Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Су және органикалық заттар
Сабақ тақырыбы: Тірі ағзалар үшін макро (магний, кальций, калий, фосфор) және микроэлементтердің (мырыш, темір, фтор, селен) маңызы
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары: • «Идеялар тақтасы» арқылы тақырыпқа қатысты алдын ала білім деңгейлерін анықтау;
• «Ақпараттағы ақаулық» жаттығуы арқылы химиялық элемент топтарымен танысу;
• Мәтінмен жұмыс жасай отырып, химиялық элементтерді кездесу мөлшеріне қарай топтастыру;
• Макро және микроэлементтердің тіршілік үшін маңызын сипаттау.
Сабақ мақсаттары: «Идеялар тақтасында» ұсынылған проблемалық сұраққа өз жауаптарын, ойларын, болжамдарын жасайды. Осы арқылы білім деңгейлері анықталады.
«Ақпараттағы ақаулық» жаттығуы арқылы жұптаса отырып элементтер топтары туралы ақпаратпен танысады. Берілген кестедегі мәтін бойынша элементтерді кездесуіне қарай топтастырады. Макро және микроэлементтердің маңызын постерде қорғап, сипаттайды. ....

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тірі ағзаларды жүйелеу
Сабақ тақырыбы: Ағзаның өмірлік іс-әрекеті үшін микро- және макроэлементтерінің маңызы. Өсімдіктерде микроэлементтер жетіспеушілігі.
Органикалық және минералды тыңайтқыштар (азотты, калий и фосфорлы).
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): -макро- және микроэлементтерді ажырату;
- тірі ағзаларда макро- және микроэлементтердің пайдалану мысалдарын келтіру;
- өсімдіктердің минералды қоректенудің маңызын түсіну.
Сабақ мақсаттары: Оқушылар:
- өсімдіктердің минералды қоректенудің маңызын сипаттайды........

Пән: Химия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Маңызды p-элементтер және олардың қосылыстары
Сабақтың тақырыбы: Азот және оның құрылысы. Аммиак, аммоний тұздары. Ортофосфор қышқылы және фосфаттар. Азот және фосфор тыңайтқыштарының қолданылуы. Азот оксидтері нитраттар және фосфатардың қоршаған ортаға әсері.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.2.1.36 молекула құрылысы негізінде азоттың төмен химиялық белсенділігін түсіндіру;
10.4.1.8 азот оксидтерінің атмосфераға, нитраттардың топырақ және су ресурстарына әсерін анализдеу;
10.4.1.9 азот және фосфор қосылыстарының қоршаған ортаға әсерін азайтудың мәселелерін шешу жолдарын ұсыну;
10.2.1.37 газтәрізді аммиактың және оның сулы ерітіндісінің химиялық қасиеттерін және алынуын сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру;
10.2.1.38 ортофосфор қышқылының және фосфаттардың физикалық, химиялық қасиеттерін оқып білу;
Сабақ мақсаттары: Азот, фосфор және оның қосылыстарының қасиеттері мен қолданылуымен танысу......

Пән: Химия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Маңызды р-элементтер және олардың қосылыстары
Сабақ тақырыбы: Азот пен фосфор қосылыстарын тыңайтқыш ретінде қолдану. Азот оксидтерінің, нитраттар мен фосфаттардың қоршаған ортаға экологиялық әсері.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.4.1.8 азот оксидтерінің атмосфераға, нитраттардың топыраққа және су ресурстарына әсерін талдау;
10.4.1.9 азот пен фосфор қосылыстарының қоршаған ортаға әсерін азайту проблемасына шешім қабылдау;
Сабақ мақсаттары: Табиғатта кездесетін азот қосылыстарының сипаттамаларын біледі;
Табиғаттағы азот айналымын түсінеді;
Азот қосылыстарының қоршаған ортаға (атмосфера, гидросфера, литосфера) пайдалы және зиянды әсерін түсіндіреді;
Азот қосылыстарының қоршаған ортаға зиянды әсерін жою жолдарын ұсынады;......

......

В настоящее время все более остро встает задача разработки систем
оптимального управления технологическими процессами в металлургии,
химической промышленности, нефтехимии и т.д., позволяющих более
рационально использовать минеральные ресурсы, экономить тепловую и
электрическую энергию, снижать экологические проблемы, повышать
экономическую отдачу от производства. Бурный этап в разработке систем
оптимального управления различными технологическими процессами в мире,
СССР и Казахстане пришелся на 60-80 годы прошлого века. Однако до сих
пор, например в Казахстане, не внедрена сколько-нибудь значительная
система оптимального управления. Это связано с чрезвычайной сложностью
технологических процессов в цветной и черной металлургии, химической и
др. отраслях экономики Казахстана. Попытки создать достаточно адекватные
математические модели подобных сложнейших процессов, к сожалению, не
увенчались успехом, и мода на разработки моделей постепенно отошла. В
последние годы заметно сократились публикации в этом направлении.
Однако стремительное развитие современных методов разработки и
создания интеллектуальных систем привело к значительному росту
публикаций по практическому применению этих методов при создании
систем управления. В то же время необходимо отметить, что львиная доля
таких исследований посвящена разработке систем локального управления,
призванных решать задачи стабилизации некоторых выходных переменных с
помощью интеллектуальных регуляторов.
С учетом сказанного выше, в условиях рыночной экономики актуальной
является задача разработки методов и средств создания интеллектуальных
систем оптимального управления технологическими процессами,
позволяющих значительно повысить их экономическую эффективность.
Однако, на наш взгляд, наиболее эффективно использовать
интеллектуальные технологии совместно с классическими методами
управления технологическими процессами. При этом удается совместить
преимущества традиционных методов, приемов и алгоритмов с
математическим аппаратом теории искусственного интеллекта. Такие системы
назовем гибридными системами управления (ГСУ).
Как показал анализ работ в области теории и практики искусственного
интеллекта,на сегодняшний день созданы достаточно эффективные
технологии искусственного интеллекта, которые применяются в различных
практических приложениях, в том числе и в управлении. Однако большинство
авторов используют эти технологии для разработки, исследования и
внедрения локальных систем управления, предназначенных в основном для
решения задач стабилизации некоторых переменных технологического
процесса.
Целью настоящей работы является разработка методов и средств
создания интеллектуальных и гибридных систем оптимального управления
технологическими процессами....

В Казахстане доля окатышей в общем объёме окускованного сырья со-
ставляет в среднем 30%. Высок энтузиазм государств с развитой металлурги-
ей к окатышам, как к одному из главных видов сырья, так, к примеру, в Шве-
ции до 100% окатышей составляют железорудную часть шихты, в США и Ка-
наде – 70-80%. Рудной базой фосфорной промышленности Казахстана являет-
ся месторождение фосфоритов бассейна Каратау. Добываемые на рудниках
фосфориты и фосфато-кремнистые флюсующие материалы по физическим и
химическим свойствам не отвечают требованиям технологического регламен-
та производства желтого фосфора и требуют приведения ряда подготовитель-
ных операций: дробление, грохочение, усреднение, сушка и обжиг окусковы-
вание. [1] Основной проблемой переработки фосфоритов бассейна Каратау
является то, что в цикле рудник-завод в процессе добычи, транспортировки,
переработки, руды образуется до 55-60% фосфоритовой мелочи крупности
(10-0 мм). Руда такой фракции не может подвергаться переработке в электро-
печах.
Сейчас металлурги разглядывают железорудные окатыши с точки зре-
ния качественного сырья, приближающегося по однородности параметров к
агломерату, а также с позиций перспективности сырья, способного транспор-
тироваться на любые расстояния без утрат ими металлургических параметров.
С другой стороны, фабрики по производству окатышей испытывают трудно-
сти, связанные с отсутствием либо низким качеством бентонита, повышающе-
го характеристики сырых окатышей и их термостойкость.
При переходе на тонкоизмельченные концентраты особенно важной
становится подготовка агломерационной шихты: точное дозирование ком-
понентов, смешение и окомкование, а также равномерная укладка шихты на
аглоленту, исключающая разрушение гранул и понижение проницаемости
слоя. Учитывая повышение требований к шихтоподготовке, имеется широ-
кий спектр барабанных смесителей и окомкователей [1], а также комби-
нированные смесители-окомкователи. Для улучшения процесса окомкова-
ния, уменьшения содержания мелких фракций и повышения газопроницае-
мости аглошихты предлагаются окомкователи на резиновых опорных роли-
ках, а также окомкователи с центральным осевым приводом, которые умень-
шающих вибрацию, а следовательно, и саморазрушение гранул при окомкова-
нии. Агрегаты могут быть оборудованы системами автоматического кон-
троля и регулирования подачи воды для обеспечения оптимальной влаж-
ности шихты, а также с регулируемым числом оборотов барабана.
Успешное протекание процесса окомкования во многом зависит от га-
зопроницаемости слоя аглошихты. Одной из характеристик качества окомко-
вания агломерационной шихты и газопроницаемости спекаемого слоя являет-
ся порозность слоя, которая в основном определяет затраты энергии для со-
здания заданных скоростей фильтрации газов. Кроме того, порозность пред-
определяет удельную поверхность теплообмена в слое.
Барабаны- окомкователи являются объектами с распределенными параметрами. Следова-
тельно, для оптимального управления окомкованием агломерационной шихты
необходимо применять достаточно сложные математические методы, теорию
автоматического управления, приемы оптимизации динамических систем с
распределенными параметрами. Поэтому ЭВМ необходимо использовать как
в исследовательской практике, так и в процессе управления окомкованием аг-
лошихты. В настоящее время себестоимость продукта выше отпускной его
цены на международных рынках. Одной из причин является высокая себесто-
имость агломерата, которая определяется относительно низкой производи-
тельностью агломерационных машин и высоким расходом топлива. В основ-
ном это зависит от нестабильности окомкования аглошихты в барабане-
окомкователе. В процессе подготовки агломерационной шихты к спеканию
недостаточно полно разработано комплексное математическое описание сов-
местного влияния влажности, гранулометрического состава, соотношения ко-
личеств комкующей и комкуемой фракций на порозность слоя окомкованной
аглошихты. Поэтому газопроницаемость аглошихты при спекании не достига-
ет своих номинальных значений.....

Кіріспе
Қазақстан Республикасының барлық дерлік облыстарында бейорганикалық заттар өндіретін үлкенді – кішілі зауыттар жеткілікті. Олардың барлығы да қазіргі кезде қайта құрылып, нарық жағдайына бейімделіп жұмыс істей бастады.
Химия өнеркәсібі және оның өнімдері адам өмірінің күнделікті тіршілігінде, халық шаруашылығының көптеген салаларында қолданылуда. Олардың қатарына ауыл шаруашылығына қажетті минералды тыңайтқыштар жатады. Тыңайтқыштар өсімдіктермен жақсы сіңірілуі арқасында өсуіне және өнімнің артуын жақсартады.
Қазақстан Республикасының экономикасын, халықтың жағдайын жақсарту үшін өте тиімді, экологиялық таза жан-жақты зерттелген инновациялық жаңа технологияларды өнеркәсіпке енгізу қажет. Сондай-ақ минералды тыңайтқыштардың көптеген түрлерін шығару арқылы өнімділікті арттыруға болады. Ондай минералды тыңайтқыштарға суперфосфат, аммоний фосфаты, күрделі тыңайтқыштар, гумусты тыңайтқыштар, аммофос, диаммофос, нитрофос, нитроаммофоска т.б. жатады.
Тыңайтқыштардың құндылығы олардағы қоректік элементтердің суда ерігіштігімен, сіңірімділігінің массалық үлестерімен өлшенеді. Сіңірімділік тыңайтқыштардың құрамындағы қоректік элементтердің суда ерігіштігімен қатар, аммоний цитраты және екі пайыздық лимон қышқылы ерітінділерінде ерігіштіктерімен өлшенеді.....

Кіріспе
2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық актілермен үйлестіруге, жаңа стандарттарға көшуге, мемлекеттік бақылау жүйесін жетілдіруге бағытталған Экология Кодексі қабылдануға тиіс. Түтас алғанда, біз 2010 жылы қоғамның тұрлаулы дамуының негізгі экологиялық стандарттармен жасауға тиіспіз.
Қоршаған ортаны қорғау XXI ғасыр басында ең негізгі проблеммаға айналды. Қазіргі кездегі өндіріс орны өзінің түп негізінде адаммен табиғат технологиялық байланыс бар екендігін көрсетеді. Соңғы кезге дейін адам баласы табиғат ресурстарын (жер, су, ауа т.б) таусылмайтын, тегін деп түсініп келді. Осы дай көз-қарас салдарынан табиғат ресурстары азайып, қоршаған орта ластануда, табиғи экологиялық тепе-теңдік бүзылды. Қазіргі таңда қоршаған ортаны қорғауға іс-шаралар, әртүрлі табиғат қорғау заңдылықтары пайдаланып, гшешімдер қабылдануда. Қоршаған ортаға келтірілетін зиянды заттарды азайту және соңынан оны мүлдем тоқтату қазіргі жаңа технологиялар мен процестерді ойнап табушыларға біраз шектеулер қоюда. Мүндай шектеулерді өндіріс қойылатын талап деп көрсетуге болады.....