Қазіргі таңда математикалық – статистикалық әдістерді экономикада, басқару саласында, банк ісінде пайдалану жаңа ғылыми пәндердің тууына алып келеді. Сондай бір ғылыми пәндердің бірі кәсіпорынның дағдарысқа қарсы басқару шешімдерін қабылдауда статистикалық бейнені айқындау теориясын тиімді пайдалану нәтижесінде пайда болған кәсіпорынның дағдарыстық жағдайының диагностикасы болып келеді.
Кәсіпорынның дағдарыстық жағдайының диагностикасы кәсіпорынның дағдарыстық жағдайға жақындығын, яғни оның бар екендігін және қаншалықты тереңдігін анықтайды. Жалпы экономикалық теория шеңберінде кәсіпорынның ешқайсысын жанданудағы немесе дағдарыстағы деген кластарға жатқызудың нақты анықтамасы жоқ. Кәсіпорын бизнесінің сәтті немесе сәтті еместігін анықтауда, тек кәсіпорын ішіндегі жағдайды анықтауды ғана білу жеткіліксіз, сонымен қатар ішкі экономикалық көрсеткіштерді де салыстыра отыра анықтап отыру қажет. Сонымен бірге дағдарыстық жағдайды дер кезінде анықтап отыру басты мәселелердің бірі болып келеді.
Дағдарыс туралы шешім қабылдағаннан кейін, ең біріншіден сол дағдарысқа алып келген себептерін анықтауға тырысу қажет және оның қаншалықты салмақтылығын бағалауымыз қажет.
Бұл ғылым кәсіпорынның дағдарыстық құбылыстарын тану әдістерін үйренуге көмектеседі.
Менің бұл курстық жұмысымда еліміздің қаржы саласы бойынша талдау жүргізілген. Оның ішінде банк саласы бойынша еліміз ТМД елдерінің ішінен алдыңғы орындардың қатарында екеніні білеміз. Бүгінде заң бойынша 34 банк мекемесі жұмыс атқарып , үш банк көшбасшылардың қатарына жатады. Ал менің зерттеуге алған объектіме даму қарқыны соңғы жылдары өсіп келе жатқан АТФ Банк болып келеді. Соңғы кезде БСҰ-на кіру мәселесі көп көтеріліп, жақын арада кіруге дайындалып жатқанымыз айдан айқын. Сондықтан еліміздің қай саласы болмасын, бәсекеқабілеттілікке төтеп беру қажет. Банктер арасында бүгінде күннен күнге бәсекқабілеттілік артыруда. Бірақ қай банктің болсын ары қарай ешбір қауіпсіз жұмыс атқаруына ешкім кепіл бере алмайды. Сондықтан да диагностика жүрігізіп отыру қажет. Сол арқылы, біз кәсіпорынның жағдайын тұрақтандырып отырамыз.
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде, осы кәсіпорынның дағдарыстық жағдайының теориялық негіздеріне тоқтала кетеміз. Сонымен қатар қандай жағдайда кәсіпорынның дағдарысқа ұшырайды. Оған себепші болған факторлардың кәсіпорынды қалай құлдырауға алып келетіндігі түсіндіріледі. Яғни факторларды дұрыс таңдап алу, диагностиканың факторлар кеңістігінің қалыптасуын қарастырамыз.
Екінші бөлімінде, жалпы банк саласына және зерттеліп отырған банкке қысқаша тоқталып, ,бәсекелестермен салыстыра отырып нарықтағы орнын және бүгінгі даму жетістіктері түсіндіріледі. ....

Нарықтық экономика кезеңінде әр мемлекет өз алдына дербес дамуы үшін түрлі стратегиялық және тактикалық бағдарламалар қойып, оны жүзеге асыруда .
Осы стратегиялық мақсаттарға жету үшін экономиканы зерттеу институттарында болашақ кезеңдегі жағдайларды анықтау үшін түрлі модельдер жасалуда.
Жалпы экономикада болжам жасау кәсіпорындардың, банктердің дағдарыстық жағдайын анықтау үшін тренд, Альтман модель сияқты тағы басқа модельдер қолданылуда.
Біздің жұмыс бойынша кәсіпорындардың, банктердің және республиканың қандай көрсеткішке байланысты дағдарыстық жағдайда екендігін анықтауда “Диагностика ғылымын ” қолданамыз.
Диагностика ғылымындағы болжам жасаудың негізі математика ғылымында қолданылытын матрицалар арқылы есептеледі .
Бізге республикамыздың жалпы макроэкономикалық көрсеткіштері облыстар және негізгі мегаполис қалалар арқылы берілді, сол себепті республиканы осы көрсеткіштерге байланысты жалпы жағдайын анықтау.
Жұмыс барысы келесідей болады. ....

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында, соңғы жылдары еліміздің экономикасының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты қаржылық жағдай тәжірибесінде түбегейлі өзгерістер болды.
Есеп тіркемелерінде шаруашылық операцияларын жазып көрсетудің дәстүрлі бухгалтерлік қызметі, көптеген қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың сұрақ-тілектеріне толығынан жауап бере алмайтындығын тәжірибе көрсетті. Іскерлік шешімдер қабылдау үшін бұл ақпарат белгілі түрде өзгертілуі және өңделуі қажет. Қазіргі жағдайда бухгалтер қаржылық нәтиже қалыптастырудың әр түрлі әдістерін білуді, кәсіпорында қабылданған қаржылық стратегияны іс жүзіне асыруды камтамасыз ететін есеп саясатын таңдап алып, соны басшылыққа ұсынуы керек, яғни оның қызметінің аясы жай есепшіліктен қаржы жағдайын талдау ісі ажырамас бөлігі болып табылатын, қаржы менеджментіне дейін өсіп, айтарлықтай кеңейеді.
Қоғамда қаржылық талдау біреудің орынсыз тілегінен емес, өмірлік аса қажеттілік салдарынан туыңдады: салмақ, ұзындық өлшемін және есептеу жүргізбей, шаруашылық субъектінің мүліктік жағдайы мен оған әсер ететін себептерді білмей, табыс пен шығынды өзара салыстырмай, біріншісінің екіншісінен артық болуына қол жеткізбей шаруашылықты ойдағыдай жүргізу мүмкін емес.
Қай уақытта да болмасын бұл өте маңызды. Қазіргі қоғамның әкімшілік -әміршілік жүйеден шығып, нарықтық қатынасқа ену кезеңінде оның мәнділігі одан әрі арта түседі. Басқаша айтқанда, жалпы мемлекеттік («иесіз») меншік жағдайында кеңінен орын алған ұқыпсыздық пен жауапкерсіздікті іскерлік, бас-қарушылық, қатаң орындаушылық тәртіп, ұқыптылық және үнемділікпен алмастыру - нарықтық экономиканың өзіне тән ерекшеліктері.
Қаржылық жоспарлау - бұл кәсіпорынның дамуын қамтамасыз ету үшін оның барлық кірістері мен ақшалай қаражаттарының шығындалу бағыттарын жоспарлау болып табылады. Қаржылық жоспарлау жоспарлаудың тапсырмалары мен объектілеріне байланысты әртүрлі мазмұн мен бағыттағы қаржылық жоспарларды құру көмегімен жүргізіледі.
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты – кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және жоспарлау бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайына талдау жасау және алынған нәтижелерге сәйкес кәсіпорын қаржылық жағдайын нығайту жолдарын анықтау.
Көзделген мақсатқа сай келесі міндеттер қойылған:
- кәсіпорынның қаржылық жағдайының түсінігі және оның кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайын бағалаудағы рөлін, қаржылық тұрақтылық түрлері мен қаржылық жағдайларын зерттеу, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына әсер етуші факторларды анықтау, қаржылық тұрақтылықты бағалаудың негізгі әдістері мен критерийлерін зерттеу және берілген кәсіпорын қаржылық жағдайын бағалау үшін тиімді әрі қолайлы әдісті таңдау; ....

Қазіргі кезеңнің ерекшелігі, үлкен көлемдегі материалдық және шикізаттық қорларға негізделген индустриалды экономикадан ақпараттың негізгі қоры болып есептелетін "ақпараттық экономикаға" ауысу болып отыр. Осы айтылып отырған ақпараттың қоғамда алатын орнының зор екендігін ақпарат мамандары растауда. Бұған дәлел ретінде Республика Парламентінің "Қазақстан Республикасының ақпараттандыру Заңын" қабылдағанын жатқызуға болады.
Ақпаратты қандай да бір мәселелерді шешу үшін пайда болатын, қабылданып алынған, түсінікті және бағаланған жаңа білім деп түсінейік. Ақпарат дегеніміз - оны алушы кісіге дейін қабылдау механизмінің қабылданды – түсінікті – бағаланды деген үш сүзгісінен өткен нәрсе.
Кез келген қоғамның ақпараттандыру деңгейі ақпараттық қызметтің даму дәрежесімен және онымен айналысып қызмет көрсететін мамандардың санымен, біліктілігімен анықталады. Сондай - ақ ақпараттандыру, қазіргі ақпараттық технологияларды көп мөлшерде шығарумен оларды соңғы уақыттарда жиі пайдаланып жүрген телекоммуникациялы жүйелерге қосу мәселелерін шешуді қарастырады және де оның алдағы уақыттарда дамуын болжайды.
Әрине, бұл жағдайларда ақпарат жүйелері экономиканы басқарудың қажетті таптырмас құралына айналады. АЖ мәліметтерді жинауды, өткізіп беруді, өңдеуді, сақтауды, жинақтап толтыруды және шығарып беруді жобалық шешімдерге сәйкес қамтамасыз етеді, экономика бағытындағы қызметкерлерді, техникалық және программалық жабдықтарды, мәліметтерді өңдеу амалдары мен әдістерді, сондай - ақ нақты бір саладағы ақпараттық жүйені қосатын жоғарғы деңгейде арнайы тұрғызылған ақпарат жүйесі.
Ұсынылып отырған жұмыстың мақсаты – кәсіпорын қызметінің жалпы жағдайын, қаржылық сенімділігін талдауға, оның элементтері және нақты операциялары мен келісім шарттарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған, міндетті ақпарат негізінде іс - жүзіндегі шараларды өңдеуге негізделген.
Қызметтердің барлық түрі (лицензиялануы тиіс қызметтер) Қазақстан Республикасының «Лицензиялану туралы» Заңына сәйкес жүзеге асырылады.
Өнімді өткізу Қазақстан Республикасы аумағында жүзеге асады. Негізгі тұтынушылар мемлекеттік мекемелер, мемлекеттік кәсіпорындар және жоғары сапаны қажет ететін ішкі нарық.
Жүйенің ақпараттық функционалдық құрылымы қосымша есептер кешенін қосуға және болашақта одан әрі қарай дамыту үшін ашық болуы тиіс. Компьютерде жұмыс істеу үшін "достық интерфейсі" және ақпараттық жүйе қолдануда қарапайым болуы керек, ол жағдайды алдын ала болжап, кәсіпорынның барынша зиян шекпеуін қадағалайды. ....

Нарықтық экономика кезеңінде әр мемлекет өз алдына дербес дамуы үшін түрлі стратегиялық және тактикалық бағдарламалар қойып, оны жүзеге асыруда .
Осы стратегиялық мақсаттарға жету үшін экономиканы зерттеу институттарында болашақ кезеңдегі жағдайларды анықтау үшін түрлі модельдер жасалуда.
Жалпы экономикада болжам жасау кәсіпорындардың, банктердің дағдарыстық жағдайын анықтау үшін тренд, Альтман модель сияқты тағы басқа модельдер қолданылуда.
Біздің жұмыс бойынша кәсіпорындардың, банктердің және республиканың қандай көрсеткішке байланысты дағдарыстық жағдайда екендігін анықтауда “Диагностика ғылымын ” қолданамыз.
Диагностика ғылымындағы болжам жасаудың негізі математика ғылымында қолданылытын матрицалар арқылы есептеледі .
Бізге республикамыздың жалпы макроэкономикалық көрсеткіштері облыстар және негізгі мегаполис қалалар арқылы берілді, сол себепті республиканы осы көрсеткіштерге байланысты жалпы жағдайын анықтау.
Жұмыс барысы келесідей болады. ....

ҚР кәсiпорындарында соңғы жылдары елiмiздiң экономикасының нарықтың қатнастарға өтуiне байланысты бухгалтерлiк есептiң, әдiстемесi мен тәжiрбиесiнде түбегейлi өзгерiстер болды. Бугалтерлiк есеп стандарттары мен субъектiлерiнiң қаржы-шаруашылық қызметi шоттары бас жоспарының 1997 ж. 1 қаңтарынан қолданысқа енгiзiлуi және қаржылық есеп беру нысандарының халықаралық стандарт талаптарына сәйкестендiрiлуi нарықтық экономика жағдайына сай қаржылық талдаудың жаңа әдiстемесiн жасауды қажет етедi. Есеп тiркемелерiнде шаруашылық операцияларын жазып көрсетудiң дәстүрлi бухгалтерлiк қызмет, көптеген қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың сұрақ - тiлектерiне толығынан жауап бере алмайтындығын тәжiрбие көрсеттi. Әскерлiк шешiмдер қабылдау үшiн бұл ақпарат белгiлi түрде өзгертiлуi және өңделуi қажет. Қазiргi жағдайда бухгалтер қаржылық нәтиже қалыптастырудың әр түрлi әдiстерiн бiлудi, кәсiпорында қабылданған қаржылық стратегияны iс жүзiне асыруды қамтамасыз ететiн есеп саясатын таңдап алып, соны басшылыққа ұсынуы керек, яғни оның қызметiнiң аясы жай есепшiлiктен қаржы жағдайын талдау iсi ажырамас бөлiгi болып табылатын, қаржы менеджментiне дейiн өсiп, айтарлықтай кеңейедi. Қоғамда қаржылық талдау бiреудiң орынсыз тiлегiнен емес, өмiрлiк аса қажеттiлiк салдарынан туындады. Нарықтың экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесi мен өзгеше iс-әрекеттi талап етедi. Ол зауыт, қоймалары мен ашық алаңдарда,материалдар мен шикiзаттың қисапсыз қорларының көгерiп, тот басып жатуына, яғни милиондаған теңгенiң доғарылып, бекерге ысырап болуына жол бере алмайды. Кәсiпорын мүлкiне салынған әрбiр теңге жаңа табыс әкелу үшiн осы қорларды қозғалысқа келтiредi. Қазiргi уақытта болып жатқан нарықтық қатнастар кәсiпорындардың шаруашылықты жүргiзушi субъект ретiнде құқық жағдайларын едәуiр нығайтып, олардың көптеген өндiрiстiк және қаржылық мәселелердi өз бетiнше шеуiне мол мүмкiншiлiк ашты. Атап айтқанда iшкi және сыртқы рынокта бiлiктi шерiктi таңдауға қол жеттi, өйткенi болашақтағы бiрлескен iс-әрекеттiң тиiмдiлiгi көбiнесе осыған байланысты болады. Кәсiпорындар бұрынғыдай жоғарғы жақтың жөн сiлтеуiмен емес, контрагенттердi (жабдықтаушы, сатып алушы, мердiгер, банк және т.б.) қазiргi кезде өз қалауы бойынша алады. Нарық жағдайында кәсiпорынның өмiршеңдiгiнiң кепiлi мен жай-күйiнiң орнықтылығының негiзi оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша қаражатын еркiн орын алмастыра отырып қолданып, тиiмдi пайдалану жолымен өнiмдi өндiру мен сатудың үздiксiз процесiн қамтамасыз ете алатын өзiнiң қаржы ресурстары жағдайын көрсетедi. ....

Қазіргі таңда кәсіпорындардың қаржы жағдайының тұрақты болуы өткір прблемалардың бірі болып отыр. Өйткені қаржы жағдайы тұрақты кәсіпорындар өз міндеттемелері бойынша уақытылы есеп айырыса алады. Оның бірі экономика тірегі – бюджет . Кәсіпорындардың қаржы тұрақтылығы – экономика тұрақтығыны басты кепілі . Сондықтан кәсіпорын өзінің қаржы тұрақтылығы мен тілем қабілеттігін сақтауы үшін оның қаржысының дұрыс ұйымдастырып , басқара білуі тиіс . Нәтижесі жоқ басқару шеімдерін қабылдау және жүзеге асыру кәсіпорынды тұрақсыздыққа душар етеді. Ал қаржыны дұрыс ұйымдастырып дұрыс басқару үшін қаржы талдауының мәні зор . Өйткені қаржы талдауы кәсіпорын мүліктерінің дұрыс орналасуына , олардың қалыптастыру көздеріне оның қаржы тұрақтылығына , өтімділігіне , төлем қабілеттігіне баға беруге мүмкіндік береді. Осы арқылы кәсіпорынның әлсіз тұстарын анықтап ,оларды жою , яғни қаржы жағдайын сауықтыру бойынша шешімдер қабылдауға мүмкіндік туады . Курстық жұмыстың басты мақсаты нарықтың экономика жағдайында кәсiпорынның алдында тұрған негiзгi мәселелердiң бiрi қаржы жағдайын жақсарту жолдарын iздестiру болып табылады .
Кәсiпорынның қаржы жағдайын жақсарту актуалдылығын келесiдей түсiндiруге болады. Кәсiпорын кез-келген iс- әрекет жасау үшiн алдымен оны қаржыландырудың жолын iздейдi . Яғни барлың мәселе айналып келгенде қаржыға тiреледi. Міне осы қаржы ресурстарымен кәсiпорынды уақытында ірi қажет мөлшерде қамтамасыз ету мәселесiмен қаржылық менеджмент айналысады.
Кәсiпорын қаржысын басқару үшiн алдымен оның ағымдағы қаржылық жағдайын бiлу керек. Ол қаржылық талдау арқылы жүзеге асады. Ол үшiн арнайы көрсеткiштер жыйынтығы қолданылады.
Бұл аталғанның барлығы қарастырылып отырған тақырыптың өзекті екенін көрсетеді . Жұмыстың негізгі мақсаты – мекеменің қаржысын ұйымдастырылу мен басқарылуына баға беру. Бұл мақсатты жүзеге асыру барысында келесі міндеттемелер орындалады :
- кәсіпорын қаржысын ұйымдастыру және басқару мәселесін ашып көрсету:
- кәсіпорынның негізгі технико – экономикалық көрсеткіштеріне , қаржы жағдайына баға беру
- анықталған кемшіліктерді жою бойынша жұмыстар жасау .
Жұмысты орындау барысында « Қант АҚ » бухгалтерлік болашағы , қаржы – шаруашылың қызметінің нәтижесі тұралы есеп беру мәліметтерді , сондай – ақ отандың және шетелдік әдебиеттер материалдары қолданылады. ....

КІРІСПЕ
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып, олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бе-тінше шешуіне мол мүмкіншілік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы рынокта білікті серікті таңдауға қол жетті, өйткені болашақтағы бірлескен іс-әрекеттің тиімділігі көбінесе осыган байланысты болады. Кәсіпорындар бұрынғыдай жоғаргы жақтың жөн сілтеуімен емес, контрагенттерді (жабдықтаушы, сатып алушы, мердігер, банк және т.б.) қазіргі кезде өз қалауы бойынша алады. Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз таңдауымен нарықтық қатынастар негізінде мүмкіндігінше тез және дұрыс бағдар тауып, оны ұстануына қарай жұмыстарының тиімділігі әр түрлі болады. Басқаша сөзбен айтқанда, шаруашылықты жүргізуші субъектілердің қызметінің жетістіктері басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылыгы, шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің қабылдануы, материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, еліміздің экономикалық өсуіне бағытталатыны белгілі.
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржы тұрақтылыгы болып табылады. ....

Кіріспе
Нарықтық экономика және оған өтпелі кезеңдердегі кәсіпорын жұмысының нәтижелілігін анықтайтын экономикалық механизмдердің бірі - еңбекті мөлшерлеу және оның ролін жоғарылату объективті қажеттілік болып табылады. Жұмыс берушілердің кәсіпорынның негізгі қызметінен алынған табысы мен жалданбалы жұмысшылардың жалақысы
шығарылған өнімінің өтіміне, оның бағасына және өзіндік
құнына байланысты, былайша айтқанда, рынок тауарларының
көбеюіне, сұрыпталымының ұлғаюына, тұтынушылардың сұранысына және олардың сапасы мен бағалылығына байланысты. Оған еңбекті мөлшерлеу механизмдерін дұрыс басқару жэне оны дұрыс қолдану арқылы жетуге болады. Сонымен еңбекті мөлшерлеудің басты міндеті өнімнің өлшем бірлігінің нақты жұмысты орындауға кететін уақыт шығынын нормативті негіздеу.
Тәжірибе көрсеткендей, еңбек шығындары ресурстардың шығынын төмендетуге, унемді пайдалануға әсер етеді. Өнімнің өлшем бірдігінің шығынын төмеңдету кәсіпорынның қосымша табыс табуың жоғарылатады. Кәсіпорындардың қызметтерінщ жалпы экономикалық нәтижесі мен еңбекті қолдану нәтижелілігінің өзара байланысы еңбек шығыңдарының төмендеуін қажет етеді де, кәсіпорындардағы еңбекті мөлшерлеумен айналысатын кызметтердің ролін жоғарылатады.
Еңбекті мөлшерлеу - жабдықтау жүйесін және еңбек жөніндегі шараларды орнықтыру әдістерін зерделейтін эономикалық, инженерлік, әлеуметтік ғылым. Еңбекті мөлшерлеудің негізгі жабдықтары - орталықтандырылып өңделіген, нормативті материалдар, өлшем құралдары, еңбек процестерін талдау, компьютерлік техника болып есептеледі.....

Іле Алатау мемлекеттік ұлттық табиғи паркі Қазақстанда алғашқы құрылған парктер қатарына жатады.Бұдан екі жыл бұрын оның құрылғанына 15 жыл толғанына байланысты үлкен конференця болды. Қазақстан орман шаруашылғы қызметкерлері елеулі шара өткізді. Парктің үлкен қала іргесіндегі экологияны сақтаудағы, халықтың демалысын ұйымдастырудағы және биологиялық әртүрлілікті сақтаудағы жетістіктеріне көңіл бөлініп оның келешегі жөнінде келесі мәселелер қозғалды.
Талғар филиялы Іле Алатау мемлекеттік ұлтық табиғи паркінің үлкен бір бөлімшесі болып табылады.Ол парк құрылған күннен бастап құрамына кіргізілді және осы парктің негізгі мақсатарын нәтежелі орындауға ат салысып отыр. Сондықтан біз Талғар филиялының қызметінің техникалық және экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасауды дипломдық жүмысымыздың негізгі тақырыбы етіп алдық .
Дипломдық тақырыбымыз Талғар филиалы қызметінің соңғы 5-6 жылдық қорытындыларын қамтиды. Онда алдымен осы филлиалдың жалпы мәліметтері анықталып (орналасуы, табиғи климаттық және экономикалық жағдайы), одан соң нақы қызметтері (түрлері, аумағы, көлемі, өзгеруі мен көбею қарқыны) мен оларға жұмсалған шығындар талданады. Қызметкерлер саны, олардың әлеуметтік жағдайы (жалақы мөлшері), филлиал бойынша жұмсалған қаржы сомалары, олардың өсу қарқыны мен тиімділігі де есептеледі. Талдаулар қорытындыға ұласып, филлиал қызметінің жақсы жақтары мен кемшіліктеріне көңіл бөлінеді және шама-шарақымызға қарай бар кемшіліктерді жою жолдарын көрсетіп, оның жұмысын жақсарту туралы ұсыныстар бердік ....