Баталар

Бата, бата беру — адал ниет, жақсы тілек білдірудің ұлттық дәстүрі. Дастарқан басында, түрлі жиын-тойларда, т.б. адам өмірінде кездесер ірілі-ұсақты қуаныштар кезінде той, қуаныш иесіне арнап қол жайып, бата береді. Сондай-ақ, қиын сапар, алыс жолға аттанған азаматына ақ жол тілейтін халқымыздың ежелден келе жатқан, кең таралған дәстүрлерінің бірі. Бата беретіндер, көбіне, көпті көрген ақсақалдар мен кемеңгер де дуалы ауызды билер болып келеді. Бата қысылғанда — қуат, қиналғанда—медет беріп, әрбір іс-әрекетіңе даңғыл жол ашып, бәле-жаладан қорғайды деп есептелген. Бата көзі тірілерге ғана емес, аруақтарға да жасалған. Батасыз, тілексіз өмір болмайды. “Батамен ер көгереді, жаңбырмен жер көгереді” деп халқымыз текке айтпаған. Батаның да қисыны, айтылатын, айтылмайтын жері болады, қуаныш пен тойдың ретіне қарай, соған лайық Бата тілегі болады.

Бата қазақ фольклорының дербес, шағын жанры ретінде қарастырылады. Ұйқасты, ырғақты болып келетін, тұрақты образдарға негізделетін бата халқымыздың жақсылық пен жамандык, адалдық пен арамдық, обал-сауап турасындағы моральдық-этикалық түсініктерінің айғағы іспетті.

Мағыналық тұрғыда екі түрге бөлінеді: ақ (оң) бата (алғыс), теріс бата (қарғыс). Қазақ халқының бата сөз үлгілеріне В.Радлов, Ш.Уәлиханов, А. Васильев, Г. Потанин, т.б. зерттеушілер назар аударып, жинап жариялаған.

Кейін батаға Ислам дінінің әсері тиген. Осы күнгі бата отбасына амандық, молшылық, жастарға өмір, бақыт, білім тілеу мазмұнында болып келеді.

Келінге айтылатын бата

 Ақылды енелі бол. Абысынға беделді бол. Қайын апаңа жағымды бол. Қайын жұртыңа жұғымды бол. Ардақты аталы бол. Оң ісіңмен баталы бол. Қайын ағаңа қадірлі бол. Ар ісінде сабырлы бол. Байыңа сүйікті бол. Ай, жылында жүкті бол. Қайын сіңліңе сырлас бол. Қайныңа құрдас бол. Малға барсаң көнекті бол. Суға барсаң шелекті........ 

Баталар
Толық

Жарапазан батасы

Қонақтасын берекет,
Қаша берсін пәлекет.
Қиын дейді қиямет,
Жақын дейді ақырет.
Ақыретке барғанда,
Қыл көпірден аман өт!

Міне, бата, ақ ниет,
Бола берсін берекет.
Қиын дейді....

Баталар
Толық

Мектеп табалдырығын аттаған балаға

Айналайын аттасым
Талантың судай қаптасын,
Дініңе сенсең, Мұхамбет демесін.
Тіліңе сенсең, Жиренше шешен демесін.
Атағың Абайдай болсын,
Абыройың Абылайдай болсын,
Жүректі болсаң, Қабанбай жебесін,
Білекті болсаң, Бөгенбай жебесін.
Наурызбайдай....
Баталар
Толық

Жас талапкерге

«Сырым батыр жас кезінде батасын алайын…деп Бөкен биге барыпты». Бұл ерлік, өнер, өмір жолына, ұзақ сапарға аттанар алдында әдейі барып тілейтін бата. Қошқарұлы Жәнібек жас кезінде Қаракерей Соқыр Абыздан бата сұрай барғанда ол кісі былай депті:

Белбеуің белдеуіңде байлаулы болсын,
Қазаның ошақтағы қайнаулы болсын.
Есігің ашық болсын: Қабағың жазық болсын.
Сонда ағайының кетпес....
Баталар
Толық

Шерхан Мұртаза (Жаңа жыл)

- Уа, жаратқан құдірет
! Жаңа жылда барлық ауыртпалық, қыстамшылық- қиындық өткен жылмен кетіп, жаңа жылда елімізге, әр от басына тыныштық, бейбітшілік бере гөр!
- Қайран Қазақстанымызды бәле-жаладан, зіл-заладан, қайғы-қасіреттен сақтай гөр!
- Иә, құдай! Еліміздің тәуелсіздігі, еркіндігі баянды болып, халқымыздың.....
Баталар
Толық

Бауыржан Момышұлы

Ұлы Отан соғысы аяқталған соң, Бауыржан Момышұлы Бішкек қаласына әскери қызметке жіберіледі. Ол жолшыбай өзінің туған жері – Жуалы ауданында (Жамбыл облысы) 4-5 күн аялдайды. Батыр ағамыздың жанына облыстың, ауданның біраз басшы қызметкерлері еріп жүреді. Ауыл ақсақалдарымен бірге жақсы сөзге жаны құмар жастар да Баукеңнің әңгімесін.....
Баталар
Толық

9 Мамыр - Жеңіс күні (Жамбыл Жабаев)

Қазақша Баталар жинағы, Қазақша Баталар сайты, Баталар жинағы, Жамбыл Жабаев бата 9 мамыр жеңіс күніЖүз жасаған жүректен
Уа, қарағым балалар!
Ер бол демей, не дейін.
Ереуілді майданда
Үстем болсын мерейің.
Жауды қырып, айдауға,
Талмай көмек берейін.
Дүбір қосып айғайға,
Қызыл тілді жебейін.
Сендерге өлең айтқанға,
Еш шаршадым демейін.
Қан майдан боп жатқанда,
Қарлығар ма көмейім!
Жүз жасаған жүректен....
Баталар
Толық