Мазмұны
Кіріспе: 1.2.Жолдық типтер. Жолдар.
Негізгі бөлім:
2.1. String және Short String типтері.
2.2.Символдық информациялармен жұмыс істеу.
2.3.Паскаль тілінде текстік информацияларды өңдеу.
2.4.Жолдық өрнектер.
2.5.Жолдық стандартты функциялар мен процедуралар.
Қорытынды бөлім:
3.1.Жолдық процедуралар.
Қолданылған әдебиеттер:
II. Hегізгі бөлім.
2.1.String және Short String типтері.
Ішкі орналасуындағы айырмашылыққа қарамастан қысқа Short String және ұзын String жолдарының қасиеттер программист үшін бірдей. Жолдың ағымдағы ұзындығын Length функциясының көмегімен алуға болады. Мысалы, келесі оператор барлық соңғы бос орындарды алып тастайды:
While (Length (STS) < >0) and (STS [Length (STS)] =’’) do
Set Length (STS, Length (STS)-1);
Бұл мысалды стандартты Set Ltngth процедурасы жолдың жаңа ұзындығын тағайындайды. Жолдарға жалғастыру операциясын қолдануға болады. Мысалы,
STS: =’a’ + ’b’; // S T S ” a b”
STS: = STS +’c’; // S T S ”a b c”
Егер жалғанған жолдың ұзындығы жолдың көрсетілген N ұзындығынан артып кететін болса,онда артық символдар түсіп қалады. Мысалы келесі программа “ 1 ” символын береді.
Procedure TfmExample.bbRunClick(Sender:TObjects);
VAR
SSS: String [1];
Begin
SSS: =’123’;
LB Output. Caption: =SSS;
End;
Қатынас операциялары =, < >, > ,< , > = ,< = , символдардың ішкі кодталуын ескере отырып, символмен тексерілетін екі жол үшін орындалады. Мысалы, төмендегі қатынастар True мәнін береді:
‘A’>’1’
‘Object’< ‘Object Pascal’
Жолдар мен символдарға қолданылатын қалған операциялар арнайы стандартты прцедуралар мен функциялар арқылы жүзеге асырылады.
Ал,Combo Box компоненті List Box тізімі мен Edit редакторының комбинациясын береді, сондықтан осы компоненттердің барлық қасиеттері біріктірілген деуге болады. Жөндеу терезесімен жұмыс істеу үшін Edit компонентіндегідей Text қасиеті пайдаланылады, ал List Box компонентінде тізімнен таңдау үшін Items қасиеті пайдаланылады. Stile қасиетімен анықталатын компоненттің түрі бар. Cs Simple түрінде тізім барлық уақытта ашық болады, ал қалған жағдайларда редактордың оң жағындағы ашу батырмасын басқаннан кейін ашылады.List Box және Combo Box компоненттері Standard бетінде орналасқан.
Ал, BitBtn компоненті Additional бетінде орналасқан және стандартты Button батырмасының бірнеше түрін беретіні 4-тарауда айтылған болатын. Бұл жағдайда BkClose батырмасы негізгі терезені жауып, программа жұмысын аяқтайды.
Қосымшаны шақырғаннан кейін интерфейс панелі экранда пайда болған кезде ComboBox компонентінің өрісінде курсордың тұрғаны ыңғайлы болады. Ол үшін ComboBox компонентінің өрісіне курсорды келтіретін форманы екпінді жасағанда пайда болатын OnActivate оқиғасын пайдалануға болады. Бұл оқиға өңдеушіні құру үшін Объектілер инспекторы терезесінен Form1 компонентін таңдап, Events бетінен OnActivate оқиғасын тауып, оның оң жақ бөлігін тышқанмен жылдам екі рет белгілейміз. Курсор оқиға өңдеуші процедурасының мәтінінде орналасып тұрады. Процедура денесіне Combo Box компонентіне енгізу фокусын беретін оператор жазылады.
Есеп шартына сәйкес, Enter клавишын басқанда символдар ComboBox компонентіндегі таңдалынатын тізімге енгізілуі үшін орындалатын оқиға өңдеуші процедураны қарастырайық. Ол үшін Объектілер Инспекторы терезесінен ComboBox компонентін таңдап,Events бетінен onkeypress оқиғасын тауып, оның оң жақ бөлігін тышқанмен жылдам екі рет белгілейміз. Нәтижесінде курсор оқиға өңдеуші procedure ComboBox1KeyPress(Sender:TObject;var Key:Char); процедурасының мәтінінде тұрады. Дәл осылайша тышқанның батырмасын басқанда тізіммен таңдауды жүзеге асыратын ComboBox1 компоненті үшін onclick оқиға өңдеуші procedure ComboBox1Click(Sender:TObject); процедураны алу орындалады.
Таңдалған жолдағы символдар санын есептейтін негізгі алгоритмді жүзеге асыратын программа мәтіні төмендегідей:
unitUnit1;
Inter face
Uses
Windows, Messages, Sys UTILS Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, STD ctrl, Buttons;
Type
TForm1=class (T Form)
ComboBox1: T Combo box
Label1: T Label;
Label2: T Label
Label3: T Label;
BitBtn1: T BITBTN;
Procedure Combobox1 Key Press (Sender: T Object; VAR Key: Char);
Procedure ComboBox1 Click (Sender: T Object);
Procedure Form Activate (Sender; T Object);
Private {Private declarations}
Public {Public declarations}
End;
VAR
Form1:TForm1;
Implementation {$R*/DFM}
Procedure TForm1.Form Activate (Sender: T Object);
Begin
ComboBox1.SetFocus;
End;
Procedure TForm1.ComboBox1Key Press (Sender: T Object; VAR Key: Char);
Begin
If key=#13 then
Begin
N: =0;
IND: =0
NST: =ComboBox1.ItemIndex;
St: = Combo Box. Items [NST];
For I : =1 to length (ST) do
Case IND of
1: if ST [I] =’then IND: =0;
End;
Label3. Caption: = INT TOSTR (n);
End;
End.
2.2. Символдық информациялармен жұмыс істеу.
Бұл тарауда символдық берілгендерді енгізу және шығару ерекшелігі жөнінде айтылады. Осы кезге дейін қарастырылған программаларды біз тек сандық мәндермен ғана жұмыс атқардық. Ал қазіргі кездегі ЭЕМ-дердің және оларға жасалған программаның символдық айнымалыларды өңдеуге, ЭЕМ-нің ішкі құрылғылары арасында информация алмастыруға толық мүмкіндігі бар.
Мұндағы көрсетілген ішкі құрылғы қатарына дисплей, дискеттен енгізгіш, баспа құрылғысы, телетайп,перфораторлар жатады.
Біз бұл тарауда символдық информацияларды клавиатурадан енгізу және дисплейге шығару жолын қарастырамыз.
Клавиатура және дисплей енгізу және шығарудың стандартты құрылғылары болып табылады да, оларды пайдалану үшін сәйкес INPUT және OUTPUT қызмет сөздерін пайдаланады. Сандық информацияларды енгізгенде және шығарғанда сәйкес READ және WRITE операторының көмегімен стандартты процедураларды /INPUT,OUTPUT/ пайдаланған тәрізді символдық информацияларды да сол операторлар және сол процедуралар пайдаланылады.
Символдық берілгендерді өңдеу, символдық типті беретін CHAR / ағылшынның CHARACTER -символ деген сөзінің қысқартылып алынған / қызмет сөзі арқылы орындалады.CHAR типтегі айнымалының мәні, сол машинада пайдаланыла алатын кез келген жеке символдар, белгілер бола алады.
Егер программада мынадай бейнелеу болса: А,В: CHAR; онда меншіктеу операторын: А:=’к’ B:A, B:=’5', A:=’*’ және т.с.с. түрінде жазуға болады. Мұндағы ‘’(апостроф) символдық мән екенін білдіреді. Символдық мән дисплейден немесе принтер арқылы алынған қағаздан көрінгенде белгісі алынып қалады да, тек символдың өзі көрінеді.
Символдық берілгендер үшін =, (), >, >=,275 сондықтан мұнда компьютер «қате» деп хабар береді. ЭЕМ-нің жадысынан жолдың алатын көлемін байт өлшемі арқылы алуға болады, ол үшін жолдың максимум ұзындығына 1 қосу жеткілікті. Мысалы, алдағы мысалдағы АТ-тың өлшемі 41 байт. Қосымша байт жолдың алдында орналасады да, онда жолдың ағымдағы ұзындығы сақталады.
Сонымен, жолдың жадыға орналасу схемасын былай көрсетуге болады:
У-те жолдың ағымдағы ұзындығы А сақталады;
У+1- де жолдың 1символы,
У+2-де жолдың 2символы,
................................................................................
У+А-да ағымдағы жолдың соңғы символы,
У+А+1-бос ұяшық
Мұндағы У –жады ұяшығын, А-ағымдағы жолдың ұзындығын, М жол үшін алынған максимум ұзындықты белгілейді.
2.4. Жолдық өрнектер
Жолдық өрнектер алгоритмдік тілдегі арифметикалық өрнектерге сәйкес келеді. Жолдық өрнек деп амал белгілері, жолдық тұрақтылар, айнымалылар және функция атауларынан құралған, ұзындығы 256 символдан артпайтын тізбекті айтады.
1. Жолға төмендегі амалдар пайдаланылады.
Жалғастыру амалы, ол қарапайым «+» белгісімен белгіленеді. Бұл амал бірнеше жолдан және символдан бір жол құру үшін пайдаланылады.
Мысалы:
Жолдық өрнек Нәтиже
‘Ауыл’+ ‘адамдары’ ауыл адамдары
‘А’+’р’+’п’+’а’ Арпа
‘Ал’+ ’ма’ + ‘ты’ Алматы
‘19’+’92 жыл’ 1992 жыл
2. Салыстыру амалдары, олар:=,< >, > , >=,