Канада(Canada)- Солтүстік Америкада орналасқан мемлекет.Жер көлемі -9970610 км кв. Халқы-31,0 млн. адам(1999(. Тұрғындарының 48% ағылшын канадалықтар , 29 % -ы француз канадалықтар, 23 % -ы басқада еуропалықтар, 3 % - ы америкалық үндістер мен эскимостар. Қала халқы 77,9 % (1996). Ресми тілдері ағылшын және француз тілдері. Тұрғындары христиан дінінің католик және протестант тармағын ұстанады.. Канада парламентті монархия. Британ достастығына кіретін федерация болғандықтан Ұлыбритания королі (королевасы) формальды түрде мемлекет басшысы болып саналады. 1952 жылдан –Елизавета ІІ. Ол Канада премьер министірінің ұсынысымен бес жыл сайын генерал губернатор тағайындайды . Жоғарғы заң шығарушы орган –екі палатадан (Сенат пен қауымдар палатасы )тұратын парламент. Сенат мүшелерін премьер министірдің ұсынысы мен генерал губернатор тағайындайды. Үкіметті премьер министр басқарады. (1997 жылдан -Жан Кретьен ) .Оған өте кең құқық тар берілген. Ол –Қарулы күштердің Бас қолбасшысы Ел әкімшілігі жағынан 10 провинциямен 3 территориядан тұрады..
Астанасы – Оттава қаласы. Ақшасы – Канада доллары.
Табиғаты- Канада арктикалық, субарктикалық, қоңыржай белдеулерде орналасқан. Оның батысында ( таулы ) жылы тынық мұхит, шығысында (жазық) суық арктика ауа ағыны әсер етеді. Негізінен ,жазық жіне үстүртті келетін шығыс және орталық канада Гудзон ойпаты, Лаврентий қыраты ( биіктігі-100м) . Орталық және Ұлы жазықтар орналасқан. Елдің батыс шетінде Кордильер таулы жүйесі (ең биік жері Логан тауы, 6050 м ), ал оңтүстік шығыс шетінде Аппалач таулы қыраттары орналасқан. Пайдалы қазындалры : уран, темір ,никель, мыс, мырыш, қорғасын, алтын, мұнай, көмір, табиғи газ. Климаты арктикалық, субарктикалық, оңтүстігінде қоңыржай , континенттік. Қаңтардағы орташа температура- 35 -30С (солтүстікте және 4 - 7С (оңтүстікте ). Шілдеде 4-7С (солтүстікте) және 21 С (оңтүстікте). жауын шашынның жылдық мөлшері 150 мм-ден (солтүстікте) 2500 мм-ге (батыста) дейін. Аса ірі өзендері Макензи, Фрейзер ,Юкон, Колумбия ,тағы басқа. Атлант ,Солтүстік мұзды және Тынық мұхиттарға құяды. 200 –ден аса ірі көлдер бар. Солтүстігінде қынамен мүк қана ссе, орталығында тундра, тайга өсімдіктері, оңтүстігінде аралас ормандар (шырша, майқарағай, көктерек ,қылқан жапырақты ағаштар ) өседі. Жан-жануарлардан солтүстік бұғысы,ақ аю, сусар, поляр түлкісі, бизон, қызыл тиын, сілеусін, таутеке кездеседі.....

Канада Солтүстік Американың солтүстік бөлігінде орналасқан мемлекет. Жер көлемі бойынша бүкіл дүние жүзінді Ресей Федерациясынан кейін екінші орын алады. Оның құрлықта АҚШ - пен ғана шекарасы бар. АҚШ- пен көршілестігі - Канаданың саяси және экономикалық – географиялық жағдайын анықтайтын шешуші белгі. Шекараларының сумен ұласып жатуының үлкен маңызы бар. Ұлы көлдер жүйесін Атлант мұхитымен жалғастырып жатқан Әулие Лаврентий өзені елдің басты « теңіз қақпалары » қызметін атқарады және Африка Еуропа құрлықтарына баруға болады. Тынық мұхит арқылы Аустралияға баруға болады. Географиялық орны қолайлы. Оңтүстік және солтүстік батысында АҚШ – пен, теңіздер арқылы солтүстігінде Ресеймен, шығысында Гренландия аралымен шектеседі.
Бұл жерде территорияның өте нашар игерілген жерлер өте көп. Жер көлемінің жартысына жуығы ағашты канадалық қалқан үлкен бөлігі – Лаврентий таулы қыраты , көлдер, қатал климаттың жерді игеруге кедергі келтіреді. Батыс және шығыс бөлігінде таулы жүйесі орналасқан. Оңтүстік шығысында Аппалач тауы, батыста Кордильер тауы. Оңтүстік бөлігі ғана игерілген. Елдің қатал табиғат жағдайлары Канаданың солтүстігі мен солтүстік батысында шаруашылық ісімен айналысу орын алмаған. ....

Тақырыптың өзектілігі. Нарық жағдайында бухгалтерлік есептің басқару жүйесінде алатын орны ерекше. Ол өндіріс процесін, айналым, бөлу және тұтыну және кәсіпорын қаржы жағжайын айқын көрсетіп, басқарушылық шешім қабылдаудың негізі болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп, бухгалтерлік есеп стандарты, кәсіпорын қаржы – шаруашылық қызметі бухгалтерлік есеп бас шот жоспары мен Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген. Бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп жөніндегі» Заңына, сонымен қатар Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі өкілетті ұйымдары қабылдаған қаулылар мен ұсыны, талаптарға сай жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес кәсіпорындар өзінің құрылуы барысында, яғни шаруашылық қызметпен айналысу үшін белгілі бір мөлшерде мүліктерге ие болуы тиіс. Осы жоғарыда аталған мүліктердің ақшалай өлшемге айналдырылғандағы жиынтығы ұйымның меншікті капиталы болып саналады. Кәсіпорын алғашқы құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасы заңында қаралған мөлшерден кем болмауы тиіс жөне де ол сол ұйымның құрылтайшыларының, акционерлерінің ақшалай, заттай және басқадай түрде қоғамға қосқан үлестерінен құралады. Бұл сома, яғни кәсіпорынның капиталы осы ұйымнын, қызметі барысында тапқан таза табысы және басқа да көздерден, тегін түскен мүліктер мен ақшалай қаржылар есебінен өсіп отырады.
Жалпы кәсіпорынның есебін жүргізу барысында жұмыс істеп тұрған, қызмет атқарушы яғни қолданыстағы капиталы және оның құрамы мен құрылымы бухгалтерлік баланстың активінде көрсетілсе, ол капиталдың қаржыландыру көздері баланстың пассивінде көрсетіледі.
Резервтік капитал - іс жүзінде заңнамамен құрылтайшы құжаттарға сәйкес болжанбаған шығындарды және инвесторларға осы мақсаттарға арналған табыс көлемі жетпеген жағдайда инвесторларға шығынның орнын жабу үшін құрылады.
"Капитал" ұғымы жеке тұлғаның қолындағы қорды тұтыну қарекеттерінен шығады. Капитал мәртебесін алу үшін олар мынандай тәсілдермен пайдаланулары керек: пайдалы сату немесе бір иегерден екіншісіне өтпей-ақ табыс әкелетін өндіріс құралдарын сатып алу үшін тауарлар өндіру, өндеу және сатып алу мақсатында жұмсау. Капиталдың басты қасиеті — өз иесіне табыс әкелу.
Резервтік капитал - кәсіпорынның тоқтаусыз жұмысына және үшінші тұлғалардың мүдделерін сақтауға кепіл болып шығады. Мұндай қаржылық көздің бар болуы үшінші тұлғаларға кәсіпорынның өз міндеттемелерін орындайтындығына сенім арттырады. Резервтік капиталдың пайда болуы міндетті және ерікті сипатта. Алғашқы жағдайда ол Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, ал екінші жағдайда - кәсіпорынның құрылтайшы құжаттарында, немесе оның есеп саясатында белгіленген тәртіпке сәйкес құрылады. Егер кәсіпорынның құрылтайшы құжаттарында резервтік капитал құру көзделмесе, кәсіпорынның оны құруға құқы жоқ.....

Жабайы картоп осыдан 13 мың жыл бұрын Оңтүстік Американың Чилий жағалауында өскен деген мағлұмат бар, яғни жер шарындағы ауыл шаруашылығының дамуынан бұрын өскен.
7 мың жыл бұрын картопты Анд тауының маңында мекен еткен оңтүстік американдық халықтар еккен.
Оңтүстік Америкадан картопты осыдан 400 жыл бұрын Испанияға алып келген. Ал Ресейге ұлы Петрдің басшылық еткен жылдары алып келінген және одан әрі дамыған. Ал Америкаға картоп Еуропадан әкелінген.
Әлемде әр жыл сайын 100 млрд АҚШ доллар есебінен картоп егіледі. Өте дәмді әрі қайталанбас тағамдық азық ретіндегі картоптың құрамында: көмірсу, протеин, дәрумен, минералды тұздар болады. Оның түйнегінде жұмыртқаның ақуызының құнарындай болатын 15-тен 30 %-ға дейінгі құрғақ заттар болады.
Адам ағзасына крахмалмен бірге түсетін көмірсулар энергия көзі болып табылады. Картоп протеины алмастырылмайтын амин қышқылымен қамтамасыз етеді.
Жаңа қазылып алынған картоп түйнегінде көптеген дәрумендер кездеседі. Картоптың 200-300 граммын қолдана отырып біз С дәруменінің бір күндік нормасын аламыз. Бұл дәруменді көптеген аурулардың алдын алу ретінде қолданады. Жүзім, қызыл алша, алманың кейбір сорттарының құрамында болатын С дәрумені картоптың құрамында әлде қайда көп кездеседі. С дәруменінен басқа адам ағзасына өніммен бірге В, А, РР және К дәрумені түседі. В дәрумені жүйке жүйесі және қан айналым ауруларының алдын алады; ал А, РР, жэне К дәрумендері ағзаның дұрыс дамуына өз септігін тигізеді.
Әсіресе құрамында лимон, аскорбин және барлық алмастырылмайтын амин қышқылдары бар картой шырыны өте құнды болып табылады.
Сонымен қатар картоп түйнегіндегі минералды тұздар бізді бірқатар құнды элементтермен: кальциімен, темірмен, йодпен, күкіртпен қамтамасыз етеді.
Бұл тұздар өз кезегінде адам ағзасын созылмалы асқазан ауруларынан, қан аздықтан, гастриттен қорғайды.
Картоп – көп жылдық шөптесін өсімдік. Ол вегетативті жолмен көбейеді, нақтырақ айтқанда түйнегімен (бүтін және кесілген түйнегімен) көбейеді. Әдетте картоп бүтін түйнегімен көбейетін бір жылдық өсімдік ретінде қолданылады. Селекция саласында жаңа сортты шығару мақсатымен соңғы он жылда және әртүрлі картоп шаруашылығымен айналысатын елдерде, сонымен қатар Ресейде картопты генеративті жолмен көбейту әдісін қолданады. Картоптың халық шаруашылық маңызы зор. Ол адамға тамақ, малға азық ретінде қолданылады. Отанымыз картоп егісінің көлемі және картопты қай аймақта болмасын өсіруге мүмкіндік береді, соған қарамастан қндірілетін картоптың мөлшері республика халқының қажетін толық өтей алмауы мүмкін. ....

Картоп (Solanum tuberosum) алқа тұқымдасына және түйнекжемістілер тобына жатады. Картопты жерасты туйнекжемісі үшін өсіреді, өндірістік, мал азықтық және тағамдық маңызы зор. Бұл топқа картоптан басқа тағы да күрделігүлділер тұқымдасына (Compositae) жер алмұрты немесе топинамбур жатады.
Картоп – адам ағзасына өте қажетті тағам ретінде, ауылшаруашылығында кеңінен тараған дақылдың бірі. Дүние жүзіндегі тағамдық дақылдардың ішінде дәнді-дақылдардан кейін екінші орын алатын, соған байланысты халық арасында «екінші нан» деген әділ бағасын алған дақыл. Қазақстанда дақылдың егістік көлемі – 180-189 мың га жерді алып жатыр.
Картоптың қоректік, азықтық, техникалық және медициналық маңызы оның түйнегінің химиялық құрамымен байланысты. Оның түйнегінде 12-ден 32%-ға дейін құрғақ заттар болады, көп бөлігі крахмал түріндегі көмірсулар болып келеді.
Индустриялық технологияны енгізу ауыл шаруашылық дақылдарының шығымдылығын едәуір арттырады, өнімнің бір өлшеміне жұмсалатын еңбек шығыны мен қаржыларды күрт кемітеді. Ауылшаруашылығы дақылдарының ішіндегі қолданыс аясы кең, үлкен сұранысқа ие картоп дақылы басым бағытқа ие.
Картоп - тағамдық, азықтық қасиеттеріне қарай және өндірісте шикізат ретінде қолдануға арналған, Қазақстан Республикасы ауылшаруашы-лығындағы кеңінен тараған, астықтан кейінгі екінші дақылдардың бірі.
Еліміздегі ауа-райы мен топырақ жағдайы картоп тұқымын өсіруге өте қолайлы деп айтуға болады. Көп жылдар бойы жинақталған ғылыми деректерге сүйенсек, картоптың өнімі тұқымның сапасына байланысты екендігіне көз жеткізген болар едік. Дақылдың өндірісін арттыруда ауылшаруашылығында оның өнімділігі мен сапасын жақсартатын озық технологияларды пайдаланудың практикалық маңызы зор. Тұқым өндірісі ауылшаруашылығының жеке бір саласы болып есептеледі, сондықтан да көптеген жылдар бойы ғалымдардың жүргізген зерттеулер нәтижесінде шығарылған сорттардың тиімділігі оның саапасына да байланысты.
Картоп дақылының тұқым шаруашылығын дамыту, оның өнімі мен сапасын арттырып, республика тұрғындарының сұранысын қанағаттандыру ауылшаруашылығы саласындағы ғалымдардың алдына қойған көкейкесті мәселелердің бірі. Көптеген тәжiрибелер көрсеткендей, картоптың репродукциясы артқан сайын, оның өнiмi төмендей бередi. Соған байланысты,биотехнологиялық жаңа әдiстердi пайдаланып, аурулардан сауықтырылған бастапқы материал алу мен оны жеделдетiп көбейтудiң маңызы зор. Жоғарыда айтылғандар негізінде, жасалып отырған жұмыстың мақсаты бастапқы вируссыз микротүйнектерді аз көлемді гидропоника жағдайында алудың оңтайлы жолдарын қарастыру болды.....

Италияны өздеріне бағындырған соқ римдіктер жері мен құнарлы Сицилия аралын басып алуға әрекеттенді. Олардың Сицилияны басып алмақ ниеттерін жүзеге асыруымен Солтүстік Африкадағы аса бай қала — Карфаген қарсылық көрсетті.
Карфаген Солтүстік Африкадағы байтақ жерлермен қоса, Испанияның бір бөлегіне және Жерорта теңізінің батысын дағы, аралдарға иелік еткен. Жалдамалылардан құралған ірі армиясы және қуатты соғыс кемелері де болды.
Соған қарамастан Рим Карфагенмен бірінші соғыста ақ жеңіске жетеді де, Сицилияны иемденеді. Алайда Карфагеннің қуаты әлі қойған жоқ еді, енді екі жақ та жаңа шайқасқа әзірлене бастады.
Рим сенаты мынадай жоспар жасады: консулдың бір армиясы карфагендіктерге Испанияда, екіншісі Африкада шабуыл жасауға тиіс болды. Бірақ карфагендік жас әрі талантты қолбасы Гиннибал римдіктер жоспарын күл талқан етеді. Ол тоғыз жасар бала кезінде-ақ өмірбақи римдіктердің жауы болып қалатыны туралы салтанатты ант берген. Осы антын орындайтын сәт сағаты туды. ....

Жер шарындағы ең ірі тұзды көл, бірақ көлеміне, даму тарихына, физикалық-геологиялық процестерінің сипатына қарай теңіз қатарына жатады. Каспий теңізіне Кавказдың шығыс жағалауын мекендеген байырғы тайпа аты қойылған. Ежелгі тарихи аттары: Гирхан, Хазар, Хвалын (Хвали).
Каспий теңізі солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып жатыр. Ұзындығы 1200км, орташа ені 320км, жағасының ұзындығы 7000км, оның 6000км-ден астамы Қазақстанның, Ресейдің, Әзербайжанның үлесіне тиесілі. Ауданы 371 км². Су деңгейі мұхит деңгейінен 28,5 м төмен. Ең терең жері 1025м. Ірі шығанақтары: солтүстігінде Кизляр, Комсомол; шығысында Маңғыстау, Кендірлі, Қазақ, Қара Бұғаз Гол, Красноводск; батысында; Аграхан, Баку қойнауы. Оңтүстігінде таяз лагуналар көп. 50-ге жуық аралдары бар. Олардың ірілері; Құлалы, Түлен, Шешен, Артем, Жылай, Булла.
Каспий теңізіне солтүстіктен Терек, Еділ, Жайық, Жем (жылдықағын жиынтығы Каспий теңізіне құятын өзен ағындарының жылдық нормасының 88%-і); Батыстан Сулақ, Самур, Кура ( су балансындағы кірістің 7 % ) оңтүстігіндегі Иран жағалауынан Горган , Сераз, Сифидруд өзендері ( жылдық өзен ағындарының 5 %-і) құяды. Шығыс жағалауында тұрақты ағынды өзендер жоқ.
Жағалауы. Солтүстік жағалауы ойпатты, жатық. Мұнда теңіз суының шалқып шегінуі әсерінен кең алапты қайран қалыптасқан. Өзен сағаларында ( Еділ , Жайық , Терек ) атыраулық жаға ұлғаюда. Батысы мен шығысындағы Маңқыстау жағалауы жарқабақты абразиялық жаға , батыс жағасының кейбір жерлері , Қара – Бұғаз –Көл қайраңдары, Красноводск түбелінен бастап оңтүстікке аккумляциялық жаға болып бөлінеді.
Рельефі. Каспий теңізі рельефі мен гидрологиялық ерекшеліктеріне қарай Солтүстік Каспий және Оңтүстік Каспийге бөлінеді. Солтүстік бөлігінің ауданы 80 мың км ², тереңдігі 4 – 8 м. Теңіз түбінің рельефі белесті келген аккумуляциялық жазық қайырлар және аралдар тізбегінен қалыптасқан. Солтүстік Каспий орталық бөлігінен Маңқыстау шоңғалы арқылы бөлінген.Орталық Каспийдің ауданы 138 мың км ² , мұнда теңіздің түптік шұңғымасы ( Дербеит шұңғымасының ең терең жері 788 м ) шельфі және құрлықтың беткейі айқын байқалады. Құрлықтың беткейінде су астылық жылжымалар , каньондар және ежелгі аңғарлар көп. Оңтүстік Каспий орталық бөлігінен Пашерон шоңғалы арқылы бөлінген.Оңтүстік Каспий табаны абиссальды жазық ( ені 30 км.) болып келетін шұңғыма (тереңдігі 1025 м ) мен шельфтен тұрады.
Геологиялық құрылысы мен пайдалы қазындылары. Каспий теңізінің солтүстік Шығыс – Европа платформасы құрамына кіретін Каспий маңы синеклизасының оңтүстік шетін қамтиды, ал Маңқыстау шоңғалы теңіздің батысындағы су астына шөккен Карпинск бұйраты ( герциндік құрылым ) мен шығысындағы Маңқыстау сілемдерінің жалғасы болып табылады. Орталық бөлігінің түбі гетерогенді құрылымнан тұрады. ....

Орталық Азияның батыс бөлігі Қазақстан мен Түркменстан, Кавказ өңірі, Ресей Федерациясының кейбір аудандарымен, Иранның солтүстік аумағы Каспий аймағын қүрайды. Бұл аймақ өз кезегінде Еуразия материгінің орталық бөлігін құрап, қазіргі таңда әлемнің саяси картасында ерекше орын алады. Еуразияның географиялық орталығы бола тұра, Каспий аймағы экономикалық және саяси маңызды аймақтардың, Шығыс Еуропаның, Таяу және Орта Шығыс, Оңтүстік Азияны, Азия-Тынықмұхит аймағын және Ресей Федерациясының солтүстік-батысындағы дамыған аудандарын байланыстырып, сонымен қатар, оларды бір-бірінен бөліп тұрады.
Каспий теңізі арқылы мұнай мен газ тасымалдайтын құбырлар мен онымен шектесетін аймақтарды байланыстыратын кеме жолдары өтеді. Сондықтан, ағымдағы саяси, сауда-экономикалық және демографиялық ерекшеліктері Каспий өңіріндегі мемлекеттер мен халықаралық қатынастардың маңызды субъектілерінің Еуразия орталығы арқылы бір-бірімен қандай сипатта байланысатындарын анықтайды.
Геосаясат ғылымынын негізін қалаушылары Каспий өңірінің әскери-саяси және экономикалық артықшылықтар беретін географиялық ерекшеліктеріне бұрыннан көңіл бөлген. Британ географы Х.Макиндер аймақты «Әлем аралы» деп сипатама берген.
Тақырыптың өзектілігі – қазіргі таңда әлемдік экономиканың қарқынды дамуы, халықтың өмір деңгейінің жоғарылауы елдерде энергия тұтынысының өсуіне байланысты дамыған әлем державаларының негізгі мұнай ағымын қадағалауға, стратегиялық қорларының көлемін өсіруге бағытталған энергия ресурстары шоғырланған аудандардың бірі Каспий аймағындағы мұнайқұбыр коммуникациялар геосаясатының қарама – кайшылықтары мемлекеттердің экономикалық мүдделерінің сай келмеуі болып табылады.
Энергия ерте уақыттын бері билік, байлық және әділеттілік мәселелерімен тығыз байланысты. Өткен жүзжылда құрылған энергетикалық жүйе жаппай өнеркәсіптік өндірістің қарқынды өсуіне, адамдардың жақсы тұрмыс хәлінің өсуіне әсер етті, осыған байланысты осы заманғы консьюмеризмді анықтады, әлеуметтік теңсіздіктің жаңа түрлерін және маңызды геосаяси және экономикалық мәселелерді тудырды. Аймақтағы мұнайқұбыр коммуникациялары геосаяси күштердің тоғысуының негізгі объектісі болып табылады. Каспий аймағында АҚШ, Ресей, Иран, Түркия, Қытай және Еуропалық Одақ (ЕО) сияқты әлемдік және аймақтық геосаяси күштердің және кіші транзиттік мемлекеттердің экономикалық мақсаттары шоғырлануда. Қазіргі таңдағы Каспий аймағындағы мұнай құбыр коммуникациялары аясындағы геосаяси жағдайларды келесі тенденциялар арқылы сараптауға болады: Баку – Тбилиси – Джейхан (БТД) жобасын іске асыру арқылы АҚШ-тың аймақтағы ролін нығайту; Ресейдің аймақтағы транзиттік мүмкіншіліктерін жоғалтпауға бағытталған іс-әрекеттері; Каспий аймағындағы Қытайдың өз позициясын нығайту. ....

Адам мен табиғат арасындағы өзара әрекет әр уақытта да күрделі бір ғылыми проблема болып қала бермек. Адам іс-әрекеті техникалық прогрестің артуына байланысты соңғы кезде ландшафтының әсер етуші күшті факторлардың қатарына қосылуда.
Антропогендік процестердің қарқыны да, аумағы да күн сайын артып келеді. Қазір жер бетінде адам әрекетінің тікелей және жанама әсерлері тимеген бірде-бір ландшафт жоқ. Көптеген ландшафт адам әрекетінің нәтижесінде табиғи қалпын өзгертіп, антропогенді ландшафтының тобын құрыстыруда.
Антропогендік фактор нәтижесінде жаңа сипатқа ие болатын ландшафттың құрамдас бөліктерінің тұрақтануы ортаның экологиялық жағдайымен үйлесім тапқанда ғана байқалады. Олардың құрамдас бөліктер тізбегінен орын алуы тарихи жағдайлармен ландшафтының өздігінен даму ерекшеліктеріне байланысты болып келеді.
Анторопогендік фактордың тікелей әрекеті көбіне ландшафтының морфологиялық құрылымдық бөліктерінің өзгерісінде тез байқалады. Ондай құбылыстар мен процестерге жер бетінің жыралануын, топырақ жамылғысының шайылуын, құм шағылдардың көшпелі құм жондарына айналуын, тағы басқаларды жатқызуға болады. [1]
Жанама әсер ететін адам әрекеті негізінен ландшафттың құрамдас бөліктерінің өзара байланыстарын бұзады. Олар алғашқыда көзге көрінбейтін табиғат құбылыстарын қоздырады да, ұзақ уақыттардан кейін ғана нәтиже береді. Көпшілік жағдайда ландшафтының қалпына келмейтін өзгерісін тудырады. Ф.Энгельс «Табиғат диалектикасы» еңбегінде: «Месопотамияда, Грецияда, Кіші Азияда және басқа жерлерде, егістік жер таппақ болған адамдар орман ағаштарын түп-тамырымен қопара қазғанда, осы арқылы өздерінің бұл елдерді ормандарымен бірге ылғалды жиып, сақтайтын орталықтарынан айырғаны, бұл елдердің қазіргі тып-типыл қалыпқа түсуін бастап бергені түстеріне де кірген жоқ», - деп жазған. Кітапта: «Альпілік итальяндар таудың теріскей беткейінде мұқият сақталып күтілетін қылқанды ағаштарды кесіп тастағанда, олар осы арқылы өз аймағында биік тау баурайларындағы мал шаруашылғының тамырына балта шабамыз, деп ойлаған жақ, олардың мұнан да бетер бір болжай алмаған нәрсесі-олар осы арқылы өздерінің таудан шығатын бұлақтарын жыл ішінде көп уақыт бойы сусыз қалдырды», - деп адам әрекеті мен табиғат құбылыстарының бір-біріне өтулері арқылы әсер ететінін өте нанымды тұжырымдады.[4] ....

Каспймаңы ойпатының аумағының ірілігі мен геологиялық құрылысының ерекшелігіне сай еліміздің экономикалық қуатын арттырып, энергияны, шикізаты, қаржы мен білікті мамандарды қажет ететін өнеркәсіптің жеке салаларын дамыта отырып, халықаралық еңбек бөлісінде өз орнын айқындауға мүмкіндік беретін орын және химиялық шикізаттарға өте бай.
Каспймаңы ойпатының аумағында жер қойнауынан өндірілетін мұнай, табйғи газ химиялық шикізаттар тау-кен, машина өнеркәсібі, құрылыс индустриясы мен көлік және коммуникация кешендерін қарқынды дамытуғам қолайлы жағдай туғыза отырып, халықаралық еңбек бөлісінде өз орнын айқындауға мүмкіндік береді.
Пайдалы қазбалардың мол қоры Отандық және шетедік компанияларды тарта отырып, отын-энергетика кешенінін, химия, машинажасау өнеркәсіптерін, құрылыс индустриясын дамыту мен қаратар ғылымды қаржы мен білікті мамандарды қажет ететін жаңа технологияға көшу мәселелерін жеделдетеді
Бітіру жұмысының өзектілігі: Бітіру жұмысы Каспи маңы ойпатының мұнай-газ әне хемогенді кенсіз шөгінді пайдалы қазбалардың түзілу жолдарын, оларды өндіруге байланысты туындаған түйінді мәселелерді анықтауымен өзекті.
Курстық жұмыстың мақсаты:
• Каспймаңы ойпатының физикалық-географиялық орны мен геологиялық құрылысының ерекшеліктерне негізделіп пайдалы қазбаларын түзілу жолдарына қарай топтастыру;
• Орал – Емб,і Теңіз Қарашығанақ мұнайлы алаптары мен кенорындарының пайда болу жолдарын айқындау;
• Ежелгі Шығыс Европа платформасының аумағындағы биогенді және хемогенді жолмен түзілген пайдалы қазбаларының маңызды кен орындарына шаруашылық тұрғыдан баға беру; ....