Атом құрылысының заманауи теориясы, атомдағы электрондардың қозғалысы. Химия, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 10.1A

Атом құрылысы.

Мектеп: НЗМ ХБН Өскемен қ

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:Шаматова Г.Ж

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Атом құрылысының заманауи теориясы, атомдағы электрондардың қозғалысы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.1.2.1 атом құрылысының заманауи теориясын біледі;

10.1.2.2 s, p, d, f орбитальдерінің пішінін ажыратады;

 Сабақ мақсаттары

Химия және физика курстарынан алған білімдерін қолдана отырып , атомның құрылысының ашылуы және атомдағы электрондардың қозғалысымен тереңірек таныстыру, s, p, d, f орбитальдерінің пішінін ажырату

Бағалау критерийлері

Атомның құрылысын білсе,электрондарды энергетикалық деңгейде орналастырады; s, p, d, f орбитальдерінің пішінін ажыратады,

Электрон бұлты, орбиталь, энергетикалық деңгей, энергетикалық деңгейше ұғымдарын сипаттайды

 Тілдік мақсаттар

атом, (электрондық)қабат, энергетикалық деңгей, ядро, жүйелік, топ, қашықтық, жуық, барынша алшақ, ішкі, сыртқы. Бұл атом ядросы, ал мыналар электрондар.

Электрондар қабығы атом ядросынан жақын/алыс орналасқан. Қай электронда энергия көп/аз? деңгей, деңгейше, орбиталь, айналу, квант саны, изотоптар, (радиоактивті) ыдырау, электрондық конфигурация

 Құндылықтарды дарыту

Құндылықтарды дарыту заттың атомдардан тұратыны, электрондардың орналасуы тапсырмаларды орындау барысынды силастық, өзгенің пікірін құрметтеу жүзеге асады (іс-әрекетті және/немесе тақырып мазмұнын сипаттау).

 Пәнаралық байланыстар

Физика пәнімен атом құрылысы, заманауи теориясы, электрондардың орналасуы

 АКТ қолдану дағдылары

Сабақ презентациясы , электрондардың қозғалысы туралы анимация https://bilimland.kz/kk/content/structure/977-zhalpy_ximiya#lesson=11298

Бастапқы білім

Атом деген не? Химиялық элемент, физика курсынан атом құрамы мен құрылысы туралы білімдерін еске түсіредіАтом деген не?

Атом – затты құрайтын бөлшек. Олар тірі ағзалардан бастап жасанды пластиктерге дейін, қатты металдардан көзге көрінбейтін газдарға дейін кез-келген заттың құрамында болады. Атом өте кішкентай, құм қиыршығынан да әлдеқайда кіші болады. Құм қиыршығындағы атом саны шамамен 1 000 000 000 000 000 000 000 немесе 10²¹ , әлемдегі адамның жалпы санынан миллион миллион есе көп.

Атом деген не?

Атом – затты құрайтын бөлшек. Олар тірі ағзалардан бастап жасанды пластиктерге дейін, қатты металдардан көзге көрінбейтін газдарға дейін кез-келген заттың құрамында болады. Атом өте кішкентай, құм қиыршығынан да әлдеқайда кіші болады. Құм қиыршығындағы атом саны шамамен 1 000 000 000 000 000 000 000 немесе 10²¹ , әлемдегі адамның жалпы санынан миллион миллион есе көп.

Атом деген не? Атом деген не?

Атом – затты құрайтын бөлшек. Олар тірі ағзалардан бастап жасанды пластиктерге дейін, қатты металдардан көзге көрінбейтін газдарға дейін кез-келген заттың құрамында болады. Атом өте кішкентай, құм қиыршығынан да әлдеқайда кіші болады. Құм қиыршығындағы атом саны шамамен 1 000 000 000 000 000 000 000 немесе 10²¹ , әлемдегі адамның жалпы санынан миллион миллион есе көп.

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

-оқушылардың зейінін шоғырландыруға - «Өзіңе тілек» және «сыныптастарыңа тілек» тілейді.

-сабақтың тақырыбы мен оқушылармен бірге сабақ мақсаттарын /ОМ анықтап алынады.

- бағалау критерийімен таныстыру, сабақ соңында күтілетін нәтижелерді анықтау керек. Атом деген не? Атом деген не? Еске түсіру

Атом – затты құрайтын бөлшек. Олар тірі ағзалардан бастап жасанды пластиктерге дейін, қатты металдардан көзге көрінбейтін газдарға дейін кез-келген заттың құрамында болады. Атом өте кішкентай, құм қиыршығынан да әлдеқайда кіші болады. Құм қиыршығындағы атом саны шамамен 1 000 000 000 000 000 000 000 немесе 1021 , әлемдегі адамның жалпы санынан миллион миллион есе көп.

ББК кестесін толырады

Оқушылардың нені білетінін, нені білгісі келетінін талқылап алуға болады, негізгі мәселені шешу үшін өз беттерімен жұмыс жасау.

https://twig-bilim.kz/kz/learning-materials/atoms-and-bonding-atoms Атом құрылысының ашылу теориясы туралы бейне көріністі талқылау. XIXғасырдың соңында атом құрамының күрделілігі және олардың өзара айналу мүмкіндігі туралы бірқатар дәйектемелер анықталған. Атомның құылысы күрделі екенін дәлелдейтін ашылулар . Электронның ашылуы (Дж.Томсон, 1897)

• Радиоактивтіліктің ашылуы (А.Беккерель, 1896)
• Протонның ашылуы (Э.Резерфорд,1919)
• Нейтронның ашылуы (Дж.Чедвик, 1932)

Жалпы алғанда атом бейтарап, сондықтан электрондар зарядтарының қосындысы ядро зарядына тең болу керек. Бұдан кейінгі зерттеулер көрсеткендей, атом ядросының оң заряды сан жағынан Д.И Менделеевтің химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі элементтің реттік нөмеріне тең. Оны 1913 ж. ағылшын физигі Г.Мозли дәлелдеген. Ал 1920ж. Э Чедвик химиялық элементтердің ядро заряды олардың реттік нөмерлеріне сай келетінін анықтады. Орыс ғалымдары Д.Д Иваненко және Е.Н Гапон ядро құрылысының протондық –нейтрондық теориясын жасады. Теорияға сәйкес сутек атомының ядросы протон және нейтроннан тұрады. Протон мен нейтрон сандарының қосындысы атомдық массасына тең.

А= Z + N

• Атомның химиялық қасиеті – электрондық қабатының құрылысына тәуелді.

Тапсырма

₁₉³⁹К калий атомында неше протон және нейтрон бар?

(Т) «Атом құрылысы» тақырыбын қайталау. Оқушыларға І – ІІІ период элементтерінің атом құрылысының сызбанұсқасын және электрондық конфигурацияларын құрастыруды ұсыныңыз.

Ядрода протон мен нейтрондарды ұстап тұратын күштерді – ядролық күштер деп атайды.Атом ядросының қасиеті негізінен ядроның құрамымен анықталады. Мысалы оттек атомының құрамы былай жазылады

¹⁶

₈О (8р, 8n) 8e^-

Жұптық жұмыс, қосымша №1 жұпта талқылау

Атом құрылысын анықтаудағы Резерфорд моделі туралы материалдарды таратып беріп беруге болады.

Сонымен атомның заманауи теориясы электрон- белгілі массасы бар өте жылдам қозғалатын Электрондар – микробөлшектер, олардың атомдағы қозғалысын кванттық механика зерттейді. Ол элементар бөлшектердің әрекеттесуі мен тәртібін қарастырады.

Кванттық механика бойынша электрон өзін бөлшек және толқын түрінде байқатады, яғни корпускулалы - толқындық екі жақты қасиеті бар:

бөлшек сияқты қысым тудырады және жарық дифракциясына ұқсас электрондар дифракциясын береді.

Электронның заряды- 1,6∙10^-19Кл

Салыстырмалы бірлігі -1

Массасы - 9,10∙10^-28

Атомдық масса бірлігі - 0,00055

Периодтық жүйенің құпиясы - атомның күрделі құрылымын, оның сыртқы электрондық қауызының құрылысын, ядро айналасында электрондардың қозғалыс заңын ашқанда белгілі болды. Электрон бұлттарының пішіндері , Сфера немесе шар тәрізді (S – электрон бұлты),гантель немеесе жартылай сегіздік (p – электрон бұлты), көлемдік сегіздік (d – электрон бұлты).

s orbitals ,p orbitals , d orbitals ,

s, p, d, f орбитальдерінің пішінін салыстыруға тапсырма беруге болады. Тапсырма , төмендегі суреттерді сәйкестендіріңдер, қайсысы s, p, d орбитальдары , ал f орбитальдерінің пішінінің кеңістікте күрделі екенін айту керек.

(С) Оқушыларға бірнеше проблемалық сұрақтарды шешуді ұсыныңыз:

1. Электрон, электрон орбиталі деген не?

2. Сіз электрон бұлттарының қандай түрін білесіз?

3. s, p, d, f деңгейшелеріне қанша орбиталь сияды? Атом – затты құрайтын бөлшек. Олар тірі ағзалардан бастап жасанды пластиктерге дейін, қатты металдардан көзге көрінбейтін газдарға дейін кез-келген заттың құрамында болады. Атом өте кішкентай, құм қиыршығынан да әлдеқайда кіші болады. Құм қиыршығындағы атом саны шамамен 1 000 000 000 000 000 000 000 немесе 10²¹ , әлемдегі адамның жалпы санынан миллион миллион есе көп.Атом – затты құрайтын бөлшек. Олар тірі ағзалардан бастап жасанды пластиктерге дейін, қатты металдардан көзге көрінбейтін газдарға дейін кез-келген заттың құрамында болады. Атом өте кішкентай, құм қиыршығынан да әлдеқайда кіші болады. Құм қиыршығындағы атом саны шамамен 1 000 000 000 000 000 000 000 немесе 10²¹ , әлемдегі адамның жалпы санынан миллион миллион есе көп.

https://twig-bilim.kz/kz/learning-materials/atoms-and-bonding-atoms

Атом құрылысы туралы заманауи көзқарас:

http://www.knowed.ru/index.php?name=pages&op=view&id=910

Сабақтың мақсаты мен критерийлеріне қайта айналып келіп, мына кері байланысты ұсынуға болады

• Мен бүгінгі сабақта ----------------------түсіндім
• Мен бүгінгі сабақта ----------------------үйрендім
• Мен бүгінгі сабақ бойынша басқаларға ----------------------көмектесе аламын
• Мен бүгінгі сабақ бойынша сұрағым бар--

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін.

Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады

Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекет түрлері.

Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?