Тотығу тотықсыздану үрдістері. Химия, 10 сынып, презентация, 2 сабақ.

2-3 минут

HCl + KMnO4 = Cl2 + KCl + MnCl2 + H2O

ТАПСЫРМА 1. Берілген теңдеуді электрондық баланс әдісімен теңестіріңіз:

Тексеру:

Сабақтың тақырыбы:

Тотығу тотықсыздану үрдістері

Сабақтың мақсаты:

Cулы ерітіндіде жүретін тотығу-тотықсыздану реакцияларының теңдеуін жартылай иондық әдіспен құру

Бағалау критериилері:

элементтердің тотығу дәрежесінің өзгерістерін пайдаланып, тотығудың әр түрлі ортада жартылай иондық теңдеуін құрастыру;

элементтердің тотығу дәрежесінің өзгерістерін пайдаланып, тотықсызданудың әр түрлі ортада жартылай иондық теңдеуін құрастыру;

сулы ерітіндідегі тотығу-тотықсыздану реакциясы теңдеуінің толық иондық теңдеуін құрастыру және реакцияны теңестіру

Калий перманганатының әр түрлі ортада түсі

мен тотығу дәрежесінің өзгеруі

Калий дихроматының әр түрлі ортада түсі

мен тотығу дәрежесінің өзгеруі

Әр түрлі ортада жартылай реакция теңдеуін жазуға көмек беретін

ЖАДЫНАМА:

рН<7 (қышқылдық орта)

Тотықтырғыш + Н+ = ….. + Н2О

Тотықсыздандырғыш + Н2О = ….. + H+

pH=7 (бейтарап орта)

Тотықтырғыш + Н2О = ….. + OH-

Тотықсыздандырғыш + Н2О = ….. + H+

pH>7 (сілтілік орта)

Тотықтырғыш + Н2О = ….. + OH-

Тотықсыздандырғыш + OH- = ….. + Н2О

Тотығу-тотықсыздану реакциясын иондық-электрондық (жартылай реакция) баланс әдісімен теңестірудің алгоритмі

 1. Реакциядағы қосылыстар құрамындағы барлық элементтерінің тотығу дәрежесін анықтау

2. Тотығу дәрежелері өзгерген элементтерді анықтау

3. Тотыққан және тотықсызданған элементтер қай ионның [оксид (себебі окисд иондарға ыдырамайды)] құрамында екендігін анықтау

4. Сол иондардың негізінде тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерін жазу.

5. Тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерінде қажет болса элементтерді теңестіру.

Тотығу-тотықсыздану реакциясын иондық-электрондық (жартылай реакция) баланс әдісімен теңестірудің алгоритмі

6. Тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерінде Н2О, Н+, ОН- бөлшектерін пайдаланып атомдар санын теңестіру.

7. Тотығу/тотықсыздану процестерінің жартылай теңдеулерінде теңдіктің екі жағындағы зарядтар суммасын анықтап, қажетті электрон санын қосу арқылы теңестіру.

6. Алмасқан электрон сандарының ең кіші ортақ еселігін тауып, тотығу/тотықсыздану процесінің толық иондық теңдеуін құру.

7. Молекулалық теңдеуді жазып, теңестіру.

8. Қажет болса тотығу/тотықсыздану процесіне қатыспаған элементтерді теңестіру

Мысал 1. ҚЫШҚЫЛ ОРТАДА

K2Cr2O7 + Na2SO3 + H2SO4 → Cr2(SO4)3 + Na2SO4 + K2SO4 + H2O

теңдеуін жартылай реакция әдісімен теңестіріп көрейік.

2) Тотығу дәрежесі өзгерген иондардың жартылай реакция теңдеуін ЖАДЫНАМА арқылы жазамыз және электрондарды санаймыз:

1) Ең алдымен өзгерген тотығу дәрежелерін анықтаймыз:

3) Жартылай реакция теңдеуін толық жазамыз және ұқсас мүшелерді қысқартамыз:

ТОТЫҚСЫЗДАНУ

ТОТЫҒУ

4) Жартылай реакция теңдеуінен алынған коэффициенттерді молекулалық реакция теңдеуіне қоямыз:

K2Cr2O7 + 3Na2SO3 + 4H2SO4 → Cr2(SO4)3 + 3Na2SO4 + K2SO4 + 4H2O

Мысал 2. БЕЙТАРАП ОРТАДА

Na2SO3 + KMnO4 + H2O → Na2SO4 + MnO2 + KOH

теңдеуін жартылай реакция әдісімен теңестіріп көрейік.

1) Тотығу дәрежесі өзгерген иондардың жартылай реакция теңдеуін ЖАДЫНАМА арқылы жазамыз және электрондарды санаймыз:

ТОТЫҚСЫЗДАНУ

ТОТЫҒУ

Н+ және ОН- иондары суды түзеді, ал артық ОН- қалады.

Сондағы жартылай иондық пен молекулалық теңдеу төмендегідей:

Мысал 3. СІЛТІЛІК ОРТАДА

Na2SO3 + KMnO4 + KOH → Na2SO4 + K2MnO4 + H2O

теңдеуін жартылай реакция әдісімен теңестіріп көрейік.

1) Тотығу дәрежесі өзгерген иондардың жартылай реакция теңдеуін ЖАДЫНАМА арқылы жазамыз және электрондарды санаймыз:

ЕСКЕРТУ:

Перманганат пен манганат иондары үшін атом сандары тең болғандықтан, ешқандай сутек, су, гидроксид иондары қосылмайды.

ТОТЫҒУ

ТОТЫҚСЫЗДАНУ

ИОНДЫҚ ТЕҢДЕУ

СОНДА молекулалық теңдеу:

ТАПСЫРМА 2. Жұптық жұмыс. Төмендегі реакцияларды жартылай иондық баланс әдісімен теңестір:

1. K2S+KMnO4+H2SO4= S+MnSO4+K2SO4+H2O

2. K2S+KMnO4+H2O=MnO2+S +KOH

3. KMnO4+K2S+KOH=K2MnO4+SO2↑+H2O

5 мин

Тексеру:

 2K2S + 2KMnO4 + 4H2SO4 = S + 2MnSO4 + 3K2SO4 + 4H2O

3K2S+2KMnO4+4H2O=2MnO2+3S+8KOH

8KMnO4 + K2S + 8KOH = 8K2MnO4 + K2SO4 + 4H2O

Қалыптастырушы бағалау.

5-7 минут

КЕРІ БАЙЛАНЫС: