Периодтық жүйедегі р-элементтердің орны, олардың атом құрылысының ерекшеліктері. Алюминий және олардың қосылыстары. Химия, 10 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы:

Периодтық жүйедегі р-элементтердің орны, олардың атом құрылысының ерекшеліктері.

Алюминий және олардың қосылыстары

Сабақ мақсаттары:

атом құрылысы көзқарасы тұрғысынан периодта және топта р-элементтердің қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын түсіндіру;

алюминий оксиді және гидроксидінің екідайлы қасиеттерін оқып білу;

алюминий және оның құймаларының қолданылуын сипаттау;

Бағалау критерийлері

атом құрылысы көзқарасы тұрғысынан периодта және топта р-элементтердің қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын түсінеді;

алюминий оксиді және гидроксидінің екідайлы қасиеттерін біледі;

алюминий және оның құймаларының қолданылуын сипаттайды;

1- тапсырма

«Ассоциация» әдісін пайдаланып р-элементтерінің қасиетін сипатта.

2-тапсырма

Периодта және топта р-элементтердің қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын көрсету

р – элементтердің сыртқы электрондық қабатында бірден алтыға дейін электрон болады. Периодтық жүйеде 30р элемент бар.

р– элемент атомдарында тек р – электрондары ғана емес, сыртқы деңгейдің s – электрондары да валентті болып табылады. р – элементтердің жоғары оң тотығу дәрежесі өздері орналасқан топ нөмеріне сәйкес келеді.

В Al Ga In Tl

 Оксидтер мен гидроксидтердің негіздік қасиеті күшейеді,ал қышқылдық қасиеті әлсірейді.

Радиус артады;

Иондану энергиясы кемиді;

Электртерістігі кемиді;

Тотықсыздану қабілеті, яғни электрон беру қабілеті артады.

Алюминий – екідайлы элемент.

Алюминий оксиді суда ерімейді,

екідайлы қасиет көрсетеді:

Al₂O₃+6HCl = 2AlCl₃+3H₂O

Al₂O₃+2NaOH+3H₂O = 2Na[Al(OH)₄]

Алюминий гидроксидін алюминий түздары ерітінділеріне сілтімен әсер ету арқылы алады:

AlCl₃ + 3NaOH = Al(OH)₃ + 3NaCl

Жаңа тұнған Al(OH) 3 ақ қоймалжың тұнба, суда мүлдем ерімейді және типтік екідайлы гидроксид болып табылады:

Al(OH)₃+3HCl = AlCl₃+3H₂O

Al(OH)₃+NaOH = Na[Al(OH)₄]

Алюминий оксидінің және гидроксидінің

қасиеттері екідайлы болады.

Al2O3 – қиын балқитын, ақ түсті қатты зат.

Al(OH)3 – қара қоймалжың тұнба, суда мүлдем ерімейді

Al(OH)3 + 3HCl = AlCl3 + 3H2O сілтімен реакциясы

Al(OH)3 + NaOH = Na[Al(OH)4] қышқылмен реакциясы

4-тапсырма.

Алюминий оксиді мен гидроксидінің екідайлы қасиетке ие екендігін көрсететін реакция теңдеуін жаз.

1.­­______________________________________________________

2._______________________________________________________

3.­­______________________________________________________

4._______________________________________________________

5-тапсырма.Тест

1.Алюминийдің табиғи қосылысы.

Боксит

Гематит

Пирит

Лимонит

Магнетит

2. Алюминотермия процесін бейнелейтін реакция:

Al + S ⟶

MnO2 + Al ⟶

HCl + Al ⟶

Al + O2 ⟶

Al + C ⟶

3. Алюминий ыдысында қай ерітіндіні қайнатуға болмайды?

NaOH

K2SO4

KNO3

H2O

NaCl

4. Металдар арасында ең кең таралған элемент – металл:

Si

Ca

K

Fe

Al

5. Алюминий оксидінің екідайлы қасиетке ие екенін дәлелдейтін реакция:

қышқылмен әрекеттесуі

сілтімен әрекеттесуі

қыздыру кезінде сілті және қышқылмен әрекеттесуі

қыздыру кезінде сілтімен әрекеттесуі

Қосымша тапсырмалар

6-тапсырма.

Есептер шығару

1.Массасы 6 г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Нәтижесінде көлемі 3,7 л (қ.ж.) сутек бөлінді. Әр металдың қоспадағы массалық үлесін анықта.

2. Массасы 2,25 г металл күйдіргіш натр ерітіндісімен әрекеттескенде 0,25 г сутек және құрамы 2 болатын зат түзілді. Металдың молекулалық массасын анықта.