Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 5.2А Ежелгі көшпелілер өмірі (8 сағат)
Сабақтың тақырыбы: Көшпелі мал шаруашылығы неліктен негізгі шаруашылық түріне айналды? (1-сабақ)
Сабақтың мақсаты: • көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру
• көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін білу
Оқу мақсаты: • көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру
• көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін білу

Мұқағали атамның айтқаны рас,
Көптеген аталардың қайтқаны рас.
Азайып бара жатыр ардагерлер,
Қан кешіп Отан қорғап, жайған құлаш.
Жылына бір рет айтып, есіркейміз,
Оған да шүкір айтып, көнгендейміз.
Осылай тағы 10 жыл жүрер болсақ,
Аталарды шарқ ұрып, емге іздейміз.
Жазайық, айтпайықшы, ұмытпайық,
Жыламасын аруақтар ұмыт қалып.
Болашаққа тұмар етіп ап жүрелік
Көтеріп, көкке қарай ұран салып...
Автордан
Көздің жасы, маңдай тер, аққан қан. Осындай алапат күшпен келген Жеңіс біздің бойымызға қуат беріп, Отан ананың қадірін асқақтата түседі. Себебі осы соғысқа аттанған әрбір ер азаматтар «Анамды қорғаймын, жау қолына бермеймін!» - деп аттанып еді. Сол аталарымыздың қатары жылдар өткен сайын сиреп барады. Әрине, өте өкінішті. Бұл соғысты көзіміз көрмесе де, жүрегімізде үлкен орын алады. Осындай азат әрі еркіндікті ту еткен елде өмір сүріп жатқаным үшін Ұлы Отан соғысында жер құшқан азаматтарға, Жеңісті алып келген ата-әжелерімізге алғысым шексіз.......

... Авторы есімде жоқ. ұмытпасам «Жас алаш» газетінен ғой деймін, «Мәңгілікке ұмтылған тоғыз тырна» деп аталатын мақаланы оқығам... Ресей елінің Самара облысындағы Үлкен Киннель өзенінің жанындағы тік жарқабақ пен сол жарқабақтың үстінде орнатылған солдат Анасы мен оның тоғыз перзентінің құрметіне қойылған керемет ескерткіш бар екен. Мақаланы оқыдым, ескерткішті көрдім де, қайран қалдым, қараптан-қарап көзіме жас тығылды. Өмір бойы күйеуі мен балаларының тілеушісі болып келген қайран Ана жүрегі ғұмыр бойы күткен үмітінің бір-ақ сәтте тасқа айналғанын көтере алмады ма, әлде барлық аналық мейірімін соғыс ұрлаған қатыгез тағдырына налыды ма соңғы – «қара қағаз» келген күні бұл өмірден жүріп кетіпті. Сол анаға, ерліктің Анасына қойылған ескерткіш сонау көкжиекке – балалары кеткен жаққа сол күйі қалт етпестен қарап тұр. Кеудесі шыраққа, жанары үмітке толы, келбетінде арманын сағынышқа суарған мұң бар секілденеді. Өз халқына деген шексіз махаббаттан тұратын төзім арқалағандай... Ана мүсінінің үстімен мәңгілікке ұмтылған тоғыз тырна әлдеқайда тыраулап ұшып бара жатыр...
Ана, қашан да Ана! Орыс солдаты Анасының жүрегіндегі асыл арманы, бойындағы ерлігі мұңы бір барлық Аналардың мұратымен астасып жатты. Қайнаған еңбек даласында жаулығы желбіреп, әлсін-әлсін көкжиекке көз тастап, бұлдыраған сағым арасынан қараңдаған сұлба іздеп үміттенген Аналардың бел қайысар қасіретін шертіп тарих беттері қан жылайды. Осы мақаланы оқи отырып, зілмауыр қасіретті, қайғыны нәзік иығымен арқалай білген қазақ әйелі,
Бала дәурен өтті ғой құйындаған,
Балы менен шекері бұйырмаған, - деп жылай жүріп, көкелерін сағына жүріп ержеткен соғыс жылдарындағы балалар, рухын құлатпаған, жігерлері жасымаған, ерлік пен батырлықтың үлгісін көрсеткен аталарымыздың ерліктерін еске түсірдім, түсірдім де «өзім жығылсам жығылайын, бірақ халқымның туы жығылмасыншы» деп өзін құрбандыққа шалған бабаларымыздың бүгінгі ұрпағының атынан бас иіп, тағзым еттім.........

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Иә мән нафада фи кулли шайин амруһу, иә ли хаққи кулли шайин хукмуһу. Иә мән балаъат илла кулли шайин кудратуһу. Иә мән лә йухсийа иә ъибаду наъма аһу иә мән лә йаблуъу халиқа шукураһу.....

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Иә мән лә шарика лаһу, иә мән лә уәзира лаһу. Иә мән лә шабиһа лаһу, иә мән назира лаһу. Иә мән бихауайи жил ъибади хабир, иә халиқашшама уәл қамарил мунир. Иә муъ ниән насил фақир, иә ъисмата хаифил муста жир. Иә рахимаш шайхал кәбир иә мән биъибадиһи басир. Субханака иә лә иләһа илла әнта һаласна минәлъамми уә әлһум уәннари иә рабби!

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Иә мән иәрә уәлайура, иә мән иәхлуку уәл йухлақу. Иә мән иәһди уәлә йуһда, иә мән иәкйә уәлә йуха. Иә мән йутъиму уәлә йуъаму, иә мән йужиру уәлә йужару. Иә мән иәқзи уә лә, иә мән йухкуму уәлә йухкаму. Иә мән йухсину, уә лә йухсану. Иә мән лам иәлид уә ләм йулад уәләм иәкул лаһу куфууан ахад.....

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Иа айуһаллазийна әмәну саллу алайһи уа саллиму тасли-ман уа кана залика ала Аллахи йасиран. Би рахматика йа архамар-рахимин.

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Фәрдун һәйун каюмун һәкимун һәдулун қуддусун уәла юфлиъу сәһира айсу атай.

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Иә мән фиссамаъи ъазамутуһу, иә мән филарзи айатуһу. Иә мән фи кулли шайин улайатуһу, иә мән фил арди ъажайибуһу. Иә мән фил жибали хаза инуһу, иә мән йубди ул халқа самма йуъи дуъу.....

Бисмиллаһир-Рахманир-Рахим!
Фәрдун һәйун каюмун һәкимун һәдулун қуддусун иәкә наъбуду уә иәкә настаъийн.