Атмосфера, гидросфера және литосферның ластануы. Химия, 11 сынып, презентация.

Атмосфера, гидросфера және литосферның ластануы

2020

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ

Оқу мақсаттары

11.4.1.2 Атмосфера, гидросфера және литосфераның ластану масштабын түсіндіру

Бағалау критерийлері

Оқушылар:

Антропогендік әсерден қоршаған ортаға келетін залалдың ауқымын түсіндіру

Бұл суреттерді не біріктіреді?

Атмосфера –жердің ауа қабығы. Атмосфера – ауа, химиялық қоспалар мен су буынан тұратын күрделі жүйе. Ол биосферадағы физико-химиялық және биологиялық процестердің жүріуінің шарты және метеорологиялық режимнің маңызды факторы.

Атмосферның маңызы:

Жер планетасын қатты күйіп кетуден және қатты салқындаудан сақтайды.

Планетаға ғарыш объектілерінің құлауынан сақтайды.

Планетадағы тотығу процесстерінің жүруіне қатысады.

Озон қабаты ғарыштық сәулеленуден қорғайды.

5. Атмосфера дыбыс толқындарын өткізеді

Ластану көздері

Табиғи :

Шаңды дауылдар;

жанартаулар; өрт; кептіру;

Организмдердің ыдырауы.

Антропогенді:

Өндіріс орындары;

транспорт; жылуэнергетика;

Тұрғын үйлерді жылыту; ауыл шаруашылығы;

Тұрмыстық қалдықтарды өртеу .

Атмосфераға негізгі ластаушыларды тастау

Антропогендік әсерден туындаған қалдық заттар арқылы болатын атмосферадағы өзгерістер

+ әсерін арттырады

- әсерін төмендетеді

1. Қалдықсыз технологияны өндіріс орындарындағы аппараттарға енгізу

2. Газдар бөлінетін көздерге диафрагмалар орнату

3. Жану өнімдерінің ауаға кетпеуін қадағалау

4. Шаң ұстайтын замануи фильтрлер қолдану

5. Газдардан тазартудың каталитикалық әдісін қолдану .

6. Атмосфераға газдар бөлініп кетпеу үшін газ айдау құрылғыларын жанартып тұру.

Атмосфераны ластауды төмендету әрекеттері

Гидросфера – Жердің сулы қабаты, өзі құрамына мұхиттар, теңіздер, көлдер, өзендер, жерасты сулары және мұздықтардан тұрады. Гидросфераның на 94%-ы мұхиттар мен теңіздердің тұзды суынан тұрады.

Ал тұщы су 6% , оның 5,8 % - жерасты сулары.

0,2 % - өзен, көл, топырақ және ауадағы су болып табылады.

Жердің 70,8 % гидросфера.

Адам үшін гидросфераның маңызы

Биологиялық маңызы :

Су – жасушаның құрамдас бөлігі. Организм 6-8% ылғалды жоғалтса талып қалады, ал 10-12 % -ын жоғалтса жүрек тоқтайды.

Тұтынушылық маңызы:

Тұрмыста, өндірісте және шаруашылықта қолдану.

Транспорттық маңызы:

Су жолдарыт арқылы азық-түлік пен пайдалы қазбалар тасымалданады.

Сауда саттық:

Балық аулау және теңіз өнімдері.

5. Энергетикалық маңызы:

Гидроэлекр станцияларды салуға қажет.

6. Шикізаттық көзі :

Минералды заттарды өндіру

Қалдық суларды тазарту жолдары

Литосфераның экологиялық күйі

Литосфера — жер қабығы (грек. lithos- тас, sphaira — шар) — жердің сыртқы қатты қабаты жоғарғы гидросфера және атмосферамен шектеседі. Жер қабығының жоғарғы бөлімі — шөгінді қабық; ол шегінді тау жыныстарынан тұрады, кейде бұған эффузивтер жамылғысын да енгізеді.

Жердің деградациялануы, %.

Химиялық деградация

Ауалық

эрозия

сулы эрозия

Физикалық деградация

4

12

28

56

Топырақтың қандай маңызы бар?

Эрозия почв

Ауалы эрозия – желдің әсерінен топырақтың құнарлы қабатының ұшуы.

Сулы эрозия – ағын сулармен шайылу.

Өндірістік эрозия – карьерлардың құрылысы кезінде бұзылуы.

Жайылымды эрозия – жануарларды үздіксіз жаю кезінде

Топыраққа антопрогендік әсер

Эрозия (ауалы/сулы).

Ластану.

Тұздың мөлшерінің артуы және батпаққа айналу.

Шөлге айналу.

Өндірістік және комуналды мақсатта жерді қолдану.

Литосфераның ластануының алғышарттары

Ландшафтының өзгеруі.

Қауіпті геологиялық процессертерді активациялау (карст, жылжу).

Физикалық өрістердің өзгеруі, әсіресе мұз құрсауында жатқан жерлерде.

Топырақтың химиялық ластануы, механикалық бұзылуы.

Бекіту сұрақтары:

«Жасыл химия » деген не?

Тұрақты даму принциптерін атаңыз?

Бұл принциптерді сақтау бізге не береді?

Атмосфера, литосфера және гидросфераны қалай сақтай аламыз?

Қоршаған ортаның ластануының ауқымы қандай?

Сабақ рефлексиясы

Сабақта мен келесіні түсіндім ….

Маған …. туралы айтқан қызықты болды

Мен … өзгерте аламын