Баланың айласы. 3 сынып

Баланың айласы

 Бір әлім адам жапанда келе жатып, аяғы астында бір үлкен тасқа сүрініп жығылып, ойлады: бұл тас адамға зиян келтіретін тас екен, жолдан алып тастайын деп. Сол оймен тасты көтеріп еді, астынан бір сандық шықты, сандықты ашып еді, ішінен бір жылан шығып, шағамын деп әлімге ұмтылды, әлім айтты:

 - Мен сені қараңғы, тар жерден, тұтқыннан шығардым, жақсылыққа жамандық бар ма?Жылан айтты:

 - Бар. Әлім айтты:

 - Олай болса біреуге жүгінелік, төре саған тисе шағарсың,- деп.Жылан да бұл сөзге тоқтап, екеуі келе жатып, түйеге жолықты. Түйеге бұлар істерінің мәнісін айтып еді, түйе айтты:

 - Жақсылықка жамандық бар; не үшін десеңіз: мен адамның қанша ауыр жүгін, мүлкін тасып, өмірімше қызмет істесем де, адам қай уакытта шамамнан тысқары жүк артады да, жүре алмасам ұрып-соғып ренжітеді.

 Жылан мұны есітіп, әлімнің мойнына бір оралды. Мұнан шығып жеміс ағаштарына келіп жүгінді. Бұл ағаш та айтты:

 - Жақсылықка жамандық бар; не үшін десеңіз: менің жемісіммен қанша адам күн көріп пайдаланып тұрса да, жемісімді жан ауыртпай қолымен алмай, түбімнен қатты орып, жемісімді жерге түсіріп алып жейді,- деді.

 Жылан әлімнің мойнына тағы бір оралды. Онан кетіп бір итке жолығысты.Ит те айтты:

 - Жақсылыққа жамандық бар, мен иеме қанша түн-күн ұйықтамай мүлкін, малын, өзін бағып қызмет қылып едім, ақырында мен қартайып аурулы болған соң, таяқтап ұрып мені қуып жіберді, - деді. Жылан және бір оралып, енді шағамын деді.Әлім айтты:

 - Енді тағы біреуге-ақ жүгінейік, төрелік тағы саған тисе, шаға бер.Сонан шығып бір топ ойнап жүрген балаларға келді. Ішінде бір бала әлімге сәлем берді. Әлім сәлемін алып, сол балаға істерінің мәнісін айтты.

 Бала есітіп болып:

 - Әй, ата, бекер сөйлейсің осы қолыңдағы кіп-кішкентай қобдиға мойныңа үш оралған әйдік жылан сыюшы ма еді? - деді Сонда жылан да айтты:- Бұл сөз рас,- деп.

 Бала тіпті нанбады, «бұл сөзге көзбен көрмей кісі нанып болмас» деп. Сонда жылан баланы нандыру үшін иіріліп барды да, манағы қобдиға кіріп жатты. Бала сонда тарс еткізіп сандықты жауып бекітті де, Әлімнің қолына берді, «апарып алған орныңызға қойыңыз» деп.

 Ыбырай Алтынсарин

1-қосымша

«Жақсылық жасау» дегенді қалай түсінесің? Отбасы, табиғат, мектеп үшін қандай жақсылық жасай алатыныңды тізіп жаз.

2-қосымша

«Жақсылыққа жамандық бар ма?» Бұл сұраққа мәтін кейіпкерлері қалай жауап берген? Суретке қарап әңгімеле.

3-қосымша

Нақыл сөздің мағынасын мысалдар келтіру арқылы түсіндір.

«Жақсыға қылған жақсылық

Өміріңде тозбайды

Жаманға қылған жақсылық

Бір күнгідей болмайды»