Бұл курстық жұмыстың тақырыбы – «Пайда экономикалық катеория ретінде. Пайда нысандары». Курстық жұмысты таңдау себебім нарықтық экономикада экономикалық категория ең маңызды мәселе болып табылады.
Экономикада пайданың мәні өте үлкен. Оны білу әрбір кәсіпкердің міндеті деп санаймын. Өйткені капиталдың дұрыс жүруіне ықпал ететін негізгі фактор - пайда. Пайда болмаса, кәсіпорын немесе өнеркәсіп, яғни жалпы тілмен айтқанда, капитал, жүрмей, кәсіпкер банкротқа ұшырап, мекеме жабылып қалады. Осыны біле отырып, кәсіпкер қауіпті іспен шұғылданады. Мұндағы қауіпті іс деп отырғаным - бизнес. Бизнес шынында да қауіпті іс болып саналады. Өйткені банкротқа ұшыраған кәсіпкердің ұзақ уақыт бойы істелінген жұмысының күлі көкке ұшырайды. Сондықтан, пайда табуды білген кәсіпкер бұндай қауіпке ұшырамаудың жолдарын зерттеп білгені дұрыс.
Пайда - экономикалық теорияда ең күрделі және қарама-қайшы мәселелердің бірі болып табылады. “Пайда” сөзі түсіндірме сөздіктерде “көбею” деген мағынаны білдіреді екен. Демек, бастапқы капиталға жұмсалған үстеме болғаны. Пайданы зерттеген атақты экономисттер көп, бірақ олардың арасында көзге түсетіндер Карл Маркс, П. Самуэльсон, Дж.М. Кейнс және тағы басқа бірқатар атақты да ұлы экономисттер болып саналады. Экономикадағы пайданың мәні көбіне артық сөзсіз-ақ түсінікті, бірақ ол пайданы қалай табуға болатынын, қалай қолдану керектігін, қалай сақтап, пайдалануға болатындығын қазіргі өтпелі экономикалық кезеңдегі қазақстандықтардың көбі толығымен біліп қойған жоқ. Ал капиталмен айналысу үшін пайданы таба және қолдана білу - капиталистің басты мәселесі болып табылады. Осы заңдылықтарды білмеген адам капиталмен айналысатын болса, біраз уақыттан кейін банкротқа ұшырайтыны экономисттер үшін айқын. Осы себептен мен экономикадағы пайданың мәнін, қызметін зерттеп, курстық жұмысымды ұсынып отырмын.....

Қазақстан өзінің жер қайнауының байлығымен әйгілі.Оның байлығы территориясының геологиялық құрылысы мен даму ерекшеліктеріне
байланысты.Тау түзілу кезінде магмалық жыныстар енгенде және шөгінді жыныстар метаморфтанғанда, рудалар және түрлі минералдар пайда болады. Қатпарлы жақпарлы таулар (Алтай, Жоңғар Алатауы, Тянь-Шань) қатты бұзылып күшті кемірілген сайын рудаға бай теңдігі жатқан тау жыныстары жер бетіне жақындап кейде тіпті жер бетіне шығып қалған. Көбіне бұзылған ескі таулардан рудалы қазбалар табылады.
Платформалар облыстарда пайдалы қазбалар беткі шөгінділерде де қатпарлы негізінің метаморфталған жыныстарында да кездеседі. Шөгінді жыныстарда көбнесе рудасыз қазбалар қалыптасады.
1919-1923 жылдардың өзінде Қарағанды тас көмір бассенінің өнеркәсіптік мүмкіндігі анықталады. Содан бері Қазақстанның геологтары пайдалы кендерді ашып жоспарлы зерттеу жөнінде зор жұмыстар жүргізді.
Қазақстарн қазір хром, ванадий, рений, висмут, фтор қоры жағынан дүние жүзінде бірінші орын алады. Ал темір, хромит, қорғасын, мырыш, вольфрам, молибден, фосфорит, мыс, калий және кадмий қорынан елімізде алдыңғы орындардың бірінде. Пайдалы қазбалар кен орындары үш топқа
бөлінеді: жанатын, рудалы және рудасыз.
Мұнай мен газдың қоры Атырау, Ақтөбе және Орал облыстарында шоғызланған. Мұнай фантаны бірінші рет 1911 жылы Жайық-Жем бассенніндегі Доссор жерінде атқылады. Бұл кен орындарына алпысыншы жылдары Маңғыстау түбегінде Өзен және Жетібай қосылады. Кейін олардан аса зор Қаражамбас пен Қаламқас, Теңіз (Атырау облысы), Кеңқияқ пен Жаңа жол (Ақтөбе облысы), және Қарашығанақ (Батыс Қазақстан облысы) кен орындары ашылды. ....

Нарықты экономика несиеге берілген кез-келген ресурстарға процент түрінде ақы төлеуді қатаң талап етеді. бірақ практикада процент қарыз капиталының бағасы ретінде қарастырылады. Қарыз капиталы капитал – меншік иесі, өзіндік қозғалыс түрі бар ерекше тауар, оның иесіне өндіріс саласына қатыспай-ақ қосымша құнның бір бөлігін процент түрінде иемдену мүмкіндігін береді. Қарыз берушінің қолында қарызға берген капиталы үшін төлем қарыз процент түрін қабылдайды. Қарыз проценті қосымша құнның ерекше формасы. Өндіріс немесе сауда қызметін істеуші қызмет иесі, қарыз ала отырып, ақша иесіне алынған соманың белгілі бір бөлігін процент түрінде төлейді. Қарыз проценті қосымша құнның бір бөлігі, оның кәсіпкерлер қарыз берушіге беруге міндетті. Қарыз капиталынан түскен пайда екі бөлікке бөлінеді: капитал иесінің иемденетін проценті мен қарыз алушы иемденетін кәсіпкерлік табыс. Қарыз процентінің белгілі дәрежесі немесе нормасы бар. Процент нормасы қарыз капиталына алынған жылдық табыс сомасының, қарызға берген капитал сомасына қатынасы. Қарыз капиталын пайдаланғаны үшін төлем процент нормасы арқылы көрініс алады. Процент нормасы қарыз капиталынан алынған жалдық табыстың бүкіл қарыз капиталына қатынасымен өлшенеді. Егер, қарызға берген капиталды 100 мың доллар деп ұйғарсақ, ал осыдан жылдық табыс 6 мың доллар болады, онда процент нормасы ----- - 6 процентке тең. Қарыз проценті белгісіз өлшем, оның орта пайда нормасымен байланысты болатыны, соңғысы ең жоғарғы шек, әдетте, қарыз проценті одан асып кете алмайды. Бұдан шығар қорытынды, пайда нормасының төмендеу тенденциясының орын алуымен, процент нормасы да төмендейді. ....

Қазақстан Республикасындағы сыбайлас жемқорлықтың құрамдас бөлігі болып табылатын парақорлық қылмыстарының түсінігі, құрамдас бөліктерінің анықтамасы, парақорлық құрамының объективтік және субъективтік белгілерінің ерекшеліктері, парақорлық - қылмыстарын саралау мәселелері теориялық тұрғыдан кеңінен сөз болады.
Негізгі мәселелердің бірі парақорлық қылмыстарын реттейтін қылмыстық-құқықтық нормалардың әлеуметтік алғы шарты, сыбайлас жемқорлықтың парақорлық құрамымен байланысы және парақорлықтың коррупциялық құбылыстың құрамдас бөлігі ретіндегі проблемалардың мәнін ашып көрсету болып табылады.
Бұл мәселенің әлеуметтік-құқықтық мәнін терең ашу үшін парақорлыққа жуаптылықты белгілеген заңдар тарихының даму кезеңдерін де ғылыми негізде талдауды қажет етеді.
Парақорлықтың жекелеген түрлері: пара алу, пара беру және парақорлыққа делдалдықтың объективтік және субъективтік белгілеріне талдау жасалумен бірге парақорлықтың ұқсас қылмыстардан өзгешелігі, парақорлықтың басқа қылмыстармен жиынтығы, парақорлыққа қатысудың ерекшеліктері, пара берушіні қылмыстық жауаптылықтан босатудың шарттары, парақорлық қылмыстарының саралаушылық белгілеріне теориялық тұрғыдан терең зерттелумен бірге қазіргі қолданылып жүрген заңдардың парақорлыққа арналған нормаларын одан әрі жетілдіру жолдары іздестірілген. ....

Электр техникасы деп электр магниті кұбылыстарын практика жүзінде кең салаларда колданылуын айтамыз. Барлық электр техникасы салалары бір-бірімен байланысты болғандықтан, техникалық жоғарғы оқу орындарында «Электр техникасының теориялық негіздері» курсын ашуға тура келді. Бұл курс әр түрлі электр техникасы пәндерінің негізі болып есептеледі.
Осы курстың негізгі бір міндеті ол кұбылыстарды тоқтар, кернеулер, қуаттар, магнит ағындары т.б. түсініктер арқылы есептеу, зерттеу. Сондай-ак тағы бір атқаратын міндеті, ол әр бір құбылыстарды электр кернеулігі, магнит өрісінің индукциясы, қуат ағындары, т.б. түсінәктер аркылы есептеу, зерттеу. Осы міндеттердің біріншісі тізбектерді есептеу мен зерттеуге, ал екіншісі электр магниті өрістерін есептеуге, зерттеуге арналган.
Электр техникасының өсіп дамуы электр магниті құбылыстарын жете зерттеуді, оқып білуді, практика жузінде пайдалануды керек етеді. Осы зор еңбекте, ізденуде, көптеген жаңалыктарды ашуда орыс инженерлерінің, ғалымдардың қосқан улесі аз емес. Олар шет елдердің көрнекті ғалымдарымен бірлесе отырып электр техникасының маңызды салаларының бастамасына жол ашты. Осы бастаманы бастаіандардың бірі М.В.Ломоносов. Ол атмосфера электрі атты теориясын кұрды. Заттың салмағының ақталсу және қозғалыс заңдарын ашты.
А.Вольт (Италия фізигі) ойлап тапқан гальваникалық элементтер бағанасынан кейін электр тоғын алуға мумкіншілік туды. 1802 жылы В.В.Петров электр тізбегіндегі процестерді зерттеп электр доғасын ашты және осыларды іс жүзінде жарық шығаруға, металды балқытуға, металдарды пісіріп жалғастыруға пайдалануға болады деген көзқарасын айтты.
1845 жылы неміс физигі Г.Кирхгов тармақталған электр тізбектеріне арналған негізгі заңдарын айтты.Сондай-ақ, осы заңдар Кирхгов атымен аталып теориялық және практикалық электр техникасының дамуына зор әсер етті. ....

Мұнайдың пайдалы қазба екендігі бұрыннан белгілі. Археологтардың мәліметі бойынша мұнайды 5-6 мың бұрын ашып, пайдалана бастады. Ең ерте мәліметтер Евфрата жағалауларындан, Керчиден, Сырчань, Қытай провинциясынан табылған. «Нефть» сөзі яғни «мұнай» сөзі «нафта» сөзінен шыққан. Кіші Азия халқының «просачивать» деген сөзінің мағынасын білдіреді. Қазіргі уақытта Қазақстанда 16 ірі мұнай бассейндері бар екені белгілі - Каспий маңы, Үстірт – Базаның, Маңғыстау, Арал, Сырдария, Оңтүстік Торғай, Солтүстік Торғай, Солтүстік Қазақстан, Теңіз, Шу-Сарысу, Батыс Іле, Шығыс Іле, Балхаш, Алакөл, Зайсан, Іртіш маңы.
Қазақстандағы ең алғашқы мұнай өндірісіне Орал – Каспий мұнай қауымдастығының (ОКМҚ) 1911 ж. Доссор ауданындағы өндірісін жатқызуға болады. Пеине, Макат, Бурен маңында, Доссор ауданындағы №3 скважиналарда 1911 ж. 29 сәуірде 225-226 м тереңдіктен өте күшті мұнай фонтаны шықты, ол 30 сағат бойы ағып, соңында мұнайды жандырудан басқа амал болмады. Өрт бірнеше күннен кейін құм кептелген соң тоқтады. Фонтан арқылы 17 мың тонна жеңіл мұнай алынды.
1915 ж. 31 мамырда Доссордан кейін екінші мұнай орны – макат ашылды. Революция алды кезеңіне дейін макаттағы мұнай өңдеу ісін негізінен «ОКМҚ» мен «колхида» қауымдастығы жжүргізді.
1911 – 1917 жж. Аралығында Доссорда 11 мұнай фонтаны болды. Революцияға дейінгі кезеңде Доссорда 19891 метраждық 100 экплуатациялық скважина болды.....

Менің дипломдық жұмысымның тақырыбы «Париж бітім конференциясындағы АҚШ позициясы» яғни, ол кезеңдегі І дүниежүзілік соғысқа үлкен нүкте қойған халықаралық келісім конференциясы. Менің бұл тақырыпты таңдап алуымдағы мақсатым, жалпы сол кезеңдегі яғни, Париж бітім конференциясындағы Америка құрама штаттарының позициялық мүдделерін құрастыру, яғни 1919 жылғы қаңтар айында ашылған осы конференциядағы түрлі мәселелердң аражігін ашып көрсету, ондағы сол конференцияға қатысқан саяси қайраткерлер мен олардың ой пікірлерін құрастыру. Сонымен қатар, париж бітім конференциясының тарихта алар орнын және оның қандай ірі жеңімпаз державалар арасында болғанын ашып көрсету.
Тағы бір айта кетер жайт, бұл париж бітім конференциясының кейін Вашингтон келісімін конференциясымен ұласып кетуі, яғни конференцияның француз жерінен американ жеріне ауысу тарихын айқындау.
Ең басты Париж бітім конференциясы сол кезеңдегі тарихтағы, тіпті сол кезеңнің ең атақты халықаралық конференциясы.
Тіпті осы конферецияның зор зардап шеккен франция жерінде өтуі.
Сонымен қатар нақ осы жылы орын алған париж бітім конференциясында қандай іс-шаруалар орындалады, қандай дәрежеде өтті, қаншама саяси қайраткерлері мемлекет басшылары, президенттер т.б. әлемге әйгілі сол кездің ұлы тұлғалары жөнінде жан-жақты мәліметтерді қарастырып оқып-білу. ....

Қазіргі дербес компьютерлердің графикалық информацияларды енгізу, шығару және өңдеуге арналған техникалық құрылғылары бар. Графикалық информацияны енгізу үшін — сканер, ал шығару үшін дисплей экраны және плоттер пайдаланылады.
Стандартты Паскальдың графикалық информациямен жұмыс істейтін командалары жоқ.
Турбо Паскаль жүйесінде графикалық информациялармен жұмыс істеу үшін GRAPH.TPU модулі пайдаланылады. Бұл модульде графикалық процедуралар мен функциялардың программасы машиналық тілде жазылған.
Турбо Паскаль графикасын, көбінесе, псевдо - графика деп атайды, өйткені тілдің өзінде графикалық командалары келтірілмеген. GRAPH модулінде графикалық информацияларды дисплей экранына шығаруға және өңдеуге арналған командаларды сүйемелдейтін типтер, тұрақтылар, айнымалылар, процедуралар мен функциялар сипатталады.
Graph модулі IBM — типтес дербес компьютерлердің графикалық адаптерлерімен жұмыс жасауға есептелінген, графикалық процедуралар мен функциялардың, тұрақтылардың, айнымалылар мен типтердің қуатты кітапханасы болып табылады. Turbo Pascal ортасын қолданатын Паскаль тілінде программалауда Graph модулінің 132 тұрақтысы, 7 қосымша типі, 2 айнымалысы, 57 процедурасы мен 22 функциялары пайдаланады.
Турбо Паскалда графикалық драйверлер деп аталатын арнайы программалар (BGI – файлдар) видеоадаптерлердің қалыптыжұмсын басқарады:....

Қазіргі кезде түрлі қызмет түріне байланысты программистер сол бағыттар бойынша қолданылатын программалар құрастыруда. Сол программаларды жоғарғы деңгейлі программалау тілдерінде және мәліметтер қорын басқару жүйелерінде жасайды. Сондай програмамалау тілдеріне Паскаль, Бейсик, Visual Basic, Borland Delphi, Oracle, MS Access, Visual FoxPro және тағы да басқа көптеген программалау тілдері жатады.
Курстық жұмысымның тақырыбы: “Мультипликация”. Бұл орындалатын жұмысты Паскаль программалау тілінде құрастыру керек.
Мұнда жасалатын программалық өнімде Паскаль программалау тілінің графикалық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, әр түрлі анимациялар құрастыру, мультипликациялық көрініс көрсету жолдарын қарастыру керек.
Паскаль программалау тіліне келетін болсақ, бұл бағдарламалау тілі XVII ғасырда өмір сүрген француз ғалым-философы Блез Паскальдің құрметіне аталған.
Блез Паскаль 1623 жылы францияның клермон-ферран қаласында дүниеге келді. Оның орасан зор қабілетін, әсіресе математика саласынан, сонау бала кезінен көріне бастаған. Дүниеден қайтқан соң (1662 жылы) ол бүкіл әлем біркездері білген ұлы математик ретінде тарихта қалды. Ол математика облысының бір бөлігі ықтималдар теориясының негізін қалады. Математикадан басқа Паскальдің таланты физика, философия, әдебиеттану салаларынан да көрінді. Сол сияқты 1642 жылы әкесінің жұмысын жеңілдету мақсатында есептеу машинасын ойлап тапты. Оның әкесі салық жинаушы болғандықтан, бұл машина есептеу жұмыстарында өте қажет еді. Есептеу машинасы ғалымдарға белгілі болғанымен, әлемге әйгілі емес еді. Қазіргі кезде Паскальдің аты Бейсик тілі сияқты программалау тілдерінде қолданылады. Бұл тілді құрастырушы Швецариядағы жоғарғы политехникалық мектептің информатикалық институтының профессоры Никлаус Вирт болып табылады (1970 жылы).
Паскаль тілі дүние жүзіне кең тараған программалау тіліне айналды. Қазіргі кезде Паскаль тілі қолданбалы программалар жазу үшін және жүйелі программалау тілі ретінде де кеңінен қолданылады. Сонымен бірге көптеген мини және макрокомпьютерлерді қамтамасыз ету осы тілде жазылған. Паскаль тілі бұрын құрылған (Фортран, Алгол және т.б.) программалау тілдерін маңызды ерекшелігі ол құрылымдық программалау тілдерінен маңызды ерекшелігі ал құрылымдық программалау идеясын өмірге біртіндеп енгізу - Паскаль тілінің тағы бір ерекшелігі ол деректер құрылымының концепциясының алгоритм түсінігімен қатар программалаудың негізіне жатқан фундаментальды түсініктер қатарына кіруі. ....

Программа - белгілі бір программалау тілінің синтаксистік ережелеріне сәйкес жазылған нұсқаулар тізбегі. Демек, ТuгЬо Раsсаl тілінде программа жазу үшін программалаушы оның жазылу ережесін жақсы білуі қажет.
ТuгЬо Раsсаl тіліндегі программа жалпы мына түрде жазылады:
Программа тақырыбы;
Сипаттау бөлімі;
Ьеgіn
Орындалатын бөлімі;
End.
• Программа тақырыбы рrоgrаm қызметші сөзінен басталады. Ол программа атынан және параметрлерден тұрады. Мысалы:
Ргоgram еsер1 (іnрut, оutput);
Мүндағы esep1 - программаға берілген атау. Программалаушы программа атын өз қалауынша бере алады.
Программа атауы оларды екінші бір программадан ажыратуға қажетті көрсеткіш.
ЕСКЕРТУ! Программа атауының оның мазмұны сақталынған файл атауына еш қатысы жоқ.
Іnput, оutput - стандартты енгізу, шығару файлы.
• Сипаттау бөлімінде программада кездесетін барлық берілгендердің атауы, типі, мүмкін болатын мәндері, т.б. хабарланады.
• Орындалатын бөлімде Ьеgіn және епй қызметші сөздері арасына операторлар тізбегі жазылады. Сол себепті, веgіn (ашылатын) және еnd (жабылатын) қызметші сөздерін операторлар жақшасы деп атаса да болады. Оператор -нүсқаулардың машиналык тілде жазылуы. Сонда әрбір оператор орындалуға қажетті әрекетті машинаға түсінікті түрде сипаттайды. Программаның бір жолына бірнеше операторларды жазуға болады. Олардың арасына (;) нүктелі үтір таңбасы, ал программаның соңын көрсететін епсі сөзінен кейін (.) нүкте қойылады. Программаның орындалатын бөлімінде жазылған операторлар тізбегін - программа денесі деп атаймыз.
1.2 Программа бөлімдері
ТuгЬо Раsаl тіліндегі программа төмендегі бөлімдерден түрады:
• Программа тақырыбы;
• Берілгендерді сипаттау:
• Белгілерді хабарлау бөлімі;
• Тұрақтыларды хабарлау бөлімі;
• Типтерді хабарлау;
• Айнымалыларды сипаттау бөлімі;
• Процедура-функцияны хабарлау бөлімі;
• Орындалатын бөлім:
Веgіn
Программа денесі (операторлар тізбегі);
End.
Сонда, программа қүрылымы мына түрде болады:
Рrоgrаm программа аты;
Uses ....