Шәкәрім Құдайбердіұлы «Еңлік-Кебек» дастаны. Қазақ әдебиеті, 8 сынып, дидактикалық материал. 20-сабақ.

 https://kk.wikipedia.org/wiki

 Автор бейнесі - әдеби шығармадағы жазушының өз тұлғасын көру қалпы. Әр жанрдағы шығармаларда автор бейнесі әр түрлі дәрежеде әр қырынан аңғарылады. Эпикалы шығармаларда автор негізінен алғанда оқиғаны баяндаушы болады. Ал драмалық шығармада автор оқиғаның даму барысынан мүлде сырт тұрады. 

 Поэзиялық шығармаларда автор, негізінен, лирикалық тұлға ретінде танылады. Лирикада ақынның ішкі сыры, сезімі, толғанысы яғни жеке авторлық тәжірибесі басқа жанрларға қарағанда айқын, анық бедерленеді. Өмір шындығын оқырман лирикалық тұлға позициясындағы автордың көзімен қарап, танып біледі. Лирикалық кейіпкер автордың өлеңмен жазылған тікелей өз көшірмесі емес, жинақтала келіп, белгілі бір нақтылы сипатты иеленген көркем бейне болып шығады.

https://lektsii.com/1-51545.html

Лирикалық туындыдағы автор тұлғасы

 Автор – көркем туындыға таза ішкі ұстанымдағы қарым-қатынастағы тұлға, өмірлік тәжірибелі тасымалдаушы, бұл тәжірибе өңделген түрде оның туындысында бейнеленеді.

 Нақты автор – көркем туындыны жасаушы, өзіндік мірбаяны бар тарихи тұлға, нақты адамдар.

 Имплицитті автор н/е автор бейнесі – оқырман шығарманы оқу үдерісінде санасына орнығатын ұғым.

 Автор бейнесі әдеби шығармалардағы жазушының өз тұлғасының көріну қалпы. әр жанрдағы шығармаларда автор бейнесі әр трлі дәрежеде, әр қырынан аңғарылады. Эпикалық шығармаларда автор негізінен алғанда оқиғаны баяндаушы болады. Ал драмалық шығармада автор оқиғаның даму барсынан мүлде сырт тұрады. Поэзиялық шығармаларда автор, негізінен, лирикалық тұлға ретінде танылады. Лирикада ақынның ішкі сыры, сезімі, толғанысы яғни жекеавторлық тәжірибесі басқа жанрларға қарағанда айқын, анық бедерленеді. өмір шындығын оқырман лирикалық тұлға позициясындағы автордың көзімен қарап, танып біледі.

Автор бейнесінің белсенділігі көркем туындының жанрына байланысты әртүрлі деңгейде көрінеді. Лирикада автор бейнесінің белсенділігі ерекше байқалады. Көп жағдайда лирикалық бейне мен авторлық «мен» тұтасып кеткендей болады. Эпоста автор бейнесі әрқилы қалыпта көрінеді. Эпикалық туындыларда автор образы әрқилы көрініс табатын жазушының суреткерлік мақсатына, яғни идеясына, қаламгердің стиліне, таңдалып алынған өмір шындығының сипатына байланысты. Кез келген шығармада бейнеленген өмірлік материалға белгілі дәрежеде автордың қатысы болады.

 Автор өзінің қатысын тікелей пікір білдіру арқылы немесе авторлық образын беру тұрғысында көрсетуі мүмкін. Көптеген эпикалық шығармаларда автордың айтпақ ойы, мінез қырлары, көзқарастары кейіпкерлер арқылы жүзеге асып жатады. Айталық, әйгілі француз жазушысы Гюстав Флобердің: «Мадам Бовари – ол мен» дегені н/е Лев Толстойдың «Анна Каренина» романындағы Левин бейнесі т.с.с. Көркем шығармада автор тұлғасының көрініс табатыны жөнінде В. Гете: «Өз шығармаларында әрбір жазушы белгілі дәрежеде, тіпті еркінен тыс өзін бейнелейді»,-десе, В.В.Стасов: «Кез келген көркем туынды оны жасаушының ақиқат айнасы, онда өзінің тұлғасын жасырып қалу ешкімнің қолынан келмейді»,-деген екен.