Гесс заңы, реакцияда ішкі энергияның айналуын есептеу. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10.3

Мектеп: Павлодар қ. ХББ НЗМ

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Оразабй А.

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Гесс заңы, реакцияда ішкі энергияның айналуын есептеу

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.3.1.4 Гесс заңының физикалық мәнін түсіндіреді, және химиялық реакция энтальпия өзгерісін есептеуде қолдана біледі;

Сабақ мақсаттары

• Гесс заңымен және оның негізінде энергетикалық циклдермен танысу;
• Реакцияда ішкі энергияның айналуын есептеу үшін Гесс заңын қолдану
• Гесс заңының салдарын және ішкі энергияның айналуын есептеуде осы заңды қалай қолданғанын түсіндіре алу.
• *Гесс заңын қолданып, энергетикалық диаграмма салу.

Бағалау критерийлері

• Реакцияда ішкі энергияның айналуын есептеу үшін Гесс заңын қолдана алады;
• Берілген реакцияның энергетикалық циклін салады.
• Гесс заңының салдарын және ішкі энергияның айналуын есептеуде осы заңды қалай қолданғанын түсіндіре алады.
• Берілген реакция теңдеуінің жылу эффектісін көрсететін диаграмма салады.

Тілдік мақсаттар

Ауызша/жазбаша түрде кілтті сөздерді (тақырыпқа қатысты терминологияны) қолданып, қорытынды жасай алады; есептің шығарылуын түсіндіре алады

Пәнге қатысты лексика мен терминология

Гесс заңы; энергетикалық цикл; стандартты энтальпия өзгерісі, реакция энтальпиясының өзгеруі, өнімдердің/реагенттердің стандартты энтальпиясының қосындысы; байланыс энергиясы, үзілген/пайда болған байланыстар саны; орташа байланыс энтальпиясы

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер

Реакция энтальпиясының өзгеруін есептеу үшін ... формула қолданылады; Х затының стандартты түзілу энтальпиясының мәні ... тең;

Орташа байланыс энтальпиясы ... факторларға тәуелді, байланыс ұзындығы артқан/кеміген сайын, орташа байланыс энтальпиясы ...

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық; өмір бойы білім алу

Пәнаралық байланыстар

Физика: жылу, ішкі энергия; математика:

Математика: әртүрлі таңбалы сандарды қосу, алу амалдары

АКТ қолдану дағдылары

HESS'S LAW AND ENTHALPY CHANGE CALCULATIONS

http://chemguide.co.uk/physical/energetics/sums.html#top

Білімлэнд сайтымен жұмыс

https://bilimland.kz/kk/content/category/search#p=1&pn=6&s=%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B8%D1%8F&lesson=11335

Бастапқы білім

8.3B Химиялық реакция энергетикасына кіріспе

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Амандасу, оқушыларды белгілеу

Сабақтың тақырыбын және мақсатын анықтау

Барлық реакциялардың энтальпиясының өзгеруін тікелей анықтау мүмкін емес.

Қандай заңның көмегімен көптеген реакциялардың энтальпиясының өзгеруін салыстырмалы түрде анықтауға болады? (видео көру, видео ұзақтығы 1.45 минут)

http://bilimland.kz/kk/content/category/search#p=1&pn=6&s=%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B8%D1%8F&lesson=11335 5-ші бет

1. Гесс заңымен танысу (алдымен әр оқушы өзі оқиды, кейін жұп болып талқылайды→ кері байланыс жасау:

Гесс заңы қалай тұжырымдалады, заңнан қандай салдар шығады?

Бізге не таныс?)

Гесс заңы.

«Химиялық реакцияның жылу эффектісі оның жүру жолына тәуелді емес, тек реагенттер мен өнімдердің күйіне тәуелді».

Егер химиялық реакция бірнеше реакциялардың қосындысы болса, реакцияның жалпы энтальпия өзгерісі құраушы реакциялардың энтальпия өзгерістерінің қосындысына тең болады.

ΔH_жалпы=ΔH₁+ΔH₂+ΔH₃...

Гесс заңынан бірнеше салдар шығады, олар кейбір іс жүзінде калориметрлік әдіспен де анықталмайтын химиялық реакциялардың энтальпиясын есептеуінде де қолданыс тапқан.

Бірінші салдар. Кейбір химиялық қосылыстың айрылуының жылу эффектісі оның түзілу жылу эффектісіне тең, тек таңбасы қарама-қарсы.

Екінші салдар. Егер әр түрлі бастапқы күйлерден бірдей соңғы күйге келетін екі реакция жүретін болса, онда олардың жылу эффектілерінің айырмасы бастапқы күйлердің бір-біріне ауысқандағы жылу эффектісіне тең.

Үшінші салдар. Бірдей бастапқы күй-жағдайда әр түрлі соңғы күйлерге келетін екі реакция жүретін болса, онда олардың жылу эффектілерінің айырмасы соңғы күй-жағдайлардың бір-біріне ауысқандағы жылу эффектісіне тең. (оқушылар талдап болған соң дәптерге тек заңның тұжырымдамасын жазады).

Мысал: Сутегі асқын тотығының түзілу реакция жылуын есептеңдер:

H₂ (г) + O₂ (г) = H₂O₂ (с)

Сутегі переоксиді су және оттегіге ыдырау нәтижесінде түзілген жылу, судың түзілу жылу болып табылады.

Барлық қажетті ақпараттар төмендегі сызба нұсқада көрсетілген:

1-ші әдісі "Энергетикалық цикл әдісі"

ΔН_х = -286-(-98) = -188 (кДж)

2-ші әдісі: Алгебралық әдіс

H₂  + 1/2O₂ (г.) = H₂O ΔН₃=-286 кДж

*(-1) H₂O₂ = H₂O + 1/2O₂  ΔН₂=-98 кДж

_______________________________________

H₂  + O₂ = H₂O₂ ΔН_х = -188 кДж

2. Энтальпия циклдері (=Энергетикалық циклдер=Гесс циклі).

Оқушылар дәптерге жазады.

Оқушылрдан энергетикалық циклді салудың алгоритмін ұсынуды сұрау.

Алгебралық әдіс бойынша шешу жолдары:

Мысал№1

Берілгені:

1)2H₂O → 2H₂+O₂ ΔН₁=-572 кДж

2) *(-1)2HF → H₂+F₂ΔН₂=-542 кДж

__________________________________

2F₂+2H₂O = 4HF +O₂ ΔH_хр=?

Шешуі:

2H₂O → 2H₂+O₂ ΔН₁=-572 кДж

2H₂+2 F₂→4HF ΔН₂=1084 кДж

__________________________________

2H₂O +2F₂→4HF + O₂

ΔH_жалпы=ΔH₁+ΔH₂ ΔH_хр= -512кДж

Мысал№2

Берілгені:

С _(қ) + О_2 (г) = СО_2(г) ΔН₁=-393,5 кДж

СО_(г) + 1/2 О_2 (г) = СО_2(г)  ΔН₂=-283,0 кДж

__________________________________

С _(қ) + 1/2 О_2 (г) = СО_(г) ΔH_хр=?

Шешуі:

С _(қ) + О_2 (г) = СО_2(г) ΔН₁=-393,5 кДж

СО_2(г)  →СО_(г) + 1/2 О_2 (г) ΔН₂= 283,0 кДж

_________________________________

С _(қ) + 1/2 О_2 (г) = СО_(г) ΔH_хр= -393+283,0=-110,5кДж

Мысал№3

Берілгені:

NO_(г)  +O_3(г)  →NO_2(г)  +O_2(г) ΔН₁=-198.9 кДж

O_3(г)  →3/2 O_2(г)  *(-1)ΔН₂=-142.3 кДж

O_2(г)  →2O_(г)  / (-2)ΔН₃= 495 кДж

__________________________________

3/2 O_2(г) → O_3(г) ΔН₂= 142.3 кДж

O_(г) → 1/2 O_2(г) ΔН₃= -247.5 кДж

__________________________________

NO_(г)  +O_(г)  →NO_2(гΔH_хр=?

Шешуі:

ΔH_жалпы= ΔH₁ + ΔH₂ + ΔH₃

ΔH_хр= (-247.5) + (-198.9) +142.3 = -304.1кДж НЕМЕСЕ

ΔH_хр= 142.3-247.5-198.9 = -304.1кДж

Тапсырма: Coursebook p.101 Conserving energy. Enthalpy cycles.

Figure 6.7 – 6.8 схемаларын талдау (алдымен әр оқушы жеке, кейін жұпта талдау→кері байланыс жасау: гесс заңы қалай қолданылған? Бұл циклдер нені білдіреді?)

•  Тапсырма: 102-беттегі «Worked example 1 (figure 6.9)» мысалды талдау (алдымен әр оқушы жеке, кейін жұпта талдау→кері байланыс жасау: реакцияның энтальпиясының өзгеруін көрсететін энергетикалық циклді қалай саламыз? Не түсініксіз?).
•  Check-up 8 a,b (жаттығу орындау: алдымен әр оқушы жеке, кейін жұпта талдау→бағалау, жауапты 506-беттен тексеру). Тақтада орындатуға болады.
•  102-103-беттердегі жану энтальпиясы қолданылған энергетикалық циклді көрсететін суретті figure 6.10 талдату. Кері байланыс жасау.
•   «Worked example 2 (figure 6.11)» - мысалын талдау (алдымен әр оқушы жеке, кейін жұпта талдау→кері байланыс жасау: бұл циклдің бірінші мысалдан айырмашылығы неде?).
•  Check-up 9 a,b (жаттығу орындау: алдымен әр оқушы жеке, кейін жұпта талдау→бағалау, жауапты 506-беттен тексеру). Тақтада орындатуға болады.
•  Жаттығу орындау. End-of-chapter-questions p.109 №5 a,b,c. Тексеру.
•  Оқушылрдан энергетикалық циклді салудың алгоритмін ұсынуды сұрау.

*ерте аяқтаған оқушыларға Coursebook 110-беттегі №8 a,b тапсырмалары+Білімлэндтен тапсырмалар орындату (кері байланыс жасау) http://bilimland.kz/kk/content/category/search#p=1&pn=6&s=%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B8%D1%8F&lesson=11335

Қорытындылау:

• Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы қандай? Қандай түсініктер мен кілтті сөздер тақырыптың мазмұнын ашады?
• Гесс заңының тұжырымдамасы қандай?
• Не қиын болды? Нені орындау оңай болды?
• Есептер шығару мен энтальпия циклін салу кезінде қандай маңызды нәрселерге назар аудару керек?

Үй жұмысы: ИОС

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

• Реакцияда ішкі энергияның айналуын есептеу үшін Гесс заңын қолдана алады;
• Берілген реакцияның энергетикалық циклін салады.
• Гесс заңының салдарын және ішкі энергияның айналуын есептеуде осы заңды қалай қолданғанын түсіндіре алады.
• Берілген реакция теңдеуінің жылу эффектісін көрсететін диаграмма салады.

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекет түрлері.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қолжеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпыбаға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқытутуралыда, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?