Бөлім: «Өлеңдер»

Өлең – шағын көлемді поэзиялық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі. Өлеңнің түрлері мен жанрлары әр алуан: ода, элегия, баллада, сонет, т.б. Кең мағынасында өлең қысқа көлемді поэзиялық туындылардың жалпы атауы болса, тар мағынада музыка өнер мен сөз өнеріне ортақ туынды, яғни ән өлеңі. Қазақ ауыз әдебиетіндегі халық өлеңдері еңбек-кәсіпке орай (аңшылық, төрт түлік, наурыз өлеңдері), ескілікті наным-сенімге байланысты (бақсы сарыны, арбау), әдет-ғұрып негізіндегі (салт, үйлену, мұң-шер өлеңдері), қара өлең, тарихи өлең, айтыс өлеңдері болып бөлінді. Өлең сөздердің болмысы, жаратылысы аса күрделі, оған ишара, меңзеу, салыстыру, жұмбақтау, астарлау, бейнелеу, теңеу, ұқсату, т.б. тән. Өлең лирика жанрында кең тарады, тақырыбы жағынан саяси, көңіл күйі, табиғат, махаббат және философия түрлерге жіктеледі.
АҚЫН ДЕГЕН ХАЛЫҚ БАР...
Сәл нәрсеге сәбидей иланатын,Халқын ойлап қамығып, қиналатын.Ақын деген халық бар кейде өмірде,Ақымақтан азаңдау сыйланатын.Құбылыс жоқ өзегін..
©  Рза Оңғарбай
Өтті-ау деп басына күн...
Өтті-ау деп басына күн,Кей кезде шошынамын.Айтарға әлеуметке,Сөз таппай тосыламын.Шаққанда ми дала мұң,Бар еді иман-әнім.Ормандай оратылған,Ой таппай..
©  Рза Оңғарбай
ҒАСЫРЛАР ТОҒЫСЫ
Болмашы зат болып мұңға мұрындық,Шыбын жанды шыңғыртады құлын қып.Адамзаттың артқанменен ақылы,Азаймай тұр зұлымдық.Жұмыр жерде адамдардың..
©  Рза Оңғарбай
ТЕЛЕДИДАР
Теледидар, жаңа заман мұрасы,Сені мүлде жақсы көрем, расы.Әрбір үйдің қақ төріне шығып ап,Шалқытып бір сауық-сайран құрасың.Күмпілдейсің кейде құлақ..
©  Рза Оңғарбай
ЖАҢА ҚАЗАҚ
...Кешегі күн жыр дескен, дастан дескен,Болып кетті бұл күнде астан-кестен...Сенбесіңе болмайды, ортасында,Өзің жүрсің барлығын бастан кешкен.Ағылады..
©  Рза Оңғарбай
ЖАЛЫНДЫ ЖЫР, ӘСЕМ ӘН...
Еркелеген сұлу қыз бұраң қағып:- Сағынғанда серіні бір аңсалық,Мықты болсаң, жігітім, қане маған,Берші,-деді, әдемі бір ән салып».Биік өнер жігіттің..
©  Рза Оңғарбай
МИНИСТРЛЕР СЫНАҒЫ
Жүз министр, он бес газет ортада,(Деректі сөз, баламаңдар жортаға)- Қой-қой, достым, мүмкін емес министрана тілді ақпараттан қорқа ма?- Қорықпайды..
©  Рза Оңғарбай
БАЛАЛАР БАҚШАЛАРЫ
Қаржы жоқ , - деп көп болды қақсағалы,Табылмады бұл істің басқа амалы.Бүлдіршіннің сияқты ең екінші үйі,Жабылдың ба, балалар бақшалары?Теңесем де..
©  Рза Оңғарбай
ҚАМШЫ ТУРАЛЫ
Қараулыққа қалай ғана жан шыдар,Қысылғанда маңдайдан тер тамшылар.Таусылғанда басқа істейтін амалым,Қарманамын қайдасың деп қамшылар?!Қару қылған..
©  Рза Оңғарбай
АЙЛЫ ТҮН, АЙМЕН СЫРЛАСТЫМ...
Күн батып қараңғылық,Торлады төңіректі.Көңілді алаң қылып,Бір күндік өмір өтті.Ала бұлт қаптай шығар,Ұласып керуенге.Ай сұлу таппай сыңар,Шықты өзі..
©  Рза Оңғарбай
КҮДІК ПЕН ҮМІТ
Қара кемпір «жағдайым қиын» дейді,Қара бала таң атпай «тиын» дейді.Қылығына күлімкөз қарындастың,Көңіл көншіп, көздерім сүйінбейді.Кімнен ақыл..
©  Рза Оңғарбай
АДАЛДЫҚТЫҢ ТІГЕМ ДЕП АҚБОЗ ҮЙІН
Адалдықтың білмедім қайда барын,Асырады аярлар айлаларын.Қалқанымның көбесін қақыратып,Қадасады қан шашақ найзаларын.Сартап болған санада сіре..
©  Рза Оңғарбай
ШАҢЫРАҚ ИЕСІ
Үш күн болды бұл азапты толғаққа,Шырқырайды жап-жас келін оң жақта.Келін үшін, сәби үшін туажақ,Ақ шұнақ шал айтып жатыр «Бозқасқа».Жаманатқа..
©  Рза Оңғарбай
ӨМІР ТУРАЛЫ
Мынау өмір күрделі бір құрылыс,Мынау өмір – тыным таппай жүгіріс.Құрылыста көп екен ғой бұрылыс,Жүгірісте жоқ екен ғой кідіріс.Мынау өмір – майдан..
©  Рза Оңғарбай
ДҮНИЕ ЖАЛҒАН
Кейде жаның қажыған, құр сілікпе,Күн кешесің күлкісіз, күрсініп тек,Сарғайтады сан сұрақ санаңызды,Оңай емес екен ғой тіршілік те.Кейде өмірде..
©  Рза Оңғарбай
АҚ МАЯЛЫ ЕДІ БІЗДІҢ ЕЛ
Сазы да бөлек,Назы да.Байламы қатты басқа уақ.Бабадан қалған бағыңа,Тау бетінен тас құлап.Тамырынан тартылып,Атқақтаған ақ бұлақ.Қысқа жібің..
©  Рза Оңғарбай
МЕНІҢ МЕККЕМ
(Шахта орта мектебінің 60 жылдығына)Балалық шақ, сені аңсап сағынамын,Тұла бойды тербетіп тәңір ағын.Ақ ордасы, білімнің, пәк ордасы,Қозың болып..
©  Рза Оңғарбай
ТАУШЫҚ
Көңілді құдай бәсік қып,Аңырып елім қалғанда.Жиылып жатақ, кәсіп қып,Қол созып едің арманға.Отаның отын сұратты,Шахталар қаздың тереңнен.Үңгіген тау..
©  Рза Оңғарбай
КҮҢГІР ЕТТІ ҚАРАТАУ
Оранбасын деуші едім орда мұңға,Қалғып тұрған қаратау қорғаның ба?Сусыз өлкем желегің адыраспан,Бұйраланған боз жусан орманың ба?Күйкі тірлік..
©  Рза Оңғарбай
АҒАНЫҢ ҮЙІНДЕ
Талма түс, күн жексембі, шөл қысқаны,Досы бар ер жігіттің бар дұшпаны.Бір ағай тап болды да, ере кеттік,Бетке ұстап баяғы бір жол нұсқаны.Жеңгеміз..
©  Рза Оңғарбай
САҚТАҒАН ШАЛ
Шаруадан қолдары еш босамаған,Келер күннен бір медет тосады адам.Ойда жоқта әбігер болғаны жұрт,Боз мая жоқ желіде бошалаған.Жүргенді жұрт аңдумен..
©  Рза Оңғарбай
ТҮЛЕП ҰШҚАН ТАУШЫҚТАН...
Жолдас қылған ізгілік, жансаң нұрдан,Аруларға әдемі ән салдырған.Түлеп ұшқан Таушықтан,ағалар көп,Талантымен талайды тамсандырған.Соғыс деген елімнің..
©  Рза Оңғарбай
КАСПИІМ
Сіңіріп заман лебін,Тыныстар далам менің.Туыппын толқыныңда,Қарт каспий, анам менің!Ентікпес ерендігің,Мақтауға кереңдігін.Табынтар..
©  Рза Оңғарбай
ТУҒАН ЕЛДІҢ ЫРЫСЫ
Маңғыстаудың май сіңген аймағынан,Маржан ілдім мұнайдың қаймағынан.Елім менің ересен ырыс күтер,Атыраудың ақберен айлағынан.Қайырмасы:Бақ кетпес..
©  Рза Оңғарбай
«АҚҚУЛАР ІҢКӘР БОЛҒАН ҚҰТ МЕКЕНІМ...»
Бірінші жырЖинаған бір бойына бар асылды,Ақтауым, ару кейпің жарасымды.Қаншама қиындықтар қинаса да,Өзгерте алмаспын көзқарасымды.Қаланың қызықтырмас..
©  Рза Оңғарбай