Әр халықтың өзіндік жеке мәдени кеңістігі деген нәрсе бар. Қазақ тілі, 10 сынып, дидактикалық материал. 7-8 сабақ.

№1 дидактикалық материал. Сынып қабырғаларына ілінетін қағидалар

Мысалы, ЭССЕ- бір нәрсенің әсерінен болатын толғаныстан туған шағын әдеби шығарма.

• Эссе дегеніміз (фр. тіл. essai -тәжірбие, лат.т. exagium – құрау ) – философиялық, әдеби, тарихи, публицистикалық, әлеуметтанулық, саяси және тағы басқа саладағы ғылыми емес, автордың жеке көзқарасын білдіретін прозалық мәтін.

Кіріспе

• Тақырып және эссенің мақсаты
• Эссенің реттілігін көрсетеді
• Оқырманды қызықтырады
• Болжайды
• Келіспеушілік – Қандай жолмен шешімге келесің?
• Мәселе - Сенімін/стереотипті талқылайды

Кіріспе эссенің қызықты әлде қызықсыз болатындығын көрсетеді. Бұл оқырманға эссе жайлы алғашқы пікір тудырады, сондықтан басынан бастап қызықтыруға тырыс!

1 абзац

Кіріспе сөз тіркестері / фразалар/.

-Бұл халық арасында саналады...

-Адамдар жиі ... бекітеді, не..

-Көп адамдар ойлайды, не..

-Бұл ..... жиі ұсынылады.Саналады..

- Көптеген адамдар идея жағында болады, не... Көптеген адамдар сенімді...

-Кейбір адамдар қарсы...

Негізгі бөлім

• Мағыналы, логикалық, сендіретін дәлелдер мен тіл шеберлігі сақталған болсын.
• Тақырыптан ауытқыма және сөз, ой қайталама.
• Дәлелдер сенің пікіріңмен ұштасуы керек.

Параграф пункттері

Пунктінің түсіндірмесі (толық мағлұмат бер)

Мысалдар (дәлелдер идеямен байланыссын)

Орындылығы (неге?) Қысқаша қорытынды

Келесі параграфпен байланыстыр!

2 абзац клише

Өз көзқарасын білдіретін фразалар

• Бұл жағдайда мен өз көзқарасымды түсіндірсем деп едім
• Бұл мәселе бойынша мен өз ойымды білдірсем деп едім

Талқыланған мәселенің артықшылығын білдіретін фразалар

• Айтылғандай, мен соның пайдасына ... бірнеше себептерге...
• Соның пайдасына айтылатын көптеген заттар бар...
• Ең жақсы. Ол..туралы..табылады...

Көзқарасты санамалап шығу фразалары

• Біріншіден, ең әуелі
• Бірінші кезекте
• Содан бастайық
• Екіншіден,үшіншіден, ақырында
• Соңғы кезекте емес

Жаңа аргументтер қосатын фразалар

• Бұдан басқа
• Сондай ақ
• Бұдан басқа,..сондай ақ
• Тек қана емес
• Бұдан өзгеше
• Ол туралы сөйлемей ақ, ...

3 абзац

• Кейбір адамдар ойлайды, ...
• Алайда олар түсінбейді, ...
• Олар есепке алмайды,...
• Олар ұмытады,...
• Кейбір адамдар сендіреді,...
• Мен онымен келісе алмаймын, өйткені...
• Мен бұл пікірмен келісе алмаймын,өйткені...
• Қазір кейбір адамдар үшін бұлай түсіндіру сәнге айналды...
• Көптеген адамдардың солай деп ойлауына қарамастан, мен ойлаймын,...
• Жоғарыда келтірілген идеялардан өзгеше мен ойлаймын...

4 абзац

Қорытынды фразалар

• Толықтай алғанда
• Қорытындысында
• Қорытындылай келе
• Барлық жағдайларды ескере отыра
• Соңында
• Барлығын ескере отыра

Өз көзқарасыңды білдіру

• Менің ойымша бұл тақырып өте даулы
• Менің ойымша
• Менің қалыптасқан ойым бойынша,
• Мен өзім мұны ...
• Мен мұның ...
• Маған бұл... көрінеді

Қорытынды

• Негізгі идеяларды қорытындыла. Жаңа мағлұматтарды енгізбе.
• Негізгі идеялар оқырманға түсінікті болуы керек.
• Ұсыныс жасау, жауап беру, қолдау, бейнелеу,түсіндіру және маңыздылығын көрсету өте тиімді.
• Эссенің маңызы және одан алған мораль (тәрбиелік мәні).
• Эссені аяқта!

Эссені тексер!

• Кіріспе – эссеннің мақсаты
• Негізгі бөлім – реттілігі
• Қорытынды – жалпылау
• Эссенің толық мәнділігі мен бірізділігін тудыру үшін қажет жерлерін алып таста немесе басқа жолмен жазуға тырыс!
• Қажетті эссе көлемін сақта!
• Эссені қайталап бірнеше рет оқы!