Қожа Ахмет Ясcауи + Диуана хикметтері

Кіріспе
Қожа Ахмет Йассауи (1093 ж.ш., кейбір деректерде 1103, 1041, Сайрам (Исфиджаб) — 1166 ж. Түркістан (Иасы)) — түркі халықтарының, соның ішінде қазақ халқының, байырғы мәдениетінің тарихында айрықша орыны бар ұлы ақын, пәлсапашы.

Негігізгі бөлім
Қожа Ахмет Ясcауи + Диуана хикметтеріҚожа Ахмет Йассауи – түркістандық ғұлама, әулие. Қожа Ахмет Йассауидің арғы тегі қожалар әулеті. Әкесі – Исфиджабта даңққа бөленген әулие, Әзірет Әлінің ұрпағы Шейх Ибраһим. Анасы – Мұса шейхтың қызы Айша (Қарашаш ана). Мұса шейх те Исфиджабта әулиелігімен танылған. Кейбір деректерде Қожа Ахмет Йассауидың Ибраһим атты ұлы мен Гауhар Хошназ (Жауhар Шахназ) атты қызының болғандығы айтылады.Қожа Ахмет Йассауидың ұрпағы негізінен осы қызынан тарайды. 9 ғасырда Отырар, Исфиджаб, Баласағұн, Иасы, Сауран, Сығанақ Шаш, Сүткент, Жент, Кудур, Отлук, Өзкент, тағыда басқа Мауераннахр қалаларында ислам діні уағызшыларының белсенді әрекеттері саяси сипат алған болса, 10 ғасырдан бастап ислам ілімі жолындағы тәлім-тәрбиелік ордалар – медресе-теккелер түбегейлі орнығып, исламдық-руханияттық ахлақи (моральдық) ұстанымдар қалыптаса бастады. Қожа Ахмет Йассауи дүниеге келмей тұрып, Исфиджабта исламдық фикһ (құқық) мектебі ханафи мазһабының ондаған өкілдері өмір сүрді. Йассауи ілімі осы саяси-әлеуметтік, тарихи шарттарға байланысты қалыптасты. Қожа Ахмет Йассауи ұстаздарының көшбасшысы – Арыстан баб. Кашифи “Рашахат-ул айн-ил хайат” атты еңбегінде....
Шығармалар
Толық

Қожа Ахмет Ясcауи (1-хикмет)

"Бісміллә" деп баян еттім хикмет айтып,
Шәкірттерге дүр мен гауһар шаштым міне.
Жанды жалдап, қайғы шегіп, қандар жұтып,
Мен "дәптер сәни" сөзін аштым, міне.

Сөзді айттым кімдерге де етсе талап,
Ашық сөйлеп жақын жанды жанға балап.
Ғаріп, пақыр, жетімдердің....
Өлеңдер
Толық

Қожа Ахмет Ясcауи (2-хикмет)

Иә, достар, құлағың сал осы кепке,
Сол себептен алпыс үште кірдім жерге.
Меғражда хақ Мұстафа рухымды көрді,
Сол себептен алпыс үште кірдім жерге.

Хақ Мұстафа Жебірейілге қылды сауал,
Бұл неткен рух тәнге....
Өлеңдер
Толық

Қожа Ахмет Ясcауи (3-хикмет)

Әр таңда хабар келді құлағыма,
Зікір айт деді, зікірді айтып жүрдім, міне.
Құдайсыздарды көріп едім жолда қалды,
Сол себептен ғашық дүкенін құрдым, міне.

Он бірімде рахмет дариясы толып тасты,
"Алла!", - дедім: шайтан менен жырақ қашты.
Әуестік кетіп, менмендік....
Өлеңдер
Толық

Қожа Ахмет Ясcауи (4-хикмет)

Хош, ғайыптан хабар келді құлағыма,
Сол себептен Хаққа сиынып келдім, міне.
Барша әулие жиылып ырзық берді,
Сол себептен Хаққа сиынып келдім, міне.

Мен жиырма екі жаста толысып жігіт болдым,
Шипа болып, шын дертке дауа болдым.
Жалған ғашық, шын ғашыққа....
Өлеңдер
Толық

Қожа Ахмет Ясcауи (5-хикмет)

Төтеннен тұрарымда барша әулие,
Хақ сүйспендігін көңіліме салды, достар.
Қызыр бабам дайын мейірін төге,
Медет қылып қолымды алды, достар.

Отыз бірде Қызыр бабам шарап ішірді,
Көңілімнен әзәзілді хақ қашырды.
Сауда қылдым, жазығымды....
Өлеңдер
Толық

Қожа Ахмет Ясcауи (6-хикмет)

“Иә иләһи” сенің даңқыңа хикмет айттым,
Заты ұлық Ием, сиынып келдім саған.
Тәуба қылып, күнәмнан қорқып қайттым,
Заты ұлық Ием, сиынып келдім саған.

Қырық бірімде ықылас қылдым жол табам деп,
Жарандардан әр сыр көрсем, мен табам деп.
Пірдің ізін тауып мен....
Өлеңдер
Толық