Зертханалық жұмыс. Шынының сыну көрсеткішін жазық параллель пластинаның көмегімен анықтау. Физика, 11 сынып, дидактикалық материал.

Қосымша № 3

Практикалық жұмыс № 1

1. Бұл экспериментте сіз жарықтың мөлдір шыны арқылы өткенде сынуын зерттейсіз.

1.1 суретке сүйеніп, келесі нұсқауларды орындаңыз.

1.1 сурет

(a) Мөлдір блоктың бетін төмен қаратып, берілген бақылау парағына салыңыз. Блок шамамен қағаздың ортасында болуы керек. ABCD блогының контурын сызыңыз.

(b) Блокты алып, AB жағының ортасынан NL нормал сызыңыз. Нормальдың АВ жағымен қилысу нүктесін E-мен белгілеңіз. Нормальдың CD қабырғасымен қилысу нүктесін М әрпімен белгілеңіз.

(c) AB сызығына параллель және AB-ден 6,0 см жоғарырақ GH сызғын салыңыз. Нормальдың GH –пен қиылысатын нүктесін J –мен белгілеңіз.

(d) 4.1 суретте көрсетілгендей Е нүктесінен басталатын және нормалдың сол жағына қарай i = 30 ° бұрышпен түсетіндей сызық сызыңыз. GH-пен қилысу нүктесін F әрпімен белгілеңіз.

(e) FE сызығының бойына P1 және P2 екі түйреуіш қадаңыз. Түйреуіштің біреуін Е нүктесіне қадаңыз. P1 және P2 нүктелерін белгілеңіз.

(f) Шыны блокты қойып, блоктың CD қабырғасы арқылы Р1 және Р2 нүктелерінің кескініне қараңыз, олар Р1 және Р2 кескіндері бірінің артында бірі, бір сызықтың бойында тұратындай болу керек. Көз бен блоктың ортасынан Р3 және Р4 түйреуіштерін қадаңыз. Сонда блок арқылы қарағанда Р3 пен Р4 және Р1 мен Р2 түйреуіштері бірінің артында бірі, бір сызықтың бойында тұратындай болуы керек. Шыны блокты алып тастаңыз.

(g) Р3 пен Р4 нүктелерін қосатын сызық салыңыз. Р3 және Р4 сызығын CD қабырғасымен қилысқанша созыңыз, қилысу нүктесін К әрпімен белгілеңіз. КЕ сызығын жүргізіңіз.

(h) (i) Fжәне J нүктелерінің арасын а ұзындығын өлшеңіз және жазыңыз.

a = ................................................ ...............

(ii) F және E нүктелерінің арасын b өлшеңіз және жазыңыз.

b = ................................................ ...............

(iii) Е және К нүктелерінің арасын с ұзындығын өлшеңіз және жазыңыз

c = ................................................ ...............

(iv) М және К нүктелерінің арасын d ұзындығын өлшеңіз және жазыңыз.

d = ................................................ ............... [2]

(i) теңдеуін пайдаланып, шыны блок материалының n сыну көрсеткішінің мәнін есептеңіз.

n = .......................................................... [1]

(j) (d) - (h) қадамдарын қайталаңыз, бірақ түсу бұрышы i = 50 °болу керек.

a = ...............................................................

b = ...............................................................

c = ...............................................................

d = ...............................................................

n = ...............................................................[2]

(k) Сенімді нәтижеге қол жеткізу үшін, осы экспериментте бір сақтық шарасын жазыңыз.

.................................................. .................................................. ...............................................

.................................................. .................................................. ...............................................

.................................................. .................................................. ........................................... [1]

Сәулелік бақылау парағын осы кітапшаға қосыңыз. [4]

[Барлығы: 10]

Жауабы

Қосымша № 4

Практикалық жұмыс № 2

2. Оқушы мөлдір шыны блок арқылы өткен жарықтың сынуын зерттейді. 4.1 суретте оқушының жұмыс парағы көрсетілген.

2.1 сурет

Оқушы АВСD мөлдір шыны блоктың контурын салған.

(a) (i) АВ қабырғасының ортасынан NL нормаль жүргізіңіз. Нормальдің АВ қабырғасымен қилысу нүктесін Е әрпімен белгілеңіз. CD қабырғасымен қилысу нүктесін М әрпімен белгілеңіз.

(ii) АВ қабырғасына параллель және 6,0 см жоғарырақ GH түзуін салыңыз. GH параллелімен нормальдің қилысу нүктесін J әрпімен белгілеңіз.

(iii) Е нүктесінен бастап және нормальдың сол жағынан i = 30 ° бұрыш жасай сызық салыңыз. Осы сызықтың GH-пен қилысу нүктесін F әрпімен белгілеңіз. [3]

(b) Оқушы FE түзуінің бойынан Р1 және Р2 екі түйреуіш қадаңыз. 4.1 суретке Р1 және Р2 белгілерін салыңыз. [1]

(c) Оқушы Р1 жәнеР2 инелеріне шыны пластинаның CD қабырғасы арқылы қарайды, сол кезде Р1 және Р2 инелері бірінің артыннан бірі тұруы керек.

2.1 суретте көрсетілгендей оқушы Р3 және Р4 инелерін шыны пластина мен көздің арасына қадайды, сол кезде шыны пластинаның арғы жағында тұрған Р1 мен Р2 және Р3 пен Р4 бірінің артынан бірі тізіліп тұратындай болуы керек.

(i) Р3 және Р4 нүктелерін қосатын сызық жүргіземіз және CD қабырғасымен қилысқанша созыңыз. Қилысқан нүктені К әрпімен белгілеңіз.

(ii) КЕ сызығын жүргізіңіз. [1]

(d) (i) F және J нүктелері арасының ұзындығын а өлшеңіз және жазып қойыңыз.

a = ................................................ ...............

(ii) F және E нүктелерінің арасын b-ны өлшеңіз және жазып қойыңыз.

b = ................................................ ...............

(iii) Е және К нүктелерінің арасының ұзындығын с өлшеңіз және жазыңыз.

c = ................................................ ...............

(iv) М және К нүктелерінің арасының ұзындығын d өлшеңіз және жазыңыз.

d = ................................................ ............... [1]

(v) теңдігін қолданып, шыны пластинаның n сыну көрсеткішін есептеңіз.

n = ........................................................... [1]

(д) Сенімді нәтиже алу үшін, осы экспериментте қолданған бір сақтық шарасын жазыңыз.

.................................................. .................................................. ...............................................

.................................................. .................................................. ...............................................

.................................................. .................................................. ........................................... [1]

(f) 2.2 суретте жарық сәулесі бар қорап көрсетілген.

Бұл экспериментті сіз инелер арқылы емес, жарық сәулесімен жүргізесіз. 4.1 суретке осы жарық сәулесінің жолын салып көрсетіңіз. [1]

[Барлығы: 9]

Жауабы