Көмір туралы сабақ жоспары

КӨМІР

Көмірді өндіру жұмысы

КӨМІР — өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш қатты шөгінді кен жынысы. Көмір құрамында әр түрлі мөлшерде минералдық қоспалар (50%-дан аспайды) бар, ол басқа шөгінді кен жыныстарының арасында қабаттар түрінде кездеседі. Күлділігі жоғары түзілімдерді көмірлі кен жыныстар деп атайды.

Көмір түрлері

Көмірдің генетикалық жіктелімі көмір түзілудің алғашқы сатысындағы органикалық заттар түрленуінің бастапқы процестерін ескере отырып жасалады.

Жіктелімде көмір үш генетикалық топқа бөлінеді: гумолиттер, сапропелиттер, сапрогумолиттер.

Олардың біріншісі — тек жоғары сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, екіншісі — негізінен, төм. сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, ал сапрогумолиттер аралас өсімдік қалдықтарынан тұрады.

Химиялық құрамының, физикалық және технологиялық қасиеттерінің өзгешеліктеріне қарай көмір мынадай негізгі табиғи түрлерге ажыратылады: қоңыр көмір, таскөмір, антрацит.

Көмірдің тығыздығы 0,92 — 1,7 г/см3 аралығында, бұл көрсеткіштің мәні күлділік азайған сайын төмендейді; қатты. Моос шкаласы бойынша 1 — 3 аралығында.

Органикалық массасының элементтік құрамы көміртектің басымдығымен (қоңыр көмірде 65%, антрацитте 98%), оттек (тиісінше 30-дан 1%-ға дейін) және сутек (6-дан 1%-ға дейін) мөлшерімен сипатталады. Көмірдің басты технологиялық көрсеткіштері — ұшпа заттардың шығымы, біріккіштігі, күлділігі.

Көмір әлемнің

барлық жерінде

кең таралған

пайдалы қазба

Органикалық массасының элементтік құрамы көміртектің басымдығымен (қоңыр көмірде 65%, антрацитте 98%), оттек (тиісінше 30-дан 1%-ға дейін) және сутек (6-дан 1%-ға дейін) мөлшерімен сипатталады. Көмірдің басты технологиялық көрсеткіштері — ұшпа заттардың шығымы, біріккіштігі, күлділігі. Көмір — бағалы металлургиялық және химия өнеркәсіп шикізаты, отын ретінде кеңінен пайдаланылады.

Қазақстанда аса ірі көмір кендері Қарағанды көмір алабында, Екібастұз көмір алабында орналасқан.