Өлеңдер ✍️

(Лирикалық толғау)
Сонау бір жылы ақпанда,
Көк боран ұлып соққанда,
Шиті мылтықты қолға алып,
Қонды ерлерім аттарға.
Топталып келіп жылынды
Түнде жанған оттарға
Азаттығын қазақтың
Жазып кетті ақ қарға.
Кемпірбайдың Сқағы
Көп алдында сөйледі:
«Қанға тойған қызылдар,
Байлықты алды, байды алды,
Орташадан тайды алды.
Кедейден жалғыз қойды алды.
Ата қыстау жерді алды,
Аспандағы Айды алды,
Бабадан қалған дінді алды,
Көмейден қызыл тілді алды,
Билікті алды, төрді алды,
Енді халқымнең қалды».
Құрсын деп бүйткен күніңді,
Ит – өмірден түңілді.
Бір аллаға сыйынып,
Аталы сөзге жүгінді.
Бес Бошанның баласы,
Бес саусақтай бірігіп,
Жұдырықтай жұмылды.
Шоқпар, қылыш алысты,

Білектері түрілді.
«Абылайлап», «Ақжолдап»
Көтеріп қолға ту ілді.
Сол бұрынғы белестер,
Сол бұрынғы дөңестер,
Айқай сүрең дауыстар
Айлы түнгі елестер.
Түяғымен жер қазып,
Аттар шапты бел жазып,
Сол баяғы терең сай,
Сол баяғы кең жазық.
Ұшырап халық кәріне,
Қолға түсті жаулары,
Куә болған бәріне,
Абыралы таулары.
Көкшетау жақтан оқ құсып,
Мылтық үні «гүрс!»– етті,
Тайлан жақтан от құшып,
Көтеріліс бұрқ етті.
Қолдап кетті кеу-кеулеп,
Қызылшоқы, Ақшоқы,
Қарашоқы, Көкшоқы,
Сарышоқы, Қаншоқы,
Ұзынбұлақ, Еңбектес,
Айнабұлақ, Балапан,
Қарабұлақ, Ақбұлақ,
Ақты тулап, шапқылап,
Қаратұмсық, Дегелең,
Егіз, Самай, Қараөлең,
Қусақ, Тоқа, Ақсоран,
Қарға жақты от Шаған.

Аршалы мен Айдарлы,
Айқайдан бас айналды,
Сүттібұлақ, Келдібай,
Тілеуін елдің бер Құдай.
Қара биік, Жырық су,
Ақсайда тұрды тұнып шу.
Қаз дауысты Қазыбек,
Қажыға барған Жәнібек,
Тәттімбет пен Алшынбай,
Қаратеке, Бақтыбай,
Бар Байбосын, Тышқанбай,
Жапалақ пен Сартымбай,
Елқонды мен Толыбай,
Кемелбай мен Шыныбай,
Атақозы, Бөлеген,
Ақтамберді, Төлеген,
Байқошқар мен Божахан,
Ноха қажы, Өндірбай,
Сеңкібай қажы аруағын
Шақырып қонды атына,
Аттанды Ақсай шатына,
Қайран да біздің батырлар.
Қожыр тастар, қой тастар
Көне жақпар жартастар,
Бота тастар, нар тастар,
Жеткізеді дауысын:
Кісінеген аттардың,
Жарқылдаған оттардың,
Зар жылаған баланың,
Қан жылаған ананың,
Шиті мылтық тарсылын,

Үрген иттің арсылын,
Лақтырылған тастардың,
Шабылғанын бастардың,
Мөңірегенін табын мал,
Лап қойғанын қалың қол.
Аққан қанның суылын,
Жүректердің зуылын,
Салынғанын салықтың,
Ашынғанын халықтың,
Қыспаққа алып жандарын,
Тартып алып малдарын,
Аша тұяқ қалдырмай
Асыра сілтеу болғанын.
Буыршын мұзға тайған күн,
Мұнар да мұнар, мұнар күн.
Айтылғанын «Ақсарбас!»
Оқылғанын құранның.
Қызылжалда түрмеде,
Қиналғанын ерлердің,
Тас көзінен басқа таулардың,
Айтыңдаршы көрген кім?!
Көріп тұрмын мен бүгін:
Сасырбасты басқа ұлт,
Сабағанын басқа ұрып,
Алтын қайда, ат қайда?
Мылтық қайда, оқ қайда?
Күміс толы қап қайда?
Қаруланған топ қайда?
Сансыз сауал жаудырып,
Елдің есін аудырып,
Ұрып-соғып Тайланда,
Жауап алып Қайнарда

Қырып салып Қусақта,
Атып салып Ақсайда,
Мынау сұмдық басыну,
Тоқтамай ма, тоқтай ма?!
Күрестің осы бар сыры,
Қайтсін қылыш, қамшыны,
Қаруы аз топты бөлшектеп,
Күшпенен билік жаншыды.
Көз жасын төкті, көрді де
Абыралының тау-шыңы.
Сатқыннан бастық сайлады,
Атты, қуды, айдады,
Қолға түскен ерлердің,
Қол-аяғын байлады.
Молда менен Қожаның
Сақалын жұлып ойнады.
Абыралы десе, жау көріп,
Қуғындауын қоймады.
Қойсын жендет сауалын,
Мен берейін жауабын:
Бодандықтан құтылып,
Бостандыққа ұмтылып,
Жанын қиды сол ерлер,
Жанарына нұр тұнып,
Бірі кетті түрмеде,
Бірі кетті іргеде,
Бірі атылды қапыда,
Бірі оққа ұшып мерт болып,
Ел алдында серт беріп,
Бірі жанды өрт болып,
Тірідей жаудың отына,

Бірі өлді қыстау түбінде,
Бірі айдалды Сібірге,
Бірі атылды таң алды,
Бірі атылды іңірде.
Бар кінәсі олардың,
Қазақтың ойлап бірлігін,
Азаттықты аңсаған,
Осыдан сексен жыл бұрын,
Тәуелсіздікке жол салған.
Шетінен батыр, текті олар,
Жазықсыз жапа шекті олар.
Бұл дүниені сыйлап ұрпаққа,
О дүниеге кетті олар.
Солар еді жұрттың нар ұлы,
Гүлденген елдің тамыры.
Білмей қалды ұрпағы
Қайда екенін қабірі
Нағлет заман күйігі,
Ал не істейсіз, енді сіз?!
Бәрінен де қиыны,
Қабірі жоқ. Белгісіз!
Мен білмеймін дәл бүгін,
Қайда бабам сүйегі.
Соны ойласам әр күні
Жан-жүрегім күйеді
Қырғынды еске-ап Кәрі тау,
Кемсеңдейді иегі,
Жел болып келіп әруақтар,
Бетімізден сүйеді.
Бұл да бір Сарыарқамда,
Шертілмей жүрген күй еді.

Тасқа ойылып жазылған
Аттары түрған жаңғырып,
Ұмытпайды елі мәңгілік,
Ерлерге басын иеді...
Ақиқаттың ақ пердесі,
Уақыт қолымен түрілді.
Жаңғырып заман зердесі,
Әділетке жүгінді.
Өшкеніміз жанды ағайын,
Өлгеніміз тірілді.
Қабыл да болсын дұғамыз,
Аруаққа тағзым бүгінгі!