Тұздар. Химия, 8 сынып, дидактикалық материал.

«ТҰЗДАР» ТАҚЫРЫБЫНА ӘДІСТЕМЕЛІК КЕҢЕСТЕР

Сынып: 8, 4-тоқсан

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 8.4А Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары. Генетикалық байланыс.

 Тұздар дегеніміз – молекуласы металл атомы мен қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар. Тұздарды қышқыл құрамындағы сутек атомдарының орнын металл атомдары немесе негіздегі гидроксотоптың орындарын қышқыл қалдықтары басқан өнім деп қарастыру қажет. Сол себепті тұздарды төмендегіше жіктейміз:

 Орта тұздар – қышқыл құрамындағы барлық сутек атомдары металл атомдарымен алмасқан. KNO₃, CaСl₂

 Орта тұздардың аталуы металл атауы мен қышқыл қалдығы атауынан тұрады.

 Қышқыл тұздар – қышқыл құрамындағы сутек атомдарын металл атомдары түгел алмастырмаған. NaHCO₃, CaHPO₄ –кальций гидрофосфаты. Қышқыл тұздарды атау үшін қышқыл қалдығының алдына гидро сөзі қосылып айтады.

 Негіздік тұздар – негіздердің құрамындағы гидроксид топтарын қышқыл қалдықтары түгел алмастырмаған. Zn(OH)Cl, Al(OH)SO₄ негіздік тұздарға гидроксо сөзі қосылып айтылады.

 Қос тұздар - қышқыл құрамындағы сутек атомдарының тобын екі түрлі металл атомдары басқан кезде түзіледі KAl(SO₄)₂.

 Тұздарды алу жолдары

• Металл мен бейметалдың әрекеттесуі:

Мg + Сl₂ = МgСl₂

2) Негіздік оксид пен қышқылдық оксидтің әрекеттесуі:

МgО + ЅО₂ = МgЅО₃

3) Негіздік оксид пен қышқылдың әрекеттесуі:

СаО+ 2НСІ = CаCl₂ + H₂О

4) Қышқылдық оксид пен негіздің әрекеттесуі:

СО₂ + Са (ОН)₂ = CаCO₃ + H₂О

5)Қышқыл мен негіздің бейтараптануы:

H₂SО₄ +2NaОH = Νa₂ЅО₄ +H₂О

6) Тұз бен қышқылдың әрекеттесуі:

ВаСІ₂ + Н₂ЅO₄ = BaЅО₄↓+2HCI

7) Тұз бен тұздың әрекеттесуі:

BaCI₂ +Na₂SО₄ = BaSO₄↓ + 2NaCI

8) Тұз бен сілтінің әрекеттесуі:

CuЅО₄+2NaОH = Na₂ЅO₄+ Cu(OH)₂↓

9) Металдың қышқылмен әрекеттесуі:

Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂

10) белсендірек металл мен тұздың әрекеттесуі:

Cu + НgCl₂ = CuCl₂+ Hg

Химиялық қасиеттері:

• Тұздар металдармен әрекеттеседі:

Fe + CuCl₂ = FeCl₂ + Cu2. Тұздар сілтімен әрекеттеседі:

СuCI₂ + 2NaOH = 2NaCI + Cu(OH)₂↓3. Қышқыл мен тұз әрекеттеcеді:

Pb(NO₃)₂ + H₂SO₄ = PbSO₄↓ + HNO₃

4. Тұздар бір–бірімен әрекеттеседі:

CaCl₂ + Na₂CO₃ = CaCO₃ + 2NaCI5. Кейбір тұздар қыздырғанда айырылады:

СаСО₃ → CaO + CO₂