Пән: Қазақ әдебиеті Бөлім атауы: Дананың сөзі - ақылдың көзі Сабақтың тақырыбы: Ахмет Йассауи хикметтерінің гуманистік мәні Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: • Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; • Шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті жазу; Сабақтың мақсаттары: • Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға береді; • Шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті жазады......
Ходжа Ахмед Ясави известен не только как выдающийся религиозный деятель Востока, но и как талантливый поэт, философ, отличавшийся особенной мудростью и безграничной гуманностью. Его проницательный ум охватывал все жизненные процессы эпохи, в которой он жил. Переживая и беспокоясь, он думал и заботился о будущем народа, о духовном состоянии правителей и моральном облике общественных деятелей, решавших судьбы людей. Сочинения Яссави были весьма популярны, их передавали из уст в уста, они как бы исполняли функции своеобразного морального кодекса, на который равнялись люди. Опираясь на религиозные трактаты и устои, он призывал соотечественников к самосовершенствованию человеколюбию, милосердию, веротерпимости, толерантности. В современном мире, когда у многих потеряны нравственные ориентиры, изучение наследия является Х.А. Яссави является очень важным. Мистико-теологическое учение Кожа Ахмета Яссави, ( в русской транскрипции нам встречались разные варианты написания этого имени: Иассауи, Есави, Яссави), как одно из звеньев мусульманской философии - важный компонент мировой культуры, оказало значительное влияние на дальнейшее форматирование теоретической системы суфизма, обогатив ее новым видением проблем человека и мира, сущности человека, его связи с Богом и Космосом. И это особенное заключается в том, что акцент делается на сердечные отношения между человеком и миром, которые не повторяет антропологическое направление, а представляет ее как проявление божественного в душе человек. Все это нашло отражение в его поэзии. Наследие Яссави и его тарикат изучены зарубежными учеными Л.Массигноном, А.Арберри, М.Смиттом, Х.Кислингом, Ф.Майером, А.Шиммелом, Р.Хартманом, Ф.Купрулу, Ж.Тримингэмом, К.Эраслоном, Идрис Шахом, Девин Ди Уис; в Казахстане А.Жаксылыковым, Н.Сагандыковой, А.Кодаром, Султангалиевой А.К, Абуовым А.П. и др.; в России А.Крымским, И.Петрушевским, Е.Бертельсом; в Узбекистане опубликованы работы Фитрата, А.Сагдия, Э.Рустамова, Б.Касымова, И.Хаккулова, Н.Хасанова и др. Однако переводам хикметов А.Яссави до сих по не посвящено ни одного академического исследования. В последнее время интерес к произведениям А.Яссави заметно возрос. Сто сорок девять хикметов А.Яссави в 2000 году были переведены с чагатайского на казахский и русский языки. Ранее никогда и нигде перевод такого количества хикметов Ясави на русский язык не осуществлялся. И эти переводы, конечно, должны быть изучены. Особую трудность для переводчика всегда представляла философская лирика. Переводчику хикметов А.Яссави необходимо сохранить широкий диапазон философских мыслей и рассуждений, утонченную, изысканную дидактичность психологических умозаключений поэта, особенности его стиля. Поэтому очень трудно найти при переводе подобной поэзии соответствующий эквивалент. Эквиритмичность и эквилинеарность – также важные составляющие равноценного преобразования лирического произведения....
Өткен ғасырдың 30-шы жылдарның соңында Қарағанды көмір бассейн мен бірге ірге қалаған Карлаг түрмесі салынды. Қарағанды қаласынан оңтүстікке қарай 25 шақырым қашықтықта орналасқан. Спасск елді мекені қазір еліміздің ішкі әскерінің бөлімшесі орналасқан маңызды нысана болып саналады. Осыдан жарты ғасыр бұрын Спасскіде Карлагтың әскери тұтқындарға арналған арнайы түрмесі ашылды.......
КІРІСПЕ Тақырыптың өзектілігі: Тіл тарихын білмей тұрып, оның болашағын болжау мүмкін емес. Тіл өзінің дамып, қалыптасуы барысында талай ғасырларды басынан кешіреді. Тілдің қалыптасуының бір көрінісі ескерткіштер тілі болып табылады. Ескерткіштер тілін зертеудің маңызы – ол тіліміздің қайдан шыққанын, қалай пайда болғанын анықтап бере алады. Тіліміздің барлық нәрі осы ескерткіштер тілінде сақтаулы, яғни қазіргі тілімізіде қолданылып жүрген түбір мен қосымшалардың бастапқы тұлғаларын ескерткіштер тілінен көре аламыз. Ахмет Ясауи тілін морфологиялық жағынан зерттей отырып, біз сол дәуірдегі тілдің қазіргі тілмен айырмашылығын, өзіндік ерекшелігін байқаймыз, яғни А.Ясауи «хикметтерінің» тілі қай дәуірде жазылса, сол дәуірдегі тілдің жай - күйінен хабар береді. Зерттеудің нысаны: Жұмыстың зерттеу нысаны ретінде А.Ясауи «хикметтеріндегі» сөздің құрылымы алынды. Соның негізінде А.Ясауи тіліндегі түбір мен қосымшаны зерттеу көзделді. Сөз құрылымындағы ерекшеліктер қазіргі қазақ тілімен және тағы да басқа ескерткіштер тілімен салыстырылды. Қазіргі қазақ тілінде кездеспейтін тұлғалардың шығу тегіне шолу жасалды. Бұлар мен қатар ескерткіштер тіліндегі сөздердің бір тобы бірікен-қосарлама сөздер назарға алынды. Сонымен қатар, ғалымдардың пікірлеріде зерттеу жұмысының бір нысаны ретінде қарастырылды. Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері: Зерттеудің негізгі мақсаты А.Ясауи тілінің грамматикалық ерекшелігіне сүйене отырып, оның қай тіл тобына жататындығы туралы нақты бір шешімге келу. Ол үшін тілдік тұлғалар басты назарға алынып, талданды. Түбірлердің қолданылу аясын анықтау. Қосымшалардың соның ішінде, зат есім, сын есім, етістік тудыратын жұрнақтардың сол дәуірде қолданылуын анықтау. Жалғаулардың (көптік, септік, тәуелдік) өзіндік ерекшелігіне назар аудару, «Хикмет» тіліндегі сөз құрамын анықтау, яғни түбірден соң қосымшалардың жалғану тәртібіне көңіл бөлу. Сөздердің тағы бір тобы біріккен-қосарлама сөздеріне тоқталып, ескерткіш тілінде оның табиғатын қарастыру. Жұмыстың зерттеу әдістері: Зерттеудің негізгі әдіс-тәсілдері – салыстыру, ғылыми тұрғыдан талдау. Жұмыстың жаңашылдығы: Ескерткіш тілінде, қазіргі қазақ тілінде де кездесетін тұлғалардың қолданылу аясына тоқталып өтілді. Қазіргі қазақ тілінде кездеспейтін тұлғаларға ғалымдардың пікіріне сүйене отырып сипаттама берілді. Мұсылман әлемінде аты әйгілі, жаңа кезеңдегі сопылық әдебиеттің ірі өкілі, кемеңгер ақын, әрі ойшыл, философ Қожа Ахмет Ясауи артына мәні өшпестей аса елеулі мұра қалдырды. Қожа Ахмет Ясауи ХІ-ХІІ ғасырларда Яссы (қазіргі Түркістан) шаһарының маңындағы Испиджаб (қазіргі Сайран) қаласында дүниеге келген. Жеті жасында жетім қалып, Арыстанбабтың тәрбиесінде болған. Өсе келе Бұқарға барып Хамаданиден сопылық ілімін үйренеді. Қожа Ахметтің заманы түркі тайпаларының басы қосылып, құдіреті күшті елге айналуға бет бұрған, ислам дінінің үстемдік құра бастаған кезі болатын. Бұл кез ІХ-ХІІ ғ аралығында билік еткен Қараханид әулетінің алғаш рет ислам дінін қабылдаумен бірге оны идеалогиялық деңгейге көтеріп, мұсылмандықтың жерсінуіне, жергілікті халықтың өзіне тән әдет-ғұрпы, салт - санасымен үйлесіп кетуіне де ықпал еткен заман болған. Түріктердің бұрынғы дәуіріне қарағанда, ислам діні өзін түркі халқының өміріне әлдеқайда икемді дін екендігін толық көрсетіп, түркі елін біршама жоғары дәрежеге көтере бастаған кез болатын. Қара халықтан шығып «Хазіреті Сұлтан Шейх – ул-Ислам Қожа Ахмет Ясауи шайық» атанған. (Қазақтар оны көбінесе «Әзіреті Сұлтан Қожа Ахмет Ясауи» немесе «Әзіреті Сұлтан» деп атайды). [2.29]....
Ораза тұту денсаулыққа зиянды емес, керісінше өте пайдалы. Өйткені Аллаһу та’ала құлына зиянды нәрсе әмір етпейді. Пайғамбарымыз да «Ораза тұтыңдар, денсаулыққа қауышыңдар» деп бұйырған. Ораза тұту асқазан мазасыздығына себеп болмайды, керісінше асқазанның саулығы үшін өте пайдалы. Бұл жайт бүгінгі медицина мамандары тарапынан анық, айқын түрде дәлелденген. Қаншама шетел тілінде маман дәрігерлер тарапынан жазылған кітаптарда көптеген аурулардың диета сақтаумен емделетіні немесе диета.....
Әр таңда хабар келді құлағыма, Зікір айт деді, зікірді айтып жүрдім, міне. Құдайсыздарды көріп едім жолда қалды, Сол себептен ғашық дүкенін құрдым, міне.
Он бірімде рахмет дариясы толып тасты, "Алла!", - дедім: шайтан менен жырақ қашты. Әуестік кетіп, менмендік....
