Бөлім: «Әңгімелер»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
Әк өртейтін шыңырау шахта-пештің үстінен күндіз-түні бір тынбай көк түтін көлбеңдеп ұшады...
Әк өртейтін шыңырау шахта-пештің үстінен күндіз-түні бір тынбай көк түтін көлбеңдеп ұшады. Жұмыс басында еркекше киінген әйелдер қолдарына күрек..
© Софы Сматаев
Ағаш жаңқасы еденге шиыршықталып ұшып түсіп жатыр...
Ағаш жаңқасы еденге шиыршықталып ұшып түсіп жатыр. Өткір шапашот тықылдаған сайын ағашты үңгіп кеулеп барады.Ағаш жаңқаларын сыпырғыш жинап, қуалай..
© Софы Сматаев
Әйт шу, жануар!
— Әйт шу, жануар!Көкейден күмбірлеп шығатын мазасыз айқай бүгін тым көбейіп кетті. Айқай көбейген соң, әдетінен жаңылған шұбар байырғы шабан аяңынан..
© Софы Сматаев
Түн буып тұр...
Түн буып тұр. Құбаш әлденеден оянып кетті. Сол қолы аурлап ұйып қалыпты. Сөйтсе, білегі Эльзаның астында жатыр. Тарта беріп кілт тоқтады. Демін..
© Софы Сматаев
Рабиға іште кеудесін тіктеп елеңдеп отыр...
Рабиға іште кеудесін тіктеп елеңдеп отыр. Сыртқа сабырсыздана құлақ түреді. Есік ашылғанда қабаттаса кірген Эльза мен Құбашты сөйлей қарсы алды:—..
© Софы Сматаев
— Ойбай-ай, ойбай! Неміс байымды өлтіреді...
— Ойбай-ай, ойбай! Неміс байымды өлтіреді. Жесір қалам. Неміс қызы тауығымды ұрлайды. Аш қалам. Қураған қу құдай соншама зауалды сендерден-ақ жазып..
© Софы Сматаев
Аядай ғана шағын дүкен кезекте тұрған адамдарға лық толы...
Аядай ғана шағын дүкен кезекте тұрған адамдарға лық толы. Пальтосының сыртынан қара желеңді қабаттап киіп алған дүкенші алдындағы адамға жарты бөлке..
© Софы Сматаев
Түн тастай қараңғы...
Түн тастай қараңғы. Жымыңдаған жұлдыз білінбейді. Аяқ тықыры алысқа кетеді.Биіктігі кеудеден-ақ келетін аласа сарай жақындап қалды. Есігіне салған..
© Софы Сматаев
Рабиға пештің түбінде жатыр. Аузы жабылмай күрк-күрк жөтеледі.
Рабиға пештің түбінде жатыр. Аузы жабылмай күрк-күрк жөтеледі.Эльза аурудың қасынан шықпайды. Төсегін дұрыстап, қайта-қайта көрпесін қымтайды...
© Софы Сматаев
Эльза есік алдында бел күрекпен қар күреп жүр...
Эльза есік алдында бел күрекпен қар күреп жүр. Анда-санда қолғапсыз жаураған қолын аузына апарып демімен жылытып, екі аяғын бір-біріне жиі соғып..
© Софы Сматаев
Түннің бір кезінде "Несіпжанның қызыл қоразын шақыртып барып" үшеуі дөңгелек үстелдің қасына жайғасты....
...Түннің бір кезінде "Несіпжанның қызыл қоразын шақыртып барып" үшеуі дөңгелек үстелдің қасына жайғасты. Ыстық наннан да, сынық кесе, шұңғыл..
© Софы Сматаев
Рабиға пеш түбінде күңкілдеп отыр...
Рабиға пеш түбінде күңкілдеп отыр. Шынашағына секитіп қондырып алған шүйке жүн күбірлеген сайын жан біткендей әлсіз ғана дір-дір етеді.— Қараң..
© Софы Сматаев
Айт шүу, жануар...
— Айт шүу, жануар!Төрт тұяқ, екі аяқ қатқақ жолға келі түйгендей дүңк-дүңк тиеді. Шұбар кісінемейді. Құбаш үндемейді.Ат-шананың қасынан торы төбелмен..
© Софы Сматаев
Босағаға жабыса сүйеніп қасқа жолға тесіле қараған жас Рабиға отағасын өлермен сабырмен күтеді.
Босағаға жабыса сүйеніп қасқа жолға тесіле қараған жас Рабиға отағасын өлермен сабырмен күтеді. Бірақ ол қайтқан жоқ. Отағасы да, отағасы әкелем..
© Софы Сматаев
Қабырғаларына жылтырап қырау қатқан сұп-суық бөлмеде жақ жүндері үрпиген төрт бала ескі-құсқыға оранып...
Қабырғаларына жылтырап қырау қатқан сұп-суық бөлмеде жақ жүндері үрпиген төрт бала ескі-құсқыға оранып, мойындары ғана қылтиып отыр. Ең кішісі..
© Софы Сматаев
Сылағы түскен, кірпіші жалаңаштанған аласа тоқал тамның алды кісі бойы күресін...
Сылағы түскен, кірпіші жалаңаштанған аласа тоқал тамның алды кісі бойы күресін.Рабиға көнетоз шапанының қос өңірін қаусырынып есік алдында бір уыс..
© Софы Сматаев
Сықыр етіп киіз қаптаған аласа есік ашылды.
Сықыр етіп киіз қаптаған аласа есік ашылды. Пимасының табанынан қар ұшқындатып табалдырықтан Құбаш аттады.Жалғыз бөлменің жер еденінде сумаңдап..
© Софы Сматаев
Ат қора іші ала көлеңке...
Ат қора іші ала көлеңке. Ақырдағы көк шөпті бырт-бырт шайнаған шұбар ат анда-санда пысқырып қояды.Жеңді білектей ағаш дөңбектің үстінде Құбаш құнысып..
© Софы Сматаев
Біріне-бірі иық тірестіре іркес-тіркес жапсарласа салынған ұзын барақтың шеткі ауласында дегбірі қашып Несіпжан тұр...
Біріне-бірі иық тірестіре іркес-тіркес жапсарласа салынған ұзын барақтың шеткі ауласында дегбірі қашып Несіпжан тұр. Қара торы келіншек. Бұлт..
© Софы Сматаев
Сығырайған көзді жұтып жіберген жалпақ бетте ызғар жоқ...
Сығырайған көзді жұтып жіберген жалпақ бетте ызғар жоқ. Әдеттегідей резеңке бишік те беймезгіл сартылдамайды. Қисық сабаудан жасаған қысқа сабын..
© Софы Сматаев
Ойдым-ойдым қар қос қапталда ғана...
Ойдым-ойдым қар қос қапталда ғана. Жол үсті қатқақ. Сарнаған шананың артында сайраған із де жоқ. Төрт тұяқ, екі аяқ құм жалаған қатқаққа дүңк-дүңк..
© Софы Сматаев
Аймаңдай
Аспанда жентектелген алабауыр бұлт баяу ғана көшіп барады. Ақ қарда алатоқым көлеңке ақырын сырғанайды. Күзгі қатқақ жолмен кібіртіктей ілбіген..
© Софы Сматаев
ҚАБІЛЕТТІ ІСКЕ ҚОСУ
Адам өз мүмкіндіктерін тек қолданғанда ғана біле алады.СенекаБір бай адам болыпты. Оның өте сұлу қызы болады. Бай қызын күйеуге бермекші болады..
© Саидмурод Давлатов
«Шешімін табу» туралы нақыл
Ызғарлы əрі тұманды күні екі бала қатып қалған көл үстінде коньки теуіп жүреді. Мұз барлық жерде бірдей болмады, бірақ балалар оған көңіл аударған..
© Саидмурод Давлатов
Бір қызығы, Ресейдегі адамдар мұны түсінбейді!
Соңғы жылдары Ресей билігі НАТО-ны шығысқа қарай кеңейіп жатыр деп үнемі айыптап келеді. Бір қарағанда бұл рас сияқты. Бірақ шын мәнінде Шығысқа..
© Керімсал Жұбатқанов