Өсімдікке гүл не үшін керек? Жаратылыстану, 4 сынып, дидактикалық материал.

Дидактикалық материалдар

Гүл – өсімдіктің көбею (генеративті) мүшесі. Себебі, гүл арқылы өсімдіктің жынысты көбеюі жүреді. Жынысты көбею кезінде міндетті түрде жыныс жасушалары қатысады. Оның нәтижесінде ұрық дамиды. Ұрық түзілер алдында өсімдікте тозаңдану жүреді. Ал тамыр, сабақ, жапырақтарды вегетативті мүшелер деп атаймыз.

Өсімдікті вегетативті мүшелерінің көмегімен де көбейтуге болады. Мысалы, картоп өсімдігін оның сабағымен (картоп түйнектері), шегіргүлді (фиалка) жапырағымен, сәбізді тамырымен көбейте аламыз.

Вегетативті мүшелері арқылы көбейткенде өсімдіктің өзіне ұқсас ұрпақ алатын болсақ, жынысты көбею барысында өсімдіктің белгілері жаңарып отырады. Сол себепті гүлдің пайда болуы өсімдіктердің сапасын арттырып, олардың жер бетінде кеңінен таралуына мүмкіндік берді.

Гүл түрлі түсті күлте және жасыл түсті тостағанша жапырақшалардан тұрады. Тостағанша жапырақшалар гүлді сыртынан қоршап қорғайды, күлте жапырақшалар хош иіс бөліп, тозаңдануына көмектесетін түрлі бунақденелілерді өзіне еліктіреді. Гүлдің ортасында аналық орналасады. Ол аналық ауызы, аналық мойыны және жатыннан тұрады. Осы жатында ұрықтану жүріп, жеміс дамиды. Аталық жасушаларды тозаң деп атайды. Олар тозаңқапта дамып жетіледі. Жетілген тозаң тозаңқаптан шығып аналықтың ауызына түсу арқылы өсімдікте ұрықтану жүреді.

Тапсырма 1

Суретке сүйеніп, өсімдік тұқымдарының қандай жолдармен таралатындығын анықта. Кестеге жаз.