Экстракорпоралдық ұрықтандыру әдісі және оның маңызы. Биология, 11 сынып, презентация.

Бөлім: Биомедицина және биоинформатика

Сабақтың тақырыбы: Экстракорпоралдық ұрықтандыру әдісі және оның маңызы.

Оқу мақсаты: экстракорпоралдық ұрықтандыру әдісінің мәнін түсіндіру

Экстракорпоральды ұрықтандыру (ЭҚҰ)

Экстракорпоральдық ұрықтандыру (лат. экстра-жоғары, тыс және лат. дене-дене, яғни денеден тыс ұрықтандыру, шырын. ДТҰ) - "пробиркада ұрықтандыру", "in in vitro", "жасанды ұрықтандыру«.

ЭКҰ кезінде аналық жасушаны әйел организмнен алады және жасанды түрде "in vitro" ("пробиркада") жағдайында ұрықтандырады, алынған эмбрионды инкубатор жағдайында ұстайды, онда ол 2-5 күн бойы дамиды, содан кейін эмбрионды одан әрі дамыту үшін жатыр қуысына апарады.

Тарихы

Медициналық технология алғаш рет 1977 жылы Ұлыбританияда қолданылды, нәтижесінде 1978 жылы Луиз Браун (Louise Brown) дүниеге келді .

Кеңес Одағындағы ДТҰ көмегімен алынған бірінші бала (қыз) 1986 жылдың ақпан айында дүниеге келді .

1996 жылдың 31 шілдесінде Қазақстанда ЭҚҰ арқылы ұрықтанған сәби (қыз бала) дүниеге келді

Қазақстанда экстрокорпоральды ұрықтандыру ерекшелігі

Қазақстанда экстрокорпоральды ұрықтандыру орталығы алғаш 1995 жылы ашылып, осы күнге дейін алты мыңнан артық «түтікшелік нəресте» өмірге келген. 2015 жылға қарай Қазақстанда жатырдан тыс ұрықтандыру процедураларын тегін жүргізуге жылына 747 млн. теңге бөлінетін болады. Статистикалық деректерге сүйенсек, қазір еліміздегі сəби сүйе алмай отырған 150 мыңға жуық ерлі-зайыптының 6,5 мыңға жуығы — жатырдан тыс ұрықтандыруды (ЭКҰ) қажет ететіндер болып есептеледі. Қазақстанда қосалқы репродуктивті технологиялар 1995 жылдан бастап пайдаланылып келеді. Елде эмбриондарды криоконсервациялау (пайдаланылмаған ұрықты болашақта пайдалану үшін мұздатып қою), жыныстық клеткалардың донорлығы жəне суррогат ана бағдарламалары іске асырылып жатыр. 2010 жылы мемлекетпен кепілдендірілген тегін медициналық көмек көлемінің тізіміне жатырдан тыс ұрықтандыру (ЭКҰ) жəне эмбриондарды тасымалдау енгізілді. 2010 жылы мемлекеттің қаржысы есебінен жатырдан тыс ұрықтандыру əрекеттері 100 əйелге жасалды, нəтижесінде 22 нəресте дүниеге есігін ашты. Ал 2015 жылға қарай «Саламатты Қазақстан» ұлттық бағдарламасы шеңберінде ЭКҰ-ның көлемі жылына 750-ге дейін арттырылатын боладыстракорпоральді ұрықтандыру сипаты:

Қазақстандағы экстракорпоральді ұрықтандыру:

Орындалуы:

Дайындық

ЭҚҰ-ға дайындық 2-3 аптаға жуық уақыт алады және ерлі- зайыптылардың екеуі үшін тексерулерді қамтиды. Әйелдер гинекологиялық тексеруден өтеді, кіші жамбас ағзаларын УЗИ, ВИЧ- қа, гепатитке, сифилиске, гормондар деңгейіне қан, инфекцияға мазок тапсырады. Сондай-ақ ерлер инфекцияға қан мен мазок, спермограмманы тапсырады.

2.Жұмыртқа жасушаны алу

Экстракорпоральды ұрықтандыру үшін 1 циклда бірнеше жұмыртқа алуға тырысады. Ол үшін фолликулоынталандырушы гормон(ФСГ), лютеинизациялаушы гормон(ЛГ),

хориондық гонадотропин(ХГ) препараттарын, агонистермен немесе антагонистермен бірге гонадотропин-рилизинг гормон(ГнРГ) препараттарын қолданады.

Овуляция болған кезде аналық жасушалар пункцияның көмегімен аналық бездерден шығарылады. Процесс УЗИ арқылы жүргізіледі.

3. Ұрықтану

Жұмыртқа жасушаны сперматозоидпен зертханалық жағдайларда кәдімгі жолмен немесе ИКСИ арқылы қосады және инкубаторға 5-6 күнге ауыстырады. Егер ұрықтандыру жүрсе, эмбрион өмір сүруін және патологиялардың жоқтығын (Даун синдромы, гемофилия және тб.) тексереді

4.Жатырға орналастыру

Егер эмбрион талаптарға сәйкес келсе, ол катетер арқылы жатырға енгізіледі. Дәрігерлер эмбрионды әйелдің табиғи циклы кезінде тасымалдайды. Бұл кәдімгі жүктіліктің физиологиясынан мүлдем өзгеше емес жүктілік алуға мүмкіндік береді .

Имплантациядан кейін әйел кейде қайтадан гормонотерапия курсынан өтеді, оған себеп— жүктілікті қолдау және түсік тастау қаупін азайту.

Маңызды деректер

Жасанды ұрықтандыру дегеніміз – адам жұмыртқасын шыны түтікте ұрықтандырып, кейін ананың жатырына орналастырып, өсіру процесі.

Жасанды ұрықтандырудың жүзеге аспай қалу мүмкіндігі үлкен, эмбриондардың тек 25%-ы ғана тіршілігін сақтап қалады.

Барлық сәтсіздіктер санына қарамастан, жасанды ұрықтандыру 3 миллион жұпқа нәрестелерін өмірге әкелуге көмектесті.

Алғашқы "шыны түтіктегі нәресте" 1978 жылы дүниеге келді.

Қосымша ақпарат

https://twig-bilim.kz/kz/film/medical-marvels-ivf

https://youtu.be/GeigYib39Rs

Қосымша ақпарат

https://youtu.be/GeigYib39Rs

Маңызы

ЭҚҰ

табиғи

жолмен

ұрықтандыру

мүмкін болмаған кез –

де қолданылады. Бұл әдіс салыстырмалы түрде күрделі емес. Бүкіл әлемде ЭҚҰ бедеулікті емдеудің негізгі тәсілі болып табылады.

ЭҚҰ-

көбінесе

ер адамның

бедеулігі отбасылар

үшін жалғыз жол.

Бұл процедураның орындалуы шамамен 30-35% құрайды .

Экстракорпоралдық ұрықтандыру әдісі туралы көбірек білу үшін

https://lenta.ru/articles/2017/03/31/embrion/

Рефлексия