Химиялық тепе-теңдік және оның ығысу жағдайы. Ле-Шателье-Браун принципі. Көрсетілім №6 «Жүйедегі химиялық тепе-теңдіктің ығысуы. Химия, 10 сынып, презентация.

H2 +I2=2HI

Сабақтың тақырыбы:

Қайтымды реакциялар

Көрсету№ 6 Қайтымды химиялық реакциялар

Оқу мақсаттары:

жағдайлардың өзгеруі әсерінен кейбір реакциялардың қайтымды болуы мүмкін екендігін түсіндіру;

химиялық тепе – теңдікті динамикалық үдеріс ретінде түсіну.

Жетістік критерийлері:

қайтымды реакциялар болуы мүмкін екендігін біледі;

кейбір жағдайлар тепе-теңдікті ығыстыра алатындығын түсінеді;

тепе-теңдікті динамикалық процесс ретінде түсінеді.

Қайтымды реакциялар

Қайтымды реакциялар

Әрекеттесуші жүйеде қарама-қарсы екі бағытта өтетін, жылдамдықтары тең, химиялық тепе-теңдік күйдегі реакция.

Мысалы:

3H2+N2↔2NH3;

H2+І2↔2HІ;

Cl2+H2O↔HCl+HClO, т.б.

Қайтымды реакция мысалы

Қайтымсыз реакциялар

Қайтымсыз реакциялардың жүру жағдалары:

1) егер өнімде газ, тұнба түзілетін болса ол реакция қайтымсыз реакция, мысалы:

ВаСl2 + Н 2SО 4 = ВаSО4↓ + 2НСl

Na 2CO 3 + 2HCl = 2NaCl + CO2 ↑ + H2O

2) егер өнімде аз диссоцияцияланатын қосылыс, мысалы, су түзілетін болса:

НСl + NаОН = Н2О + NаСl

3) егер реакция соңында көп мөлшерде энергия сыртқы ортаға бөлінетін болса:

Mg + 1/2 О2 = МgО, ∆H = -602,5 кДж / моль

Тек қана бір бағытта жүреді

Тапсырма №1

NaOH + HCl → NaCl + H2O

N2 + 3H2 → 2NH3

AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3

SO3 + H2O → H2SO4

CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O

HCOOH + CH3OH → HCOOCH3 + H2O

Тапсырма №2

BaO + H2SO4 =

HCl + Na2CO3 =

SO2 + O2=

C2H6 + O2 =

Неліктен екенін түсіндіріңіз?

Қайтымды реакцияларды анықта?

Динамикалық тепе-теңдік

Жүйенің жалпы күйі уақыт өтуімен өзгермейтін, бірақ жүйе элементтері үздіксіз өзгерісте болатын тепе-теңдік күйі.

?

-қайтымды химиялық процеске анықтама беріңіздер

-қайтымсыз процестерден немен ерекшеленеді?

-қайтымды процеске мысал келтіріңіздер

Оқу мақсаттары:

жағдайлардың өзгеруі әсерінен кейбір реакциялардың қайтымды болуы мүмкін екендігін түсіндіру;

химиялық тепе – теңдікті динамикалық үдеріс ретінде түсіну.

Химиялық тепе-теңдік

Ле -Шателье принципі

химиялық тепе –теңдікте тұрған жүйе күйіне сыртқы факторлардың біреуімен (қысым, температура , концентрация) әсер етсек, тепе – теңдік сол факторды әлсірету бағытына қарай ығысады.

Анри Луи Ле Шателье

(1850–1936)

Химиялық тепе-теңдік

Көрсету № 6 Қайтымды химиялық реакциялар

3KSCN + FeCl3 = 3KCl + Fe(SCN)3↓

түссіз сары түссіз қан-қызыл

Әрекеттесуші  заттар концентрациясының артуы

Әрекеттесуші заттар концентрациясының азаюы

Концентрацияның реакцияның тепе-теңдігіне әсері

Реагенттердің біреуінің концентарциясының ↑ өнімдер түзілу жағына;

Өнімдердің біреуінің концентрациясының ↑ реагенттер түзілу жағына тепе-теңдікті жылжытады.

Реагенттердің біреуінің концентарциясының ↓ тепе-теңдікте солға;

Өнімдердің біреуінің концентрациясының ↓ тепе-теңдікте оңға жылжытады.

Температураның реакцияның тепе-теңдігіне әсері

Жүйедегі тепе теңдіктің ығысуына температураның әсерін демонстрациялау моделі:

t↑, эндотермиялық реакция бағытына ығысады

t↓, экзотермиялық реакция бағытына ығысады

N2 + 3H2 ↔ 2NH3

1көлем 3 көлем 2 көлем

4 көлем > 2 көлем

Қысымның реакцияның тепе-теңдігіне әсері

Жүйедегі тепе теңдіктің ығысуына қысымның әсерін демонстрациялау моделі:

N2 + 3H2 ↔ 2NH3.

Р ↑, көлемі аз бағытқа ығысады

Р ↓, көлемі көп бағытқа ығысады

Төмендегі реакцияда қысымды азайтқанда реакция бағыты қай бағытқа ығысады?

H2 + I2 ↔ 2HI

Катализатор бірдей дәрежеде тура және кері реакциялардың жылдамдығын арттырады.

Бірақ тепе- теңдіктің ығысуына әсер етпейді

Өзара тексеру

СО2 + Н2О тура Н2СО3

Н2СО3 керіСО2 + Н2О

СО2 + Н2О ↔ Н2СО3

Төмендегі жүйелерде химиялық тепе-теңдік орнатылған.

а) ΔН > 0 б) Q > 0

Келесі параметрлерді өзгертсек, тепе-теңдік ығысу бағытын түсіндіріңіз.

1) қысымды көтерсек, а)_____________________________________

ә)_______________________________

2) қысымды төмендетсек, а)_____________________________________

ә)_______________________________

3) катализаторды қоссақ, а)_____________________________________

ә)_______________________________

4) [SO2] –жоғарылатсақ, а)_____________________________________

ә)_______________________________

5) [Н2]- азайтсақ, а)_____________________________________

ә)_______________________________

6) [SO2] – азайтсақ, а)_____________________________________

ә)_______________________________

7) [НBr]- азайтсақ, а)_____________________________________

ә)_______________________________

8) температураны көтерсек, а)_____________________________________

ә)_______________________________

9) температураны жоғарылатсақ, а)_____________________________________

ә)_______________________________