Арғымақ туралы Өлеңдер ✍️

Бірде тасу, бірде басу,Алау көңіл қандай едің.Қанжар мінез білмес жасуТозаң түспес сандай едің.Күллі өмірдің бар тізгінін,Асқақ ән мен жырға..

(Мініп жүрген арғымақ атым өлді. Бұл сонда айтылған өлең еді)Автор…Құмар ем сөздің ірі үлкеніне,Құмар ем қыздың нәзік гүл тегіне.Құмар ем жұмыр тұяқ..

1Пай-пай, о-ой!...Екпіні үйді жығып, жар құлатқан,селтиіп, соңындағы ел шанды қапқан,қарадай қалтырайдыкүйші балакөз алмай көсіле ұшқан..

Арғымағым!Тимей менің жастыққа жар құлағым,Тұяғыңның дүюірін ести қалсам,Қара түнді, көз ілмей, таңға ұрамын.Шұбар айғыр!Арналды өзіңе Құралай..

Арғымақ атта сын болмас,Қиған қамыс құлақсыз.Азаматта сын болмас,Арты болса тұяқсыз.Айдын көлде сын болмас,Жағасы болса құрақсыз.Асқар тауда сын..

Жауына семсер ұстап шапқылаған,Бабам-ай,Қулық-сұмдық пәк күнәдан.Арғымағың тұяғы қазған жерден,ҚазiрдеФонтан,Фонтан атқылаған.Қарақшыдан, жауыңнан..

Құлан жылқы зауытында туған әсерКөз қадамай өте алмайтын әркім-ақ,Тұрпатымен көре қалған жанға ұнап,Тұлпарларды өсіретін заводтаТұрды ерекше сүлік..

Қыпшақтардың ой-хой, құба жондары-ай,Жер тарпыған тұлпарын айт, тұлпарын!Шар айнадай сауырына қомдап ай,Арғымақ жүрКөк шалғынға-көк кілемгеСүртіп..

Арғымақ ат кімде жоқ,Міне алмасаң, атша жоқ,Ағайын туған кімде жоқ,Сыйласпасаң жатша жоқ.Бұқарада бар булама,Ташкентте бар сулама.Ел жаман шыға..

Арғымақ ару атлар сескенсе,Ақ тігердің қарсы алдында жусар ма?Ойда қазақ көп жортса,Беллерін күміспенен құрсар ма?Тәңірі жанын алмаса,Тау аралап жол..

Жебелей жебе жүгіргенЕрлердің арғымақтан игі малы болар ма;Жағаласса, жыртылмас,Ерлердің жеңсізден игі тоны болар ма;Дулығалы бас кескенЕрлердің..

Отырарда бір қадірлі қарияның қанаттыТұлпар тектес аты бопты сүйсінткен бар алапты.Мінезі сәл жайсыз екен шодыр бала іспетті, -Шаршап-талып шөлдесе..

(Орынбор басылымының XVI тарауынан қазіргі қазақ әліпбиіне түсірілген көшірмесі)Арғымаққа оқ тиді,Қыл майқанның түбінен.Аймәдетке оқ тиді,Отыз екі..

IАлайма, султан, алайма,Астыма мінген арғымақАяңдай түсіп қарай ма?Арғымақ дейтін жығылНайза бойы жар келсе,Жабыдайын жалтаңдап,Түсер жерін қарай..

Әрайна, билер, Әрайна,Арғымағым жарай ма?Астыма мінген арғымақКүшіген жүнді, шал жебе,Жауына қардай борай ма?Ел шетіне жау келсе,Азамат ердің..

Арғымақтың баласыАз оттар да, көп жусар —Талаудан татқан дәні бар.Азамат ердің баласыАз ұйықтар да, көп жортар —Дұшпанға кеткен ары..

Арғымақ, сені сақтадым,Құлағың сенің серек деп.Азамат, сені сақтадым,Бір күніме керек деп.Жабыдан туған жаман атШаба алмайды бөжектеп.Қырдан қиқу..

Маң-маң басқан сары атанМаңыстап шығар өріске.Бұрынғыдай қарыштап,Қона алмадың қонысқа,Келе алмадың келіске.Қанша жылап жалынып,Айтсам-дағы..

Әрәйнә, жігіттер, Әрәйнә!Арғымағың жарай ма?Астыңа мінген арғымақАяңдай түсіп, марай ма?Арғымақ дейтін жығылғыр,Найза бойы жар келсе,Жабыдайын..

Толғай-толғай жүгірген,Топырақты суырған,Ертеден салса, кешке озған,Ылдидан салса, төске озғанТомаға көзді қасқа азбанҚой мойынды көк жұлын -Көк..

Алай ма, сұлтан алай ма!Астыма мінген арғымақАяңдап түсіп марай ма?Арғымақ дейтін жығылар,Найза бойы жар келсе,Жабыдайын жалтаңдап,Түсер жерін қарай..

Арғымаққа оқ тидіҚыл мықынның түбінен.Ер жігітке оқ тидіАуыз омыртқаның түбінен.Жантайып жатып көп іштімЖаздықтың шалшық көлінен.Қайтейін енді, дүние..

Арғымақтың баласыАрығанын білдірмес,Арқамнан қосым қалар деп.Ағыны күшті ақ дарияҚаһарланып толқиды,Қанатын күн шалмаған балығымОртамнан ойран салар..

Мінгені Исатайдың ақтабан-ай,Сүт беріп, сұлы беріп баптағаны-ай.Зеңбірек үш атқанда дарымады,Құдайдың міне қара сақтағаны-ай!Мінгені Исатайдың..

Арғымаққа айдай таға қақтырса,Кілегей қатқан ЕділдіңКөкше мұзынан таяр ма?Ата ұлының баласы -Асыл ерге малың бер,Малың бер де басың қос -Басыңа..