Алуан-алуан жапырақ
Ой ,алақай тамаша
Шашу шашты жапырақ.
Сәния:Ағаштардан жамырап.....
Балабақша сабақ жоспары
Толық