Жартылай өткізгіштердігі электр тогы. Жартылай өткізгішті құралдар. Физика, 10 сынып, сабақ жоспары.

Қосымша 1

Қосымша 1- дің жауабы

RR

Қосымша 2

IV. Жаңа тақырыпты бекіту тапсырмалары

• Төмендегі кестеде фоторезистор мен термисторге қатысты мәліметтер берілген. Егер бұл мәлімет термисторге немесе фоторезисторге қатысты болса, сәйкесінше олардың тұсына құстұмсық белгісін қой.

• Төменде диод жалғанған тізбек бейнеленген. Қай қыздыру шамы жанады?

• Жартылай өткізгіш техникасында қоспалық өткізгіштіктің қажетті түрін алу үшінкөбінесе фосфор, галий, мышьяк, индийб сурьма қолданылады. Электрондық өткізгіштік алу үшін, осы элементтердің қайсысын қоспа ретінде германийге енгізуге болады?

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

• Қараңғыда кедергісі 250 кОм болатын фоторезистор кедергісі 5кОм резистормен тізбектеп қосылған. Фоторезисторды жарықтандырғанда тізбектегі ток (бағыты бұрынғыдай болғанның өзінде) 4 есе артты. Фоторезистордың енді кедергісі қандай болды?

Жауабы:

• Тапсырма

• тапсырма

• фосфорды, мышьякты, сурьманы
• 2,5 кОм

Қосымша 3

Қалыптастырушы бағалау жұмысы

Тапсырмалар

1 – нұсқа

• Дұрыс жауабымен сәйкестендір

• Тізбекті төмендегідей жалғағанда қай шам жанады?

• Диаграммада негізінде термирезистор (NTC) теріс температуралық коэффициенті бар қарапайым термометрдің схемасы көрсетілген. Температурасы 30 ° C-да термистордың кедергісі 2,4 кОм және 100 ° температурада кедергісі 430 Ом-ға дейін кемиді. Ток көзінің ішкі кедергісі елеусіз аз. Мәліметтерді тіркегіштегі шығыс кернеуді есептеңіз.

• InAs (индий арсенийді) қосылысндағы индий мен мышьяк мөлшнрі (мольмен есептелген) бірдей болғанда оның өткізгіштігі төртінші топтағы элементтердің (Ge, Si) меншікті өткізгіштігі сияқты болатынын пайымдаулар арқылы дәлелдеңдер. Индий мөлшерін арттырғанда өткізгіштік қандай болады? Мышьяктікін арттырғанда ше?

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5.Тізбектеп қосылған термистор мен кедергісі 1кОм- ға тең резистордан тұратын тізбектің ұштарына 20В кернеу берілген. Бөлме температурасы кезінде тізбектегі ток күші 5мА болған. Термисторды ыстық суға салғанда ток күші 10мА болған. Қыздыру нәтижесінде термистордың кедергісі қанша есе өзгерген?

Жауабы:

2.

3.

V_out

V_out 5.0

V

4.Кемтікті, электронды

5. 3 есе азаяды

2- нұсқа

• Төмендегі суретте А, В, С үш элементтің вольт – амперлік сипаттамасы берілген.

А) А, В, С сызықтары қандай элементтердің вольт-амперлік сипаттамасын береді?

……………………………………………………………………………………………

В) Қай элементтең кедергісі тұрақты?

……………………………………………………………………………………………..

С) Қай элемент токты тек бір ңана бағытта өткізеді?

……………………………………………………………………………………………….

Д) Қай элементтің ток күші артқан сайын кедергісі де артады?

………………………………………………………………………………………………

• Төмендегі резистр және диодтан тұратын тізбектің воль- амперлік сипаттамасының графигін сыз

• Әр бір вольт- амперлік характеристикаға сәкес келетін элементтердің аталуын жаз.

• Егер диодтағы кернеу 0,5 В болғанда ток күші 5мА, ал кернеу 10В болғанда ток күші 0,1 мА болса, токтың тура және кері бағытындағы жартылай өткізгішті диод кедергісін табыңдар.

Жауабы: 2- нұсқа

• А диод, металл өткізгіш, қыздыру шамы

В металл өткізгіш

С диод

Д қыздыру шамы

• А) диод

В) металл өткізгіш

С) жартылай өткізгіш

Д) қыздыру шамы

4. R₁=100 Ом; R₂=100кОм

Қосымша 4

• Жартылай өткізгіштер

Жартылайөткізгіштер- бөлме температурасында тоқты диэлектриктерге қарағанда жақсы,  ал өткізгішке қарағанда нашар өткізетін заттар. Еркін зарядтардың көбеюіне байланысты температура өссе жартылайөткізгіштердің кедергісі азаяды. 

• Фотондар мен электрондар

Жартылайөткізгішті жарықтандыру нәтижесінде, кейбір электрондарға қажетті энергияны беріліп , оны бос электронға айналдыруға болады. Бұндай құбылыс- ішкі фотоэффект құбылысы деп аталады.

• Фоторезистор

Жарық әсерінен жартылайөткізгіш кедергісі өзгереді. Жарық әсерінен кедергісі азаятын резистор – фоторезистор деп аталады. Фоторезистор кедергісі жартылайөткізгіш түріне, оның неден жасалғанына, оның өлшемі мен пішініне және түскен жарық интенсивтілігіне байланысты болады.

• n-типті және p- тиіпті өткізгіштік

Донорлық қоспаларды қосудың  арқасында алынатын жартылай өткізгіш n-типті жартылай өткізгіш деп аталады. Бұндай жартылай өткізгіштегі зарядты тасымалдаушы электрондардың саны басым болады. Ал акцепторлық қоспаларды қосу арқылы алынған  жартылай өткізгіш p-типті деп аталады. Мұндай жартылай өткізгіштегі зарядты тасымалдаушы кемтіктердің саны басым болады. Кемтіктер дегеніміз кристалдық тордағы электрондар жоқ бос орындар.

Қосымша 4а

• Сөйлемді аяқта

• Ішкі фотоэффект әсерінен

• р-n-өткізгішіндегі фотонның сәулеленуі әсерінен болады:

• Электронды құрылғылар аттары мен олардың сипаттамаларын сәйкес орналастырыңыз.

• p-типті мен n- типті облысының арасындағы ауысымның маңында: