Махамбет өтемісұлы өлеңдері туралы Өлеңдер ✍️

Ай астында бір көл бар,Ат шаптырса жеткісіз.Ортасында алуа, секер бар,Татқан қулар кеткісіз.Қарада да қара бар,Хан ұлы басып өткісіз.Алланың бір күні..

Біз ер едік, ер едік,Ен Нарында жүргендеЕріккенде ер едік,Ерінгенде би едік.Қалмаққа шатыс хандардыҚабыландай қайраңға соғып,Етін талай жеп едік.Біз..

Біз неткен ер, неткен ер?Сергелдеңмен өткен ер.Еділ менен Дендерден,Сағыз бенен Жемдерден,Онан да талып өткен ер.Арқада Әлім бар-ды деп,Қайыспас қара..

Қаршыға деген бір құс бар,Қанаты айдың астында.Ұясы оның саяда,Қарағай, қайың басында.Аңқау өскен ер едім,Бұла болып жасымда.Бұ қонысқа..

Алты күндей алаулап,Он екі күндей ой ойлап,Ақылды алпыс жаққа шаптырып,Ақылы жөнге келгенсінТолғай-толғай жүгірген,Топырағын суырған,Ертеден салса..

Жайықтың бойы көк шалғын,Күзерміз де жайлармыз.Күлісті сынды күреңдіКүдірейтіп күнде байлармыз.Құдай істі оңдаса,Ісім жөнге келгенде,Қамалаған көп..

Әрайна, билер, Әрайна,Арғымағым жарай ма?Астыма мінген арғымақКүшіген жүнді, шал жебе,Жауына қардай борай ма?Ел шетіне жау келсе,Азамат ердің..

Алтын жақса жарасарЖылтыраған күміске.Он екі ата байұлыЖиылып келсе бұл іске.Алты сан алаш ат бөліпТізгінін берсе қолыма,Заулар едім бір..

Өлең айтып толғадым,Көкірегімді басарға.Қаралай отын жармадымТас қазанға асарға.Махамбеттей мұңдығаЕнді келер күн қайдаХанға құрған шатырдыСүңгіменен..

Істеген ісім кетті далаға,Қашан өтіп шығам деп,Қайғырамын мен-дағыЖайықтан арғы далаға.Басқа қысым түскен соң,Қайрылмастай күн болдыҚатын менен..

Аспанда ұшқан ақсұңқар,Қолымда тұйғын, лашын.Қосылған жаста арудыңКөре алмай кеттім құлашын.Арпа жемес арғымақАқ селеу отқа зар болар.Миуа, шекер..

Сөйлесем, даусым аңқыған,Сөйлеуге жүрек талпынған.Атасы беріш болса да,Артық пайда көрмедімЕгіз бенен Балқыған.Алақандай НарындаМүкаммалым..

Желп-желп еткен ала туЖиылып алар күн қайда?Орама мылтық тарс ұрып,Жауға ататын күн қайда?Елбең-елбең жүгірген,Ебелек отқа семірген,Арғымақтан туған..

Еріскендей ер болса,Соғысқандай жер болса,Бірме - бірге келгенде,Әлі де болса бір тәңірге жылармын.Мен — қарақұстан туған қалықпа,Сөйлер сөзге..

Еменнің түбі — сары бал,Еріскен көңіл — бәрі бал.Жоғарыдан төмен төгейін,Керегіңді теріп ал.Қасыма ерген, жолдастар,Антыңды бұзып..

Толарсақтан саз кешіп,Тоқтамай тартып шығарғаҚас үлектен туған қайтіпҚара нар керек біздің бұл іске.Қабырғасын қаусатып,Бір - біріндеп сөксе..

Арғымақтың баласыАз оттар да, көп жусар —Талаудан татқан дәні бар.Азамат ердің баласыАз ұйықтар да, көп жортар —Дұшпанға кеткен ары..

Еңселігім екі елі,Егіз қоян шекелі,Жараған теке мүшелі,Жауырыны жазық, мойны ұзынОқ тартарға қолы ұзын,Дұшпанына келгендеТартынбай сөйлер..

Арғымақ, сені сақтадым,Құлағың сенің серек деп.Азамат, сені сақтадым,Бір күніме керек деп.Жабыдан туған жаман атШаба алмайды бөжектеп.Қырдан қиқу..

Бірсіндеп садақ асынбай,Біріндеп жауды қашырмай,Білтеліге доп салмай,Қорамсаққа қол салмай,Қозы жауырын оқ алмай,Атқан оғы жоғалмай,Балдағы алтын..

Борай да борай қар жауса,Қалыңға боран борар ма?!Қаптай соққан борандаҚаптама киген тоңар ма?!Туырлығы жоқ тұл үйгеТу байласаң тозар ма?!Ту түбінен..

Кешегі Исатайдың барындаАлақандай НарындаБасушы едім құлаштай.Жәбір беріп, жала етсең,Былғанған басым ыласқа-ай.Мен бір шарға ұстағанқара балта едім..

(Қазан басылымынан, 1908 жыл, 11-бетте.)Мен неткенмін, неткенмін,Қурайлы жүріп жеткенмін!Тай сойған мен Дендерден,Сағыз менен Жемдерден,Құралайдай..

Мұрат ақыннан жазылды(Қазіргі қазақ әліпбиіне түсірілген көшірмесі)Борай да борай қар жауса.Қалыңға боран борар ма?Қаптай боран соққанда,Қаптама..

Әй, Махамбет, жолдасым,Аш арыстан жолбарысым.Ісімнің білдім оңбасын.Оңбаған емей немене,Өтірік сөзге алданып,Бақытым ауып басымнан,Әскерім кетіп..