Мазмұны
КІРІСПЕ
1 ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың даму және қалыптасу барысы
1.2 Жаңа педагогикалық технологиялардың түллері және өзіндік ерекшеліктеріне психологиялық-педогогикалық сипаттама
2 БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ПАЙДАЛАНУ
2.1 Бастауыш сыныптарда жаңа педагогикалық технологияның бағыттарын оқу-тәрбие процесінде өзара қолдану ерекшеліктері
2.2 Жаңа технологияларды пайдаланудың әдістемелік мазмұны
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мен ізгіліктендіру мектепті осы кезге дейінгі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты.
Қазіргі кезде біздің Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу – тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр: білім беру парадигмасы өзгереді, білім берудің жаңа мазмұны пайда болуда:
- білім мазмұны жаңа біліктермен, ақпараттарды қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы шығармашылық және нарық жағдайындағы білім беру бағдарламаларының нақтыланумен байи түсуде;
- ақпараттық дәстүрлі әдістері – ауызша және жазбаша, телефон және радиобайланыс – қазіргі заманғы компьютерлік құралдарға ығысып орын беруде;
- баланың жеке басын тәрбиелеуде, оның жан дүниесінің рухани баюына, азамат, тұлға ретінде қалыптасуына көңіл бөлінуде;
Оқыту технологиясын жетілдірудің психологиялық педагогикалық бағыттағы негізгі ой – тұжырымдары төмендегіше сипатталады:
- есте сақтауға негізделген оқып білім алудан, бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл – ойды дамытатын оқуға көшу;
- оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына өту.
Қазір Республика оқу орындары, педагогикалық ұжымдары ұсынылып отырған көпнұсқалыққа байланысты өздерінің қалауына сәйкес кез келген үлгі бойынша қызмет етуіне мүмкіндік алды. Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқадағы мазмұны, құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жаңа идеялар, жаңа технологиялар бар. Сондықтан әртүрлі оқыту
технологияларын оқу мазмұны мен оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап, тәжірибеде сынап қараудың маңызы зор.Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін - өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.
ХХІ – ғасыр білімгерлер ғасыры болмақ. Білімгерлерді аялап тербетер, баптап өсірер тәрбие керек. Ұрпақ тәрбиесі ел алдындағы маңызы зор міндет, еліміздің қоғамдық, экономикалық, саяси, мәдени дамуына үлес қосатын әлемдік цивилизацияға көтерілетін білімді де мәдениетті, парасатты, денсаулығы мықты азамат тәрбиелеп шығару – мектептің ұстаздар қауымының бүгінгі таңдағы баға жетпес міндеті.
Зерттеу мақсаты:
Жаңа технологиялық әдістерді сабақ процесінде тиімді пайдалана отырып, оқушылардың логикалық ойлау қабілетін, білімге деген қызығушылықтарын арттыру.
Зерттеу міндеттері:
1. Тақырып бойынша материалдар жинақтау.
2. Оқушылардың қызығушылығын және қабілетін арттыру үшін әдістерді тиімді пайдалану.
3. Педагогиканың кәсіби білімін, шығармашылық деңгейін көтеру, жаңа тезнологияны қолдана білуді жетілдіру.
Зерттеу нысанасы:
2 “в” сыныбы.
Зерттеу әдістері:
Түсіндіру, баяндау, тренингтер, “ой қозғау” әдісі, “ассоциация”әдісі, “ішіне - сыртына” әдісі, венн диаграммасы, “бес жолды өлең құрастыру” әдісі, эксперименттік жаттығулар, ойын т.б.с.с.
Зерттеу кезеңдері:
2001-2005 оқу жылдары
Бірінші кезеңде зерттеу жұмысының тақырыбы анықталып, тақырыпқа байланысты педагогикалық зерттеулерге арналған әдебиеттермен жұмыс жүргізілді. Зерттеу жұмысының өзектілігі анықталып, зерттеу жұмыстарының жоспары мен бағдарламасы бекітілді.
Екінші кезеңде бастауыш сынып оқушыларының арасында тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізілді. Бұл кезеңнің нәтижесінде жинақталған материалдар қорытындыланды.
Үшінші кезеңде жинақталған материалдар, алынған нәтижелер мен қорытындылар бастауыш мектептің оқу-тәрбие үрдістеріне ендірілді.
Зерттеу орны: Жамбыл облысы , Байзақ ауданы,Сарыкемер ауылы, «Теремок» бала-бақшасы «2»сынып.
Болжам:
Егер мектептерде жаңа технологиялық әдістерді тиімді пайдалана білсек, әр оқушының қабілетін танып, біліп, дамытсақ, шыңдасақ жоғары дәрежелі азамат болар еді. Қазіргі мектеп, ондағы сабақтар талапқа жауап бере ала ма? Яғни, жаңа технологияны қалыптастыру үшін не керек? Ол үшін жаңашыл бет бұруға әрбір ұстаздың көңілі болуы керек.
Оқытудың жаңа технологиялары ғылымға және тәжірибеге негізделген әр түрлі білім саласын кең түрде игеруде,оларды іс жүзінде пайдаланғанда аумағы кең, жаңа мәліметтер мен күнделікті іс әрекеттегі ұсныстарды іске асыруда аса пайдалы.
Оқытудың жаңа технологияларын жасап шығып, оны оқу орындарында күнделікті оқу процесіне жалпылама енгізу арқылы біз бірте-бірте кәсіди білімдік, дидактикалық бейімдеоген мазмұны жоғары оқу орындарында жаңа буын оқулықтарын шешкен болар едік.
Оқытудың жаңа технологиялық әдістерін сабақ өту процесінде тиімді қолдана білсек, онда біз өз мақсатымызға жетер едік.
1 ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың даму және қалыптасу барысы
ХХІ ғасыр табылдырығында тұрған адамзат дамуының жаңа кезеңі – білім беру прогрестің ең маңызды факторларының бірі болып саналатын кезеңге жетті.
Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту Тұжырымдамасында қазіргі мектептер:
1) практикалық қызметте жинақталған барлық игіліктердің сақөталуы;
2) қоғамның интелектуалдық қуатын жетілдіру;
3) еліміздің материалдық-қаржылық әл-ауқатын әрі қарай дамыту;
4) орта білім беру жүйесін әрі қарай дамыту т.с.с. міндеттерді көздейді.
Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдары, әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым-қатынас жасаулары керек. Оқыту түрлерін, әдістері мен құралдарын одан әрі жетілдіріп, тиімді тәсілдерді нәтижелі қолданудың жолдарын іздестірулері қажет.
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқыту үрдісінің нәтижесін көтеретін әдіс-тәсілдері, түрлері көбінде жаңашыл, инновациялық деп атайды.
Мектеп практикасымен танысу барысында мұғалімдердің инновациялық технологияларды бртіндеп қолдануға ұмтылғаны байқалады. Бірақта олар инновациялық әдіс-тәсілдердің жалпы әдістерден айырмашылығы, оларды қолданудың тиімді жолдары қандай деген мәселелерді анық-айқын біле алмайды.
Инновация (латын сөзі in – в, novis - жаңа) жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді екен. С.И. Ожегов сөздігі бойынша: инновация бірінші рет шыққан, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық.
1957-1964 ж. он жылдық тарихқа американдық білім жүйесіндегі инновациялар және өзгерістер кезеңі ретінде енеді.
1) Ағылшын ғалымдарының пайымдауынша, жаңалық көзі арнайы қолданған деректерде, дамушы идеяларда, кітаптарда, педагогтардың білімді көтеру ұйымдастырушыларда, т.с.с.
2) Өз зерттеулерінде ағылшын ғалымдары мынадай қорытындығы келеді: “Әр жоғарғы сатыдағы мұғалім әрдайым жаңалықты бастаушы ретінде іс-әрекет жасауы тиіс,” – дейді.
3) Инновациялық технологияларды қолданып дамыту мәселелерін басқа елдердің педагогтары да қарастырады.
90- жылдардың бас кезінде орыс ғалымдары Днепрова В.И. Зоялинский, Лазереваның еңбектерінде “инновация” пайда болады. Олар “инновация” ұғымы білім беру жүйесінде жаңалықтарды жасап шығару, игеру, қолдану және тарату іс-әрекеті деп сипаттайды. М.М. Поташник, А.С. Лоренсов “жаңалық” дегенді құрал ретінде (яғни, жаңа әдіс, жаңа технология) ал, “инновацияны” осы тәсілдерді меңгеру үрдісі деп санайды.
Қазақстан мемлекетінде “инновация” ұғымын пайдалану соңғы бес жылдыққа жатады. Ең алғаш “инновация” ұғымы қөазақ тілінде анықтаған ғалым профессор Немеребай Нұрахметов. Ол: “Инновация, инновациялық үрдіс деп отырғанымыз білім беру мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану және таратуға байланысты бір бөлек қызметі” – деген анықтаманы ұсынады.
Н.Нұрмағанбетов “Инновация” білімінің мазмұнында, әдістемеде, технологияда, оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін бірнеше түрге бөледі: 1) Жеке түрі (жек-дара, бір-бірімен байланыспаған); 2) Модульдік түрі (жеке дара кешені, бір-бірімен байланысқан); 3) Жүйелі түрі (Мектепті толық қамтитын).
Ал жалпы инновацияны модификациялық, коминаторлық, радикалдық деп үш түрге бөлуге болады:
Модификациялық инновация – бұл қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі және оны көптеген мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады.
Комбинаторлық инновация – бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пәндерді оқытудың қазіргі кездегі әдістемесі дәлел.
Радикалдық инновацияға білімге мелекетті стандарттарды енгізу жатады. Мемлекетті стандарт білім беруде, негізінен, мөлшерлерді, параметрлерді, деңгейлік және сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады.
Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогиалық технологияны ендіруді міндеттейді. Ал жаңа педагогикалық технологияның түрі, қолдану ерекшелігі, одан туындайтын ділгір мәселелер бүгінгі үлгерім көрсеткіші, берілген білім сапасы формализм мен субъективтіліктен әлі арыла алмауда, осыған орай, ғалымар жаңашыл-мұғалімер бұл мәселелерді шешу бағытында біршама істер атқаруда. Инновация дегеніміз – белгілі бір жүйедегі жаңашылдық. Педагогикалық инновация – педагогикалық жүйедегі жаңашылдық.
Педагогикалық жүйе құрылымын кей ғалымдар (И.П. Подласый, В.П. Беспалько, т.б. оқушылар тәрбие мақсаты тәрбие мазмұны тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру формалары түрінде қарастырады (тәрбиелей отырып оқыту жағдайында). Білім беру үрдісінің негізгі бөліктері: мақсат мазмұн форма әдіс оқыту көрнекілігі тізбесі жаңа мазмұнға ие болғанда ғана педагогикалық жүйедгі жаңашылдыққа жол ашылады. Ал жаңа технологияны қолдану төмендегі кезеңдер арқылы іске асады: оқып-үйрену меңгеру өмірге ендіру дамыту.
Жаңа технологиямен жұмыс істеу үшін төмендегі алғы шарттар қажет:
• оқу үрдісін интенцивтендіруді жаппай қолға алу;
• оқушылардың сабақтастылығын болдырмау шараларын кешенді түрде қарастыру. Оның ғылыми-әдістемелік, оқыту-әдістемелік, ұйымдастырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау;
• жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп білу, пәндік білім стандартымен жете танысу, білімді деңгейлеп беру технологиясын игеру арқылы оқушыларға білімді емлекеттік стандарт деңгейінде игертуге қол жеткізу;
• оқыту үрдісін ізгілендіру мен демократияландыруды үнемі басшылыққа алу.
Педагогикалық технология кәсіптік қызметті ерекше түрі болып табылады. Оқыту технологиясын меңгері үшін педагогикалық аса зор тәжірибені жұмылдыру қажет болады. Бұл өз қызметіне шығармашылықпен қарайтын, жеке басының белгілі іскерлік қасиеті бар адамды қажет ететін жұмыс. Шындығында, әрбір педагог жаңа технологияны меңгеру барысында өзін өзі қалыптастырады.
Жаңа технология жасаудың теориялық негіздерін зерттеп дайындауды оқу процесі жөніндегі ір түрлі ойлар жүйесінің принциптері негіздерін сын көзқараспен ұсынып, мәнін түсіндіруден бастаған жөн:
1. Оқу процесін басқару үлгісі мен атқару тәртібін қайта қарау.
2. Оқу процесін жобалау, ұйымдастыру және басқаруда, оны үйлесімді, қолайлы түрде күшейтуде дамудың басым, ұтымды бағытына сүйену.
3. Оқу процесін ұйымдастыру кезеңіндегі жоспарлаудың, бағдарламалар, оқулықтар, оқыту әдістемесінің түпкілікті және сапалы болмауын, соның нәтижесінже оқыту уақытының текке, мақсатсызжұмсалуын бейтараптандыру және түпкілікті болдырмау.
4. Оқытудың жоғарғы нәтижелеріне жету мен қажетті оқыту уақытының бір-бірімен өзара тығыз байланыста.
5. Оқушыларды оқытуды күшейтіп, білімді базалық деңгейге дейін тереңдетуді түсіну, олардың ой-өрісін кеңейту, оқыту уақытын арттырмай, бағдарламалық мәліметтерді толық меңгерудің әдістемесін іске асыру.
Оқыту уақыты қорының тапшылығы оқущшылардың психологиялық және физиологиялық мүұмкіндіктерінің шектеулілігін ескеру, оқу еңбегінің жоғарғы деңгейдегі мөлшеріне сәйкес жұмыс көлемі жүйелі түрде қолайлы қызметатқаруға мүмкіндік береді, соның нәтижесінде белгілі мамандықтардың студенттері жоспарланған жалпы білімдік дайындықтың негізгі деңгейіне барынша толық жете алады.
Оқыту қарқыны күшейудің негізгі бағыттары мыналар:
1. Оқу процесін жобалағанда әрбір студенттің мүмкіндіктері мен қабілетін басынан бастап ескеру (оқытудың жаңа технологиясы)
2. Жоспарланған уақыт аралығында белгілеп алған мамандық бойынша өтілетін пәндерді ұтымды және жүйелі орналастыру (оқу процесін ұйымдастырудың модульдік, тақырыптық, тараулық, бөлімдік) технологиясы.
3. Дидактикалық модільдің әр түрлі кезеңдеріне әрбір оқушының мүмкіндіктері мен қабілеттерін ескеріп оқыту.
4. Оқушының білім деңгейін болжау және бағалауда қарқынды бақылау тәсілін қолдану.
5. Оқыту әрекетәнінің қарқынын күшейту, жалпы білімдік іс-әрекетпен сабақ оқуға мақсатты дағдылануды қалыптастыру не нәрсеге оқыту? қалай оқыту? Немен оқыту сияқты “шартты ” бағыт істейтін мақсаттарды айқындау.
Оқу процесін ұйымдастырудың модульдік технологиясы мен оқыту технологиясы оқу процесін құрып, анықтауға мүмкіндік береді.
Оқу процесінің үлгісін жасағанда сол оқу процесіне нақты түрде бірте-бірте жуықтау тәсілін қолдану міндетті іс (жаңа технология жобасының идеолгиясы). Жаңа технология оқу процесінде іске асырылатын және мұғалім іс-әрекетін жоспарлайтын дидактикалық модульдердің жобасын жасауды көрсетеді.
Сонымен бірге, дидактикалық модульдерді жасау арқылы оқу процесін жобалау мен үлгісін жүйелі түрде іске асырудың ең бір маңызды дидактикалық мәселесін іске асырып, жоғары оқу орнының жаңа үлгідегі оқулығын дидактикалық модульдердің жиынтығы ретінде жасау жұмысын іске асыру толық орындалады.
Оқытудың жаңа технологиясы осы уақытқа дейін өз мәнінде шешілмеген пәнаралық байланыстарды оқу процесі барысында дидактикалық модульдердің бір-бірімен ара байланыстары арқылы мүдделі түрде жаңаша шешуге мүмкіндік береді. Жаңа технология әр түрлі пәннің оқытушыларына өз мамандығының сапа деңгейіне жұмыс істеу ерекшелігіне әдістемелік тәжірибесіне шығармашылықпен қарауына, жаңашыл тәжірибелерін және әдістемелерін кеңінен пайдалануға, ең бастысы, білімнің жаңадан қалыптасқан мазмұны арқылы жоғары айтылғандарды барлық мектептердің күнделікті оқу жұмыстарында таратуға мүмкіндік береді. Мұндай жұмыстың нәтижесі – оқыту мақсатын меңгеру, іс-әрекетті ұйымдастыру, оқыту мазмұны тұжырымдалған оқытудың әдістемелік жүйесін құру болып табылады. Оқушыларға базалық білім жүйесін беру, олардың жеткілікті іскерлік деңгейін қалыптастыру, оқуға, ойлауға үйрету, оқушылардың білімді өздігінен іздестірулерін дамыту, яғни оларды танымдық әдістермен қаруландыру, оларды сын көзбен қарап ойлауға үйрету, сонымен қатар, өздерінің ойлары мен тұжырымдарының дұрыстығын негіздеп, дәлелдеуге үйретуге мүмкіндік туады.
Жаңа технологияны іске асырудың қажетті шарты ретінде мынандай әдіснамалық принциптерді міндетті түрде орындауға баса көңіл аудару аса маңызды.
1. Мұғалімнің педагогикалық кәсіби қабілетіне сену принципі.
2. Оқытудың кез-келген уақыты аралығында берілген пәннен оқушының кепілді дайындығы болу принципі.
3. Оқу процесінің модульдік жобалау принципі.
4. Жоғарғы оқу орныдарындағы кері тартарлық шек қойып тежеушілікті жойып, бұрынғы дәстүрлі оқыту көздерін дұрыс ара қатынаста үйлесімді пайдалану принципі.
5. Ұйымдастыру және оқыту технологияларын қолдану мен қалыптастырудағы педагогтік мәліметтердің дұрыстығы мен шындыққа сәйкестік принципі.
6. Мектеп мұғалімдері мен оқушылардың оқу процесіндегі арақатынасының жарасымды даму бірлігі принципі.
7. Оқушылардың жалпы біліктілігінің нәтижесінде пәндік біліктілік әдісін меңгеруді жүйелі түрде ұйымдастыру принципі.
8. Жаңа технологияны жобалаудағы мазмұндық, бірізділік, мотивациялық жақтарының бірлігі принципі.
9. Әр оқушының жалпы білім бойынша дайындығының базалық деңгейге міндетті түрде жету принципі.
Оқытудың жаңа технологиясының дидактикалық модуль түрінде жүзеге асыру жобасы, әуелі ойша тұрғылзылған материалдық дүниеден басталады. Содан кейін, ой салыстырмалы түрде ұсынылады, әрине ең әуелі болашақта дидактикалық модуль жүзеге асырылатын оқу процесінің құрылымын айқындау қажет. Мұнда технологиялық процестің негізгі кезеңдері жөніндегі алғашқы мағлұматтарды, әдістемелік, технологиялық, тұрмыстық жобаларды, орындаушылардың мамандық деңгейін, оқытудың технология тіліне аударылған болжау мен бағалауды көрнекі жұмыс жабдықтарының жоспарланған қорытындысын меңгерудегі өз ұсыныстарымызды қатаң бір жүйеге келтіру аса маңызды.
Ең бастысы мектептің педагогтар ұжымы өзінің мәдени және білімділік деңгейі мен адамгершілік ақыл парасаты жағынан педагогикалық технологияны қабылдауға дайын болып, ол жұмысты құлшына іске асыруға дайын болуы қажет.
Енді оқу процесінде жобалаудың пәндік логикасының кейбір мәселелеріне тоқталайық.
Бірінші кезең – нақтылы технология көзқарас жүйесін, оның мағлұмат түрлері және нақтылы дидактикалық модул шеңберіндегі технологиялық процестің соңғы қорытындысын өз құрамында сақтайтын “Оқытудың жаңа технологиясын теориялық тұрғыдан негіздеу” деп аталатын құжаттар жинағын зерттеп дайындау.
Әрине, оқыту технологиясына жоспар дайындағанда оның бірнеше түрлері қолымызда болып, оны оқу процесіне енгізу үшін қажетті жоғары ғылыми деңгейде дайындалған болуы керек.
Жаңа технологияның бірнеше түрі жөнінде айтқанда, біріншіден, таңдаулы авторлар жасаған дидактикалық модульдің әдістемелік тәжірибе нәтижесінде жасалған түріне тоқталған болатынбыз. Оқытудың технологиялық процесінің соңғы нұсқасын, яғни жалпылама меңгеру мен санын көбейтуге дайын дидактикалық модульді – барлық талдап шыққан мағлұмат түрлерін қарастырып және оларды жинақтаудың нәтижесінде алынған қорытынды деп танитын боламыз.
Екінші кезең – “берілген дидактикалық модуль шеңберіндегі технологиялық атқару тәртібі” деп аталатын құжаттар жиынтығын дайындау. Оқыту технологиясы оны іске қосу тәртібіне байланысты болғандықтан уақыт мөлшері белгіленген бөлімдері болады және олардың атқару бірізділігі оқу процесі технологиясының логикасын айқындап құрастырады. Белгіленген мұндай бөлімдердің мысалы ретінде технологиялық жағдай ды қарастыруға болады. Технологиялық жағдай оқушылардың болжамдалған және жоспарланған дамуы мен оқуының белгілі бір нәтижеге жетудің қарапайым түрі болады. Аралық нәтижеге жету келесі технологиялық жағдайды 45 минуттық уақыт модулімен сәйкестендіреміз де істің алдағы қорытындысын осы қарапайым модульдің қорытындысымен өлшейміз.
Сонымен оқыту технологиясын жобалаудың қарапайым іс-әрекеті ретінде технологиялық жағдайды қарастырамыз. Дидактикалық модульді жобалағанда біздің ойымызша, келесі технологиялық жағдайларды жүзеге асыруымыз қажет: дайындық жұмысы, оқушының жеке басының міндетті жұмысы яғни оқу- танымдық жұмысы, тексеру жұмысы, яғни оқушының оқу көлемін игеруінің қазіргі жағдайға жан-жақты сай дамуын жүйелі түрде талдап болжау, қорытынды жұмысы, яғни, берілген дидактикалық модульге сәйкес әр студенттің немес оқушының алып қарастырылған тараудан білімнің базалық деңгейін оқу сапасының мемлекеттік стандартына сай игергендігі жөнінідегі сұраққа жауап алу.
Үшінші кезең – берілген дидактикалық модульге сай “мұғаліинің әдістемелік жұмыс жабдықтары” атты құжаттар жинағын дайындау. Біз мектеп мұғалімдерінің оқу тәрбиелік жұмысын жобалаудағы және атқарудағы жетекші роль атқаратын әдістемелік жұмыс жабдықтарына аса маңызды мән береміз. Сондықтан да технологияның осы бөлігі “не нәрсеге оқыту” керек деген сұрақпен бірге “қалай оқыту қажет” деген сұраққа жауап береді. Бұраннан қалыптасқан оқыту әдістемесіне біз осы екі сұраққа жауап берумен ғана қанағттанып келсек, енді оларға “немен оқыту” керек деген сұрақты жалғаймыз. Бұл сұраққа жауап бару мақсатында әдістемелік тәсілдерге, амалдарға, әртүрлі әдістемелік жұмыс жабдықтарына, оқыту технологиясының жаңа мәліметтерінің дидактикалық мүмкіндіктеріне сүйкнкміз. Осыларға байланысты технологиялық процестің соңғы қорытындысына жақындауға мүмкіндік туады.
Болашақ мектеп мұғалімі мен жоғары оқу орындарының оқушыларын дайындайтын жоғары педагогикалық және университеттік білім беру жүйесіндегі, әсіресе, оқушыларға жан тану және білім беру мен тәлім тәрбиені қалыптастырудағы ашықтан ашық кеткен кемшіліктер мен ақаулар, соның нәтижесінде қажетті іс-әрекетке бағытталған жұмыс жабдықтарының мұғалім мен оқушының қолында болмауы, олардың әдістемелік, дидактикалық білім мәдениетін елеулі түрде нашарлатады. әрбір мектеп мұғалімі мен жоғарғы оқу орнының оқытушысы оқытудың жаңа технологиясын жобалау мен меңгеруге қатыса отырып, өзінің кәсіби білім деңгейін кеңейтеді және көрсетеді.
Төртінші кезең – берілген дидактикалық модульге сай “технологиялық жұмыс мақсатын іске асырудың қорытындыларын өлшеу әдістемесі мен білгілері” деген құжаттар жинағын дайындау. Бұл жинақтың мазмұны оқушылардың...
КІРІСПЕ
1 ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың даму және қалыптасу барысы
1.2 Жаңа педагогикалық технологиялардың түллері және өзіндік ерекшеліктеріне психологиялық-педогогикалық сипаттама
2 БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ПАЙДАЛАНУ
2.1 Бастауыш сыныптарда жаңа педагогикалық технологияның бағыттарын оқу-тәрбие процесінде өзара қолдану ерекшеліктері
2.2 Жаңа технологияларды пайдаланудың әдістемелік мазмұны
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мен ізгіліктендіру мектепті осы кезге дейінгі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты.
Қазіргі кезде біздің Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу – тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр: білім беру парадигмасы өзгереді, білім берудің жаңа мазмұны пайда болуда:
- білім мазмұны жаңа біліктермен, ақпараттарды қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы шығармашылық және нарық жағдайындағы білім беру бағдарламаларының нақтыланумен байи түсуде;
- ақпараттық дәстүрлі әдістері – ауызша және жазбаша, телефон және радиобайланыс – қазіргі заманғы компьютерлік құралдарға ығысып орын беруде;
- баланың жеке басын тәрбиелеуде, оның жан дүниесінің рухани баюына, азамат, тұлға ретінде қалыптасуына көңіл бөлінуде;
Оқыту технологиясын жетілдірудің психологиялық педагогикалық бағыттағы негізгі ой – тұжырымдары төмендегіше сипатталады:
- есте сақтауға негізделген оқып білім алудан, бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл – ойды дамытатын оқуға көшу;
- оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына өту.
Қазір Республика оқу орындары, педагогикалық ұжымдары ұсынылып отырған көпнұсқалыққа байланысты өздерінің қалауына сәйкес кез келген үлгі бойынша қызмет етуіне мүмкіндік алды. Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқадағы мазмұны, құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жаңа идеялар, жаңа технологиялар бар. Сондықтан әртүрлі оқыту
технологияларын оқу мазмұны мен оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап, тәжірибеде сынап қараудың маңызы зор.Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін - өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.
ХХІ – ғасыр білімгерлер ғасыры болмақ. Білімгерлерді аялап тербетер, баптап өсірер тәрбие керек. Ұрпақ тәрбиесі ел алдындағы маңызы зор міндет, еліміздің қоғамдық, экономикалық, саяси, мәдени дамуына үлес қосатын әлемдік цивилизацияға көтерілетін білімді де мәдениетті, парасатты, денсаулығы мықты азамат тәрбиелеп шығару – мектептің ұстаздар қауымының бүгінгі таңдағы баға жетпес міндеті.
Зерттеу мақсаты:
Жаңа технологиялық әдістерді сабақ процесінде тиімді пайдалана отырып, оқушылардың логикалық ойлау қабілетін, білімге деген қызығушылықтарын арттыру.
Зерттеу міндеттері:
1. Тақырып бойынша материалдар жинақтау.
2. Оқушылардың қызығушылығын және қабілетін арттыру үшін әдістерді тиімді пайдалану.
3. Педагогиканың кәсіби білімін, шығармашылық деңгейін көтеру, жаңа тезнологияны қолдана білуді жетілдіру.
Зерттеу нысанасы:
2 “в” сыныбы.
Зерттеу әдістері:
Түсіндіру, баяндау, тренингтер, “ой қозғау” әдісі, “ассоциация”әдісі, “ішіне - сыртына” әдісі, венн диаграммасы, “бес жолды өлең құрастыру” әдісі, эксперименттік жаттығулар, ойын т.б.с.с.
Зерттеу кезеңдері:
2001-2005 оқу жылдары
Бірінші кезеңде зерттеу жұмысының тақырыбы анықталып, тақырыпқа байланысты педагогикалық зерттеулерге арналған әдебиеттермен жұмыс жүргізілді. Зерттеу жұмысының өзектілігі анықталып, зерттеу жұмыстарының жоспары мен бағдарламасы бекітілді.
Екінші кезеңде бастауыш сынып оқушыларының арасында тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізілді. Бұл кезеңнің нәтижесінде жинақталған материалдар қорытындыланды.
Үшінші кезеңде жинақталған материалдар, алынған нәтижелер мен қорытындылар бастауыш мектептің оқу-тәрбие үрдістеріне ендірілді.
Зерттеу орны: Жамбыл облысы , Байзақ ауданы,Сарыкемер ауылы, «Теремок» бала-бақшасы «2»сынып.
Болжам:
Егер мектептерде жаңа технологиялық әдістерді тиімді пайдалана білсек, әр оқушының қабілетін танып, біліп, дамытсақ, шыңдасақ жоғары дәрежелі азамат болар еді. Қазіргі мектеп, ондағы сабақтар талапқа жауап бере ала ма? Яғни, жаңа технологияны қалыптастыру үшін не керек? Ол үшін жаңашыл бет бұруға әрбір ұстаздың көңілі болуы керек.
Оқытудың жаңа технологиялары ғылымға және тәжірибеге негізделген әр түрлі білім саласын кең түрде игеруде,оларды іс жүзінде пайдаланғанда аумағы кең, жаңа мәліметтер мен күнделікті іс әрекеттегі ұсныстарды іске асыруда аса пайдалы.
Оқытудың жаңа технологияларын жасап шығып, оны оқу орындарында күнделікті оқу процесіне жалпылама енгізу арқылы біз бірте-бірте кәсіди білімдік, дидактикалық бейімдеоген мазмұны жоғары оқу орындарында жаңа буын оқулықтарын шешкен болар едік.
Оқытудың жаңа технологиялық әдістерін сабақ өту процесінде тиімді қолдана білсек, онда біз өз мақсатымызға жетер едік.
1 ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың даму және қалыптасу барысы
ХХІ ғасыр табылдырығында тұрған адамзат дамуының жаңа кезеңі – білім беру прогрестің ең маңызды факторларының бірі болып саналатын кезеңге жетті.
Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту Тұжырымдамасында қазіргі мектептер:
1) практикалық қызметте жинақталған барлық игіліктердің сақөталуы;
2) қоғамның интелектуалдық қуатын жетілдіру;
3) еліміздің материалдық-қаржылық әл-ауқатын әрі қарай дамыту;
4) орта білім беру жүйесін әрі қарай дамыту т.с.с. міндеттерді көздейді.
Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдары, әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым-қатынас жасаулары керек. Оқыту түрлерін, әдістері мен құралдарын одан әрі жетілдіріп, тиімді тәсілдерді нәтижелі қолданудың жолдарын іздестірулері қажет.
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқыту үрдісінің нәтижесін көтеретін әдіс-тәсілдері, түрлері көбінде жаңашыл, инновациялық деп атайды.
Мектеп практикасымен танысу барысында мұғалімдердің инновациялық технологияларды бртіндеп қолдануға ұмтылғаны байқалады. Бірақта олар инновациялық әдіс-тәсілдердің жалпы әдістерден айырмашылығы, оларды қолданудың тиімді жолдары қандай деген мәселелерді анық-айқын біле алмайды.
Инновация (латын сөзі in – в, novis - жаңа) жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді екен. С.И. Ожегов сөздігі бойынша: инновация бірінші рет шыққан, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық.
1957-1964 ж. он жылдық тарихқа американдық білім жүйесіндегі инновациялар және өзгерістер кезеңі ретінде енеді.
1) Ағылшын ғалымдарының пайымдауынша, жаңалық көзі арнайы қолданған деректерде, дамушы идеяларда, кітаптарда, педагогтардың білімді көтеру ұйымдастырушыларда, т.с.с.
2) Өз зерттеулерінде ағылшын ғалымдары мынадай қорытындығы келеді: “Әр жоғарғы сатыдағы мұғалім әрдайым жаңалықты бастаушы ретінде іс-әрекет жасауы тиіс,” – дейді.
3) Инновациялық технологияларды қолданып дамыту мәселелерін басқа елдердің педагогтары да қарастырады.
90- жылдардың бас кезінде орыс ғалымдары Днепрова В.И. Зоялинский, Лазереваның еңбектерінде “инновация” пайда болады. Олар “инновация” ұғымы білім беру жүйесінде жаңалықтарды жасап шығару, игеру, қолдану және тарату іс-әрекеті деп сипаттайды. М.М. Поташник, А.С. Лоренсов “жаңалық” дегенді құрал ретінде (яғни, жаңа әдіс, жаңа технология) ал, “инновацияны” осы тәсілдерді меңгеру үрдісі деп санайды.
Қазақстан мемлекетінде “инновация” ұғымын пайдалану соңғы бес жылдыққа жатады. Ең алғаш “инновация” ұғымы қөазақ тілінде анықтаған ғалым профессор Немеребай Нұрахметов. Ол: “Инновация, инновациялық үрдіс деп отырғанымыз білім беру мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану және таратуға байланысты бір бөлек қызметі” – деген анықтаманы ұсынады.
Н.Нұрмағанбетов “Инновация” білімінің мазмұнында, әдістемеде, технологияда, оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін бірнеше түрге бөледі: 1) Жеке түрі (жек-дара, бір-бірімен байланыспаған); 2) Модульдік түрі (жеке дара кешені, бір-бірімен байланысқан); 3) Жүйелі түрі (Мектепті толық қамтитын).
Ал жалпы инновацияны модификациялық, коминаторлық, радикалдық деп үш түрге бөлуге болады:
Модификациялық инновация – бұл қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі және оны көптеген мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады.
Комбинаторлық инновация – бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пәндерді оқытудың қазіргі кездегі әдістемесі дәлел.
Радикалдық инновацияға білімге мелекетті стандарттарды енгізу жатады. Мемлекетті стандарт білім беруде, негізінен, мөлшерлерді, параметрлерді, деңгейлік және сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады.
Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогиалық технологияны ендіруді міндеттейді. Ал жаңа педагогикалық технологияның түрі, қолдану ерекшелігі, одан туындайтын ділгір мәселелер бүгінгі үлгерім көрсеткіші, берілген білім сапасы формализм мен субъективтіліктен әлі арыла алмауда, осыған орай, ғалымар жаңашыл-мұғалімер бұл мәселелерді шешу бағытында біршама істер атқаруда. Инновация дегеніміз – белгілі бір жүйедегі жаңашылдық. Педагогикалық инновация – педагогикалық жүйедегі жаңашылдық.
Педагогикалық жүйе құрылымын кей ғалымдар (И.П. Подласый, В.П. Беспалько, т.б. оқушылар тәрбие мақсаты тәрбие мазмұны тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру формалары түрінде қарастырады (тәрбиелей отырып оқыту жағдайында). Білім беру үрдісінің негізгі бөліктері: мақсат мазмұн форма әдіс оқыту көрнекілігі тізбесі жаңа мазмұнға ие болғанда ғана педагогикалық жүйедгі жаңашылдыққа жол ашылады. Ал жаңа технологияны қолдану төмендегі кезеңдер арқылы іске асады: оқып-үйрену меңгеру өмірге ендіру дамыту.
Жаңа технологиямен жұмыс істеу үшін төмендегі алғы шарттар қажет:
• оқу үрдісін интенцивтендіруді жаппай қолға алу;
• оқушылардың сабақтастылығын болдырмау шараларын кешенді түрде қарастыру. Оның ғылыми-әдістемелік, оқыту-әдістемелік, ұйымдастырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау;
• жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп білу, пәндік білім стандартымен жете танысу, білімді деңгейлеп беру технологиясын игеру арқылы оқушыларға білімді емлекеттік стандарт деңгейінде игертуге қол жеткізу;
• оқыту үрдісін ізгілендіру мен демократияландыруды үнемі басшылыққа алу.
Педагогикалық технология кәсіптік қызметті ерекше түрі болып табылады. Оқыту технологиясын меңгері үшін педагогикалық аса зор тәжірибені жұмылдыру қажет болады. Бұл өз қызметіне шығармашылықпен қарайтын, жеке басының белгілі іскерлік қасиеті бар адамды қажет ететін жұмыс. Шындығында, әрбір педагог жаңа технологияны меңгеру барысында өзін өзі қалыптастырады.
Жаңа технология жасаудың теориялық негіздерін зерттеп дайындауды оқу процесі жөніндегі ір түрлі ойлар жүйесінің принциптері негіздерін сын көзқараспен ұсынып, мәнін түсіндіруден бастаған жөн:
1. Оқу процесін басқару үлгісі мен атқару тәртібін қайта қарау.
2. Оқу процесін жобалау, ұйымдастыру және басқаруда, оны үйлесімді, қолайлы түрде күшейтуде дамудың басым, ұтымды бағытына сүйену.
3. Оқу процесін ұйымдастыру кезеңіндегі жоспарлаудың, бағдарламалар, оқулықтар, оқыту әдістемесінің түпкілікті және сапалы болмауын, соның нәтижесінже оқыту уақытының текке, мақсатсызжұмсалуын бейтараптандыру және түпкілікті болдырмау.
4. Оқытудың жоғарғы нәтижелеріне жету мен қажетті оқыту уақытының бір-бірімен өзара тығыз байланыста.
5. Оқушыларды оқытуды күшейтіп, білімді базалық деңгейге дейін тереңдетуді түсіну, олардың ой-өрісін кеңейту, оқыту уақытын арттырмай, бағдарламалық мәліметтерді толық меңгерудің әдістемесін іске асыру.
Оқыту уақыты қорының тапшылығы оқущшылардың психологиялық және физиологиялық мүұмкіндіктерінің шектеулілігін ескеру, оқу еңбегінің жоғарғы деңгейдегі мөлшеріне сәйкес жұмыс көлемі жүйелі түрде қолайлы қызметатқаруға мүмкіндік береді, соның нәтижесінде белгілі мамандықтардың студенттері жоспарланған жалпы білімдік дайындықтың негізгі деңгейіне барынша толық жете алады.
Оқыту қарқыны күшейудің негізгі бағыттары мыналар:
1. Оқу процесін жобалағанда әрбір студенттің мүмкіндіктері мен қабілетін басынан бастап ескеру (оқытудың жаңа технологиясы)
2. Жоспарланған уақыт аралығында белгілеп алған мамандық бойынша өтілетін пәндерді ұтымды және жүйелі орналастыру (оқу процесін ұйымдастырудың модульдік, тақырыптық, тараулық, бөлімдік) технологиясы.
3. Дидактикалық модільдің әр түрлі кезеңдеріне әрбір оқушының мүмкіндіктері мен қабілеттерін ескеріп оқыту.
4. Оқушының білім деңгейін болжау және бағалауда қарқынды бақылау тәсілін қолдану.
5. Оқыту әрекетәнінің қарқынын күшейту, жалпы білімдік іс-әрекетпен сабақ оқуға мақсатты дағдылануды қалыптастыру не нәрсеге оқыту? қалай оқыту? Немен оқыту сияқты “шартты ” бағыт істейтін мақсаттарды айқындау.
Оқу процесін ұйымдастырудың модульдік технологиясы мен оқыту технологиясы оқу процесін құрып, анықтауға мүмкіндік береді.
Оқу процесінің үлгісін жасағанда сол оқу процесіне нақты түрде бірте-бірте жуықтау тәсілін қолдану міндетті іс (жаңа технология жобасының идеолгиясы). Жаңа технология оқу процесінде іске асырылатын және мұғалім іс-әрекетін жоспарлайтын дидактикалық модульдердің жобасын жасауды көрсетеді.
Сонымен бірге, дидактикалық модульдерді жасау арқылы оқу процесін жобалау мен үлгісін жүйелі түрде іске асырудың ең бір маңызды дидактикалық мәселесін іске асырып, жоғары оқу орнының жаңа үлгідегі оқулығын дидактикалық модульдердің жиынтығы ретінде жасау жұмысын іске асыру толық орындалады.
Оқытудың жаңа технологиясы осы уақытқа дейін өз мәнінде шешілмеген пәнаралық байланыстарды оқу процесі барысында дидактикалық модульдердің бір-бірімен ара байланыстары арқылы мүдделі түрде жаңаша шешуге мүмкіндік береді. Жаңа технология әр түрлі пәннің оқытушыларына өз мамандығының сапа деңгейіне жұмыс істеу ерекшелігіне әдістемелік тәжірибесіне шығармашылықпен қарауына, жаңашыл тәжірибелерін және әдістемелерін кеңінен пайдалануға, ең бастысы, білімнің жаңадан қалыптасқан мазмұны арқылы жоғары айтылғандарды барлық мектептердің күнделікті оқу жұмыстарында таратуға мүмкіндік береді. Мұндай жұмыстың нәтижесі – оқыту мақсатын меңгеру, іс-әрекетті ұйымдастыру, оқыту мазмұны тұжырымдалған оқытудың әдістемелік жүйесін құру болып табылады. Оқушыларға базалық білім жүйесін беру, олардың жеткілікті іскерлік деңгейін қалыптастыру, оқуға, ойлауға үйрету, оқушылардың білімді өздігінен іздестірулерін дамыту, яғни оларды танымдық әдістермен қаруландыру, оларды сын көзбен қарап ойлауға үйрету, сонымен қатар, өздерінің ойлары мен тұжырымдарының дұрыстығын негіздеп, дәлелдеуге үйретуге мүмкіндік туады.
Жаңа технологияны іске асырудың қажетті шарты ретінде мынандай әдіснамалық принциптерді міндетті түрде орындауға баса көңіл аудару аса маңызды.
1. Мұғалімнің педагогикалық кәсіби қабілетіне сену принципі.
2. Оқытудың кез-келген уақыты аралығында берілген пәннен оқушының кепілді дайындығы болу принципі.
3. Оқу процесінің модульдік жобалау принципі.
4. Жоғарғы оқу орныдарындағы кері тартарлық шек қойып тежеушілікті жойып, бұрынғы дәстүрлі оқыту көздерін дұрыс ара қатынаста үйлесімді пайдалану принципі.
5. Ұйымдастыру және оқыту технологияларын қолдану мен қалыптастырудағы педагогтік мәліметтердің дұрыстығы мен шындыққа сәйкестік принципі.
6. Мектеп мұғалімдері мен оқушылардың оқу процесіндегі арақатынасының жарасымды даму бірлігі принципі.
7. Оқушылардың жалпы біліктілігінің нәтижесінде пәндік біліктілік әдісін меңгеруді жүйелі түрде ұйымдастыру принципі.
8. Жаңа технологияны жобалаудағы мазмұндық, бірізділік, мотивациялық жақтарының бірлігі принципі.
9. Әр оқушының жалпы білім бойынша дайындығының базалық деңгейге міндетті түрде жету принципі.
Оқытудың жаңа технологиясының дидактикалық модуль түрінде жүзеге асыру жобасы, әуелі ойша тұрғылзылған материалдық дүниеден басталады. Содан кейін, ой салыстырмалы түрде ұсынылады, әрине ең әуелі болашақта дидактикалық модуль жүзеге асырылатын оқу процесінің құрылымын айқындау қажет. Мұнда технологиялық процестің негізгі кезеңдері жөніндегі алғашқы мағлұматтарды, әдістемелік, технологиялық, тұрмыстық жобаларды, орындаушылардың мамандық деңгейін, оқытудың технология тіліне аударылған болжау мен бағалауды көрнекі жұмыс жабдықтарының жоспарланған қорытындысын меңгерудегі өз ұсыныстарымызды қатаң бір жүйеге келтіру аса маңызды.
Ең бастысы мектептің педагогтар ұжымы өзінің мәдени және білімділік деңгейі мен адамгершілік ақыл парасаты жағынан педагогикалық технологияны қабылдауға дайын болып, ол жұмысты құлшына іске асыруға дайын болуы қажет.
Енді оқу процесінде жобалаудың пәндік логикасының кейбір мәселелеріне тоқталайық.
Бірінші кезең – нақтылы технология көзқарас жүйесін, оның мағлұмат түрлері және нақтылы дидактикалық модул шеңберіндегі технологиялық процестің соңғы қорытындысын өз құрамында сақтайтын “Оқытудың жаңа технологиясын теориялық тұрғыдан негіздеу” деп аталатын құжаттар жинағын зерттеп дайындау.
Әрине, оқыту технологиясына жоспар дайындағанда оның бірнеше түрлері қолымызда болып, оны оқу процесіне енгізу үшін қажетті жоғары ғылыми деңгейде дайындалған болуы керек.
Жаңа технологияның бірнеше түрі жөнінде айтқанда, біріншіден, таңдаулы авторлар жасаған дидактикалық модульдің әдістемелік тәжірибе нәтижесінде жасалған түріне тоқталған болатынбыз. Оқытудың технологиялық процесінің соңғы нұсқасын, яғни жалпылама меңгеру мен санын көбейтуге дайын дидактикалық модульді – барлық талдап шыққан мағлұмат түрлерін қарастырып және оларды жинақтаудың нәтижесінде алынған қорытынды деп танитын боламыз.
Екінші кезең – “берілген дидактикалық модуль шеңберіндегі технологиялық атқару тәртібі” деп аталатын құжаттар жиынтығын дайындау. Оқыту технологиясы оны іске қосу тәртібіне байланысты болғандықтан уақыт мөлшері белгіленген бөлімдері болады және олардың атқару бірізділігі оқу процесі технологиясының логикасын айқындап құрастырады. Белгіленген мұндай бөлімдердің мысалы ретінде технологиялық жағдай ды қарастыруға болады. Технологиялық жағдай оқушылардың болжамдалған және жоспарланған дамуы мен оқуының белгілі бір нәтижеге жетудің қарапайым түрі болады. Аралық нәтижеге жету келесі технологиялық жағдайды 45 минуттық уақыт модулімен сәйкестендіреміз де істің алдағы қорытындысын осы қарапайым модульдің қорытындысымен өлшейміз.
Сонымен оқыту технологиясын жобалаудың қарапайым іс-әрекеті ретінде технологиялық жағдайды қарастырамыз. Дидактикалық модульді жобалағанда біздің ойымызша, келесі технологиялық жағдайларды жүзеге асыруымыз қажет: дайындық жұмысы, оқушының жеке басының міндетті жұмысы яғни оқу- танымдық жұмысы, тексеру жұмысы, яғни оқушының оқу көлемін игеруінің қазіргі жағдайға жан-жақты сай дамуын жүйелі түрде талдап болжау, қорытынды жұмысы, яғни, берілген дидактикалық модульге сәйкес әр студенттің немес оқушының алып қарастырылған тараудан білімнің базалық деңгейін оқу сапасының мемлекеттік стандартына сай игергендігі жөнінідегі сұраққа жауап алу.
Үшінші кезең – берілген дидактикалық модульге сай “мұғаліинің әдістемелік жұмыс жабдықтары” атты құжаттар жинағын дайындау. Біз мектеп мұғалімдерінің оқу тәрбиелік жұмысын жобалаудағы және атқарудағы жетекші роль атқаратын әдістемелік жұмыс жабдықтарына аса маңызды мән береміз. Сондықтан да технологияның осы бөлігі “не нәрсеге оқыту” керек деген сұрақпен бірге “қалай оқыту қажет” деген сұраққа жауап береді. Бұраннан қалыптасқан оқыту әдістемесіне біз осы екі сұраққа жауап берумен ғана қанағттанып келсек, енді оларға “немен оқыту” керек деген сұрақты жалғаймыз. Бұл сұраққа жауап бару мақсатында әдістемелік тәсілдерге, амалдарға, әртүрлі әдістемелік жұмыс жабдықтарына, оқыту технологиясының жаңа мәліметтерінің дидактикалық мүмкіндіктеріне сүйкнкміз. Осыларға байланысты технологиялық процестің соңғы қорытындысына жақындауға мүмкіндік туады.
Болашақ мектеп мұғалімі мен жоғары оқу орындарының оқушыларын дайындайтын жоғары педагогикалық және университеттік білім беру жүйесіндегі, әсіресе, оқушыларға жан тану және білім беру мен тәлім тәрбиені қалыптастырудағы ашықтан ашық кеткен кемшіліктер мен ақаулар, соның нәтижесінде қажетті іс-әрекетке бағытталған жұмыс жабдықтарының мұғалім мен оқушының қолында болмауы, олардың әдістемелік, дидактикалық білім мәдениетін елеулі түрде нашарлатады. әрбір мектеп мұғалімі мен жоғарғы оқу орнының оқытушысы оқытудың жаңа технологиясын жобалау мен меңгеруге қатыса отырып, өзінің кәсіби білім деңгейін кеңейтеді және көрсетеді.
Төртінші кезең – берілген дидактикалық модульге сай “технологиялық жұмыс мақсатын іске асырудың қорытындыларын өлшеу әдістемесі мен білгілері” деген құжаттар жинағын дайындау. Бұл жинақтың мазмұны оқушылардың...