Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.
Тіпті,неден бастарымды да білмей тұрмын...Кей кездері өмірден түңіліп кететінім соншалықты,тіпті өз-өзіме қол жұмсағымда келеді...Бірақ қолдан келмейдіғой...Амал жоқ...Кейде ойлаймын,осы мен тарам-тарам өмір жолдарынан шалыс басып,адасып кеттімбе деп...Мүмкін басқа бағытқа қарай жүріп баратырған шығармын...Ал менің алдымда не күтіп тұр екен?? Шіркін,көріпкелдік қасиетім болғандағой...Бәрінде бір сәтте болжап ақ алар едім...Мен әлсізбін,жан дүниемде әлсіз...Сондықтан болар тағдырдың қатал сынағынан сүріне беремін...сүріне беремін..Ал мені демеп,күш беретін жан әлі де табылмады...Мен шаршадым...Оны іздеуден...күтуден...
Бәрінеен шаршадым мен...Алыс жаққа,ешкім танымайтын,ешкім көрмейтін бір кішкентай ғана аралға кетіп қалсам ғой деп те ойлаймын...Сонда ғана барлық ойларымнан арылып,жүрегімнің жарасын да өзім жазып аларма едім...Мен сүйдім...ал ол жоқ...Тағы да мен сүйдім...ал ооол........Мен кінәлімін..Не үшін??? Ұнатқаным,сүйгенім үшін шығар...Бұл сезім әлі де ұмытылмады..Әлі де менің жүрегімнің түбінде...Оны шығарып тастай алмадым...Қолымнан келмеді...Оның кеткеніне де көөп болып қалыптығой....Ал соңғыларын ,,білмеймін пайдаланып жүргендеймін...Мен олардыма,әлде олар меніме...білмедім......
Орағың өткір болса, Қарың талмайды. Отаның берік болса, Жауың алмайды Cоғыс, соғыс! Қандай қатал, қандай зілді, ауыр батпаны бар сұрапыл айқастың мағынасын ашатын ауыр сөз десеңізші. Осы бес әріптен тұратын қасіретті көп сөздің астарында қаншама тағдыр, адамның көз жасы мен талай адамның басынан кешкен елеулі оқиғасы тұр. Соғыс – адам баласы үшін ең үрейлі, ең қорқынышты сөз. Өйткені, соғыс атаулы адамзатты қырып – жоюға бағышталған. Адам, адам болғалы осылай. Талай рет үстемдік, байлық үшін адам қаны суша аққан. Кімге қажет болып, не мақсатты көздеп еді сол соғыс? Әдетте, соғысты әділетсіздік, жауыздық, қанішерлік бастайды ғой. Ол сонысымен лағынетті. Қарапайым халыққа қасірет туғызған, қарғыс арқалаған соғыс ешқашан жеңбек емес. Гитлердің жер бетінде тек асыл текті неміс халқы ғана өмір сүруі қажет деп, өркөкіректік пен шектен шыққан менмендікке бағытталған зұлым саясатының салдарынан тұтанған алапат соғысқа тек қазақ жерінен ғана аттанған мыңдаған қазақ қайтып еліне оралмады. Олар соғыс жылдарында Отанын, туған жерін жаудан асқан ерлікпен қорғай білді. Миллиондаған боздақтар майданда шейіт болды. Біреуі әкесінен, ал біреуі жарынан, қанаты қатып, бұғанасы бекіп болмаған бауыр еті баласынан, отбасы ошақ қасынан айырған қанды айқасты ұмыту, сірә мүмкін емес......
