Аминдердің алынуы. Галогеналкандардың нуклеофильді орынбасу реакциялары. Химия, 11 сынып, дидактикалық материал.

ҚОСЫМША №1

МЕН НУКЛЕОФИЛЬМІН

Менде бір электрон жұбы бар, мен оны жаңа байланыс түзу үшін қолдана аламын. Мен электроны аз аймаққа шабуылдай аламын (+ немесе d+).

ҚОСЫМША №2

Табиғаты:

Жалғыз электрондық жұптың арқасында аминдер нуклеофилдер сияқты реакцияға түседі

ҚОСЫМША №3

Неліктен аминдер нуклеофил рөлін атқарады?

 Нуклеофиль дегеніміз - басқа молекула немесе ионның оң зарядталған немесе шамалы оң зарядталған бөлігін өзіне тартып, содан кейін шабуыл жасайды.

 Барлық аминдер құрамында электртерістілігі жоғары азот атомында белсенді электрон жұбы болады. Дәл осы электрондар басқа молекулалардың немесе иондардың оң зарядталған бөліктеріне тартылады.

 ҚОСЫМША №4

Біріншілік аминдердің галогеноалкандармен реакциясы

 Сіз бұл өте күрделі реакцияларды қыздыру арқылы жүргізесіз, және осы кезде өнімдер қоспасы түзілуі мүмкін. Қыздыру кезінде күрделі реакциялар сериясы орын алады. Мүмкін болатын реакция өнімдеріне екінші және үшінші деңгейлі аминдер мен олардың тұздары, төртінші аммоний тұздары жатады.

Екіншілік аминдерді олардың тұздарынан алу

Біріңші кезеңде сіз екіншілік аминдердің тұзын аласыз. Мысалы, сіз этиламин мен бромэтанды әрекеттестірсеңіз сәйкесінше диэтиламмоний бромиді түзіледі.

 Қоспада артық этиламин болған жағдайда қайтымды реакция жүре бастайды. Этиламин диэтиламмоный ионынан сутекті жоя бастайды, нәтижесінде екіншілік диэтиламин түзіледі.

ҚОСЫМША №5

ҚОСЫМША №6

1. а) Нуклеофиль дегеніміз не?

б) Аминдер неліктен нуклеофилдер?

2. Бұл сұрақ аминдер мен галогеноалкандар (реакциялық алкилдер) арасындағы реакцияларға қатысты.

 а) Бромоэтан мен этиламин арасындағы реакция нәтижесінде күрделі қоспа түзіледі, алайда бірінші болып келесі реакция теңдеуі жүреді?

 Не болып жатқанын сөзбен сипаттаңыз.

 Келесі үш сұрақ әдейі ыңғайсызданып, оларды тек оқып қана қоймай, оқығанды түсіну арқылы ғана жасай аласыз. Оларға уақытыңызды бөліңіз.

 б) егер сіз жоғарыдағы теңдеуде этиламинді емесі метиламинді алып жүргізсеңіз, ал оны да бромоэтанмен әрекеттестірсеңіз жүруі мүмкін реакция теңдеуін жазыңыз.

 С) Метиламин мен этан ангидридін қосып қыздырғанда өнімдердің формулаларын жазып, оларды атаңыз.

https://www.chemguide.co.uk/organicprops/amines/nucleophile.html#top

https://www.scisheets.co.uk/

http://www.knockhardy.org.uk/