Геометриялық денелердің пішінің құрылу заңдылықтары. Графика және жобалау, 10 сынып, сабақ жоспары.

Сабақ таныстырылымы

Мұғалім: Жалпы алғанда, «пішіннің құрылуы» термині денелердің пішін құру үдерісі болып табылады.

«Пішіннің құрылуы» ұғымы адам қызметінің түрлі салаларында қолданылады. Бұл ережелер әр түрлі үдерістер мен технологиялық әдістер, белгілі заңдарға, ережелерге сәйкес пішіндер жасау болып табылады (құю, қалыптау, металл өңдеу, құю, және т.б.). Өндірістегі пішіндеу сызбаларға сәйкес өнімді өндіруден тұрады. Пішін дизайны, сәулетте шығармашылық үдеріске ие, өнім, жаңа бірегей әдемі және жайлы нысанда дамытуға, құрылыс құрамы, техникалық эстетикамен, эргономика және т.б. заңдарына сәйкес, ыңғайлы, талғампаз өнімдерді жасауда қолданылады.

Оқушы: Пішінді біріктіру (толықтыру, қою) пішіннің бастапқы бөліктерін тұтас біріктіру болып табылады Бұл біріктіру негізінен бөліктерді қосуда жиі қолданылады.

Жою әдісі (алып тастау) дененің кез-келген көлемін жою арқылы пішінді өзгерту болып табылады. Бұл әдіс техникалық өнімдерді дайындауда кеңінен қолданылады (1-сурет).

1. Сурет. Пішіннің құрылуы алып тастау әдісі негізінде

Қайталану әдісі жаңа пішін жасауға мүмкіндік беретін екі немесе одан да көп бөлшектің белгілі қайталануынан шығады. Көптеген бөліктердің құрылымы бірдей бөліктердің қайталануына негізделген. Мысалы, гайкалардың тістері, фланецті бекітетін тесіктері бар бөліктер және т.б. (2-сурет).

Симметриялау әдісі симметриялы бір немесе одан да көп симметриялы жазықтықтарға байланысты болады.

Бөлшектердің пішіні әртүрлі симметрия жазықтықтың саны мен орналасуына байланысты (3-сурет).

Дене бөлшектерінің жазықтықтағы ауысу нәтижесіндегі пішіннің құрылуы 4-суретте көрсетілген.

Пішіннің құрылуы кеңістікте орналасуы мен бағытын өзгерту. Пішін жасау немесе түрлендіру үдерісінде дененің кеңістегі бағытын немесе оның бөлшектерің орналасуын өзгерту қажет болады.

Кеңістікте өзгерту арқылы дененің бір немесе бірнеше координат осіне параллель орналасуын көреміз. Кеңістікті бағдарлауды өзгерту арқылы объектінің өз осіне қатысты немесе белгілі бір бұрышқа координат осін қолдану (айналу).

2. Сурет Пішін бөліктерінің қайталану негізінде пішіннің құрылуы

3. Сурет Бөліктердің симметриясына негізделген пішіннің құрылуы

4. Сурет Бөліктің бір бөлігін жазықтыққа ауыстыру негізінде пішіннің құрылуы

Дененіңі кеңістікте бұру. Бөлшектің белгілі бұрышпен айналуы нәтижесінде оның кеңістікте өзгеруі орын алады.

Сызбадағы бұл өзгеріс нысанның жаңа бағытың көрсетеді (6-сурет).

6. Сурет Дененің айналуы: а — бөлшектің бастапқы қалпы; б — өз осінің бойымен бұрылуы; в — бөлшектің түрлі бағытқа айналуы

7. Сурет Дене бөлшектерінің бір-біріне қатысты өзгеруі Пішіннің бөлшектерін (бөліктерін) бағдарлаудағы өзгеріс бір-біріне қатысты. Түрлендірудің бұл түрі түпнұсқадан өзгеше жаңа пішін жасауға мүмкіндік береді (7 сурет)

.Мұғалім: Кескіндегі пішін мен бағыты сызбада өзгерістер тудырады.

3.Кезең Практикалық жұмыс

А4 форматына бөлшектің өзгеруі техникалық суретің орындау.

Тапсырма мазмұны:

Оқушылар берілген тапсырма карточкалары арқылы бөлшектің техникалық суретін орындайды. Пішіндеу заңдылығын сақтай отырып аксонометриялық проекциясын тұрғызады.

Дескрипторлар:

• кескіндерді қайта құруды біледі

• графикалық жұмыстың ережелерін түсінеді

• сызбаларды орындайды

• Өзінің және сыныптастарының сызбаларын талдайды

• рефлексия жүргізеді

Бағалау:

Өзара бағалау және өзін-өзі бағалау

Саралау:

Күрделі және жеңіл тапсырмалар