Радиоактивтілік. Химия, 10 сынып, презентация.

Радиоактивтілік

Оқу мақсаттары

10.1.2.5 радиоактивтіліктің табиғатын және радиоактивті изотоптардың қоланылуын түсіндіру;

10.1.2.6 ядролардың тұрақтылығын анықтау үшін протон-нейтронды қисықты қатынасын қолдану;

10.1.2.7 ядролық реакциялардың теңдеулерін құрастыру.

Бағалау критерийлері

- протон-нейтронды қисығын дұрыс сызады;

- қисықта тұрақты элементтер аймағын дұрыс белгілейді;

- қисықта ыдырауға беталысы бар тұрақсыз элементтер аймағын дұрыс белгілейді;

- атом ядросының құрылымынан тұрақтылық тәуелділігі жайында дұрыс қорытынды жасайды;

Радиоактивтілік

Сәуле

Сәулелену

Ядорлық ыдырау

Тұрақты

Тұрақсыз

radioactivity

ray

radiation

nuclear decay

stable

unstable

https://twig-bilim.kz/film/radioactive-substances-6690/

Радиация –

Радиоактивтілік –

Радиоактивті ыдырау –

Бейнебаянды қарап терминдер және олардың анықтамаларын жазып алыңыз

Радиоактивтілік (лат. radіo – сәуле шығару, actіvus – әсерлік) –атом ядроларының басқа элементтер ядросына бөлшектер немесе гамма-кванттар шығару арқылы өздігінен түрлену құбылысы.

Радиация (лат. «сәулелену», «жарық шығару») – кеңістікте энергияны түрлі толқындар мен бөлшектер ретінде тарату.

Радиоактивті ыдырау– радиоактивті бөлшектерді тарату.

Оқу мақсаттары: 10.1.2.6 ядролардың тұрақтылығын анықтау үшін протон-нейтронды қисықты қатынасын қолдану;

Қалыптастырушы бағалау жұмысы:

Бейнебаяндар бойынша сұрақтар:

Радиоактивті ыдырау түрлері

Радиоактивті ыдырау түрлерінің сипаттамасы

Радиоактивті ыдырау түрлеріне мысалдар

Сәулелердің өтімділігі:

Оқу мақсаттары:

Қалыптастырушы бағалау жұмысы:

Оқу мақсаттары

10.1.2.5 радиоактивтіліктің табиғатын және радиоактивті изотоптардың қоланылуын түсіндіру;

10.1.2.6 ядролардың тұрақтылығын анықтау үшін протон-нейтронды қисықты қатынасын қолдану;

10.1.2.7 ядролық реакциялардың теңдеулерін құрастыру.

Радиоактивтілік

Оқу мақсаттары

10.1.2.5 радиоактивтіліктің табиғатын және радиоактивті изотоптардың қоланылуын түсіндіру;

10.1.2.6 ядролардың тұрақтылығын анықтау үшін протон-нейтронды қисықты қатынасын қолдану;

10.1.2.7 ядролық реакциялардың теңдеулерін құрастыру.

Бағалау критерийлері

альфа-, бета- және гамма-ыдыраулары үшін радиоактивті сәулелердің табиғатын дұрыс көрсетеді, задрядын табады және ену қабілеті бойынша қорытынды шығарады;

ұсынылған сызбалар үшін радиоактивті ыдыраудың толық теңдеулерін дұрыс жазады;

ұсынылған сызбалар үшін ыдыраудың түрін дұрыс анықтады;

радиоактивті ыдыраудың тізбегін дұрыс аяқтайды.

Альфа-ыдырау. Альфа бөлшегінің табиғатын 1908 жылы Резерфорд көптеген эксперименттік зерттеулер нәтижесінде анықтады. Атом ядросының альфа-бөлшек шығарып басқа ядроға өз бетінше айналу процесі

Х- ыдырайтын ядроның, ал У- түзілген ядроның химиялық символы. Альфа-ыдырау нәтижесінде бастапқы ядромен салыстырғанда түзілген ядроның реттік нөмірі 2 бірлікке, ал массалық саны 4 бірлікке кеміді. Мысалы:

альфа-ыдырау деп аталады. Реттік нөмірлері Z > 82 ауыр элементтердің барлығының дерлік ядролары альфа-радиоактивті ядролар болып табылады. Ыдырау төмендегі сызбанұсқа бойынша жүреді:

Бета-ыдырау. β− ыдырау кезінде (електрон бөлінеді) атом ядросының зарядтық саны Z бір заряд бірлігіне артады, ал массалық сан өзгермейді. Жаңа элемент Менделеев кестесіндегі периодтық жүйесінің

соңына қарай бір орынға ығысады:

β+ ыдырау кезінде (позитрон бөлінеді) атом ядросының зарядтық саны Z бір заряд бірлігіне азаяды, ал массалық сан өзгермейді. Жаңа элемент Менделеев кестесіндегі периодтық жүйенің басына қарай бір орынға ығысады:

Мысалы:

Мысалы:

Гамма-ыдыраудың формуласын жазайық:

мұнда Х* — қозған аналық ядро

Х — оның қалыпты күйдегі нуклиді. γ-сәулесінің толқын ұзындығы өте қысқа болып келеді: λ = 10-8 / 10-11 см. Сондықтан радиоактивті сәулелердің ішінде γ-сәулесінің өтімділік қабілеті ең жоғары.

Мысалы:

Реакция теңдеулерін жазу

1. Магнийдің 22 12Mg α-ыдырау реакциясын жазыңыз.

2. Натрийдің 22 11Na β -ыдырау реакциясын жазыңыз.

3. Уранның 235 92U α-ыдырау реакциясын жазыңыз.

4. Плутонийдің 239 94Pu β -ыдырау реакциясын жазыңыз.

5. Радийдің 226 88Ra α-ыдырау реакциясын жазыңыз.

Оқу мақсаттары: 10.2.1.8 радиоактивті зат ұғымын білу;

Қалыптастырушы бағалау жұмысы:

Оқу мақсаттары

10.1.2.5 радиоактивтіліктің табиғатын және радиоактивті изотоптардың қоланылуын түсіндіру;

10.1.2.6 ядролардың тұрақтылығын анықтау үшін протон-нейтронды қисықты қатынасын қолдану;

10.1.2.7 ядролық реакциялардың теңдеулерін құрастыру.