Қазақстанның түрлі мәдениеттері
Қазақстанның түрлі
мәдениеттеріҚазақстан халықының этникалық
құрылымы және оның дамуы
ұлт
этностілдінконфессияөркениетмәдениетдиаспорабөлінуәсерықпалМәтіндегі ақпараттарға сүйеніп картамен жұмысты істе.
Қазақстан халқының ішінде ең саны үлкендері 7 ұлт – қазақтар, орыстар, өзбектер, украиндар, ұйғырлар, татарлар және немістер, олар ел халқының 95,6% құрайды. Кейбір этностардың аймақтар бойынша орналасуы әркелкі. 2009 жылғы санақ бойынша қазақтардың үлесі Қызылорда облысында 95,3 %, Оңтүстік Қазақстан облысында 72,3 %, Маңғыстауда 88,2%, Ақтөбеде 79,4%, Батыс Қазақстан облысында 72,2%, Жамбылда71,4%; сәйкесінше аталған облыстарда орыстардың үлесі төмен. Орыс ұлтының өкілдерінің үлесі жоғары облыстар Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола, Павлодар, Шығыс Қазақстан. Өзбектердің 87,9% Оңтүстік Қазақстан облысында тұрады. Ұйғырлардың 95,8% Алматы және Алматы облысында, немістердің 70% астамы Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Ақмола, Қостанай, Қарағанды облыстарында, ал кәрістердің 80% астамы Алматы, Қарағанды, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл облыстарында шоғырланған. Басқа ұлттардың арасында облыстар бойынша біркелкі таралғаны - татарлар.Республикада қазақтардан басқа 131 ұлыстың өкілдері тұрады. 2013 жылы өткізілген халық санағының қорытындысы бойынша халықтың этноқұрамы келесідей болды: қазақтар - 65,2%,орыстар - 21,8%, өзбектер - 3%, украиндар - 1,8%, ұйғырлар - 1,4%, татарлар - 1,2% , немістер - 1,1%, корейлер - 0,6%, түріктер - 0,6%Қазақстандағы мұңдай демографиялық ахуалдың қалыптасуы белгілі демограф Мақаш Тәтімовтің айтуынша солтүстік батыстан ағылған төмендегі миграциялық ағындармен байланысты болса, олардың тарихи хронологиясына жүгінейік:
1) Қазақстанның солтүстік-батыс аймақтарыңда бастапқы казактардың қоныс тебуі 200 мың адам, яғни XVII ғ. бастап - өлкені отарлаудың басталуы;2) Қазақстан территориясыңда отарлау линиялары бойында (Горький, Ертіс, Жайық линиялары) әскери бекіністерді салу және ол жерлерге жазалаушы әскерді жанұяларымен қоса қоныстандыру (125 мың адам XVIII);3) Ресейдің еуропалық бөлігінен Дала өлкесінің шұрайлы жерлеріне шаруалар мен переселеңдерді жаппай қоныстандыру (XX ғасырдың басына дейін, Столыпиннің жер реформасын қоса жалпы көлемі 1 млн. 150 мың адам);4) Ресейдің ішкі бөлігінен ауған діни қуғындалушылар -староверлер, кержактар және баптистер (150 мың адам, XIX ғ. арты —XX ғ. басы);5) Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарындағы тәркілендіру барысында кедейленген депортанттар (250 мың адам, XX ғ. 20-30-жыддары);6) Азамат соғысы жылдарында Сібір, Орал және Волга аймағынан келген әскери жалдамалылар (100 мың адам);7) Индустрияландыру жылдары маман жинақтауды ұйымдастыру барысында келгендер (1 млн. 250 мың адам XX ғ. 30-жылдары);8) Ұлы Отан соғысы қарсаңында және барысында зорлықпен жер аударылған халықтар (1 млн. 300 мың адам, 1939-1945 жыддары);
9) Соғыс жылдарында оккупацияланған аудаңдардан эвакуацияланған адамдар (350 мың адам, 1941-1945 жылдар);10) Тың игеруге өз еркімен келген "патриоттар" (1 млн. 950 мың адам, 1954-1959 жылдар);11) "Ұйымдаспаған" стихиялық миграциялық ағымның нәтижесінде тұрғылықты көшіп-келгендер (1 млн. адам, 70 жылдардың басына дейін);12) Жабық әскери қалашықтардағы "стратегиялық тұрғындар" (250 мың адам, 1946 жылдан 1991 жылға дейін).13) "Екпінді" Бүкілодақтық құрылыстарға еңбек ресурстарының ведомствалық миграциясы (200 мың адам, 1999 жылға дейін);14) Жаңа игерілген кен орындарындағы соңғы вахтовиктер (50 мың адам, 1986-1991 жылдар, демографиялық экспансияның ақыры);15) Закавказье мен Орта Азиядағы азамат соғыстары кезіндегі әскери және этникалық босқындар және Балтық бойы мен Молдовадан келген азаматтық мигранттар (75 мың адам, 1989-1993 жыддар).Толық нұсқасын 30 секундтан кейін жүктей аласыз!!!
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» Ораза айт намазы уақыты Қазақстан қалалары бойынша
» Биыл 1 сыныпқа өтініш қабылдау 1 сәуірде басталып, 2024 жылғы 31 тамызға дейін жалғасады.
» Жұмыссыз жастарға 1 миллион теңгеге дейінгі ҚАЙТЫМСЫЗ гранттар. Өтінім қабылдау басталды!