Әңгімелер ✍️

Автор: Кенжебек Хасен

І Бөлім: Шексіз дала және үміт сәулесі

Ұшы-қиыры жоқ қазақ даласы көкжиекпен астасып жатыр. Кешқұрым күннің шапағы алтын түске боялып, сағымданған сайын дала тылсым күйге енеді. Желмен тербелген қурайлардың арасынан анда-санда естілетін бозторғай үні көкке сіңіп, тіршіліктің үндестігіндей сезіледі.

Осы бір шексіз кеңістікте Ержан өмір сүріп жатты. Оның болашағы бұлыңғыр еді. Әкесі сонау бір жылдары сапарға шығып, қайтып оралмады. Оның қайда кеткенін, не болғанын ешкім білмеді. Анасы Зере үмітін ешқашан үзбеді, бірақ өмір алға жылжып жатты. Ержан анасының қасында қалып, мал шаруашылығымен айналысып жүрді.

Кейде ол көкжиекке көз тастап, әкесін елестетін. "Ол қайда? Тірі ме?" деген ойлар көкейінен кетпейтін. Анасы да осы сұрақтарға жауап беруден қашатын.

ІІ Бөлім: Күтпеген қонақтар

Бір күні ауылға үш бейтаныс жолаушы келді. Олар алыстан ат терлетіп жеткен сияқты еді. Үстілеріндегі киімдері шаң-тозаңға малынып, жүздерінде жолдың қиындығы сезілетін. Ержан оларды көргенде жүрегі біртүрлі алып-ұшып, беймәлім бір сезімге берілді.

Жолаушылардың ішіндегі ең үлкені – ақ сақалды, сұсты жүзді ақсақал алға шығып:

– Балам, біз алыстан келдік. Саған айтар үлкен жаңалығымыз бар, – деді.

Ержан үнсіз тыңдай берді. Ақсақал оның көзіне тік қарап:

– Әкең тірі. Бірақ қиын жағдайға тап болған. Егер қаласаң, бізбен бірге жүріп, өз көзіңмен көре аласың, – деді.

Бұл сөздер Ержанға найзағайдай әсер етті. Қаншама жылдар бойы күткен хабар осылайша тосыннан келді. Ол анасына қарады. Зеренің көзінде алаң мен үміт қатар тұрды.

– Ұлым, бұл сенің шешімің. Мен саған ештеңе айта алмаймын. Әкеңді өз көзіңмен көргің келсе, бар, – деді анасы ақырын.

Ержан көп ойланған жоқ. Ішкі түйсігі оны жолға шығуға итермеледі.

ІІІ Бөлім: Жол азабы

Таң ата олар жолға шықты. Аттар күннің алғашқы шуағымен жайлы жүріс тапса да, жол алыс әрі қиын еді. Ержан үшін бұл – алғашқы үлкен сапар.

– Әкеңді соңғы рет көргенде ол сен туралы көп айтты, – деді ақсақал жол үстінде. – Ол сенің өскеніңді, мықты азамат болғаныңды көргісі келді.

– Ол қайда? Неге қайтып келмеді? – деп сұрады Ержан.

Ақсақал біраз үнсіз отырды да, ауыр күрсінді.

– Ол сендерді тастап кеткен жоқ. Кезінде бір қиын іске араласып, соның салдары ауыр болды. Біз сол жайлы саған толық айтып береміз.

Жолдастар да үнсіз еді. Олардың жүзіне мұң ұялап, әрқайсысы өз ойымен әлек.

IV Бөлім: Құпия ашылады

Күн ұясына бата олар бір шеткері ауылға жетті. Бұл жерге Ержан бірінші рет келіп тұр. Үйлер шымнан соғылған, айнала биік тау жоталары.

Ақсақал оны бір қарапайым үйге бастап кірді. Іште төсекте отырған жүзі әбден қуқыл тартқан адам отыр. Оның көздері терең, шаршаған, бірақ жылулық бар еді.

– Әке... – деп сыбырлады Ержан.

Әкесі орнынан қозғала алмады. Бірақ көзімен ұлын аймалап қарады.

– Сен өстің бе, балам?..

Олар ұзақ үнсіз отырды. Ержан көздеріне жас алып, әкесінің қолынан ұстады. Ол үшін өміріндегі ең маңызды сәт еді.

V Бөлім: Жаңа таңдау

Әкесі ұлына барлық сырды ашты. Кезінде әділетсіздікке қарсы шыққаны үшін қуғынға түскенін, сол себепті туған ауылына орала алмағанын айтты.

– Енді қайтқым келеді, – деді ол.

Ержан әкесінің әлсіз қолын қысып:

– Онда қайтамыз! – деді.

Олар жолға жиналды. Артта қалған жылдар енді қайта оралу үшін емес, алдағы өмірге күш беру үшін керек еді.

VI Бөлім: Оралу жолы

Ержан мен әкесі жолға шықты. Оларды ақсақал мен жолаушылар шығарып салды. Күн көтерілген сайын дала төсіне жан бітіп, көктемгі самал жел алысқа ұмтылған ойларындай толқыды.

Әкесі үнсіз, терең ойда отырды. Ұзақ жылдар бойы көрмеген туған жеріне, отбасына қайта оралу — ол үшін үлкен сынақ еді.

– Әке, сен неге бізге хат жазбадың? – деп сұрады Ержан.

Әкесі ауыр күрсінді.

– Қалам ұстауға шамам келмеді, балам. Көп жылдар бойы қуғын-сүргінде болдым. Егер хабар берсем, сендерге зияны тиеді деп қорықтым.

Олар біраз үнсіз жүрді. Ержан енді ғана әкесінің шындықты жасыру арқылы өзін және анасын қорғағанын түсінді.

VII Бөлім: Қайта қауышу

Ауылға жақындағанда Ержанның жүрегі аттай тулады. Әкесі туған жеріне қадам басқанда бір сәт тоқтап, терең дем алды. Ол көзін жұмып, сағынышын сезінгендей болды.

Зере есік алдында тұр еді. Ол алғашында көзіне сенбей, бір орында қатты тұрып қалды. Сосын баяу жүріп келіп, көзіне жас алып:

– Сен... сен шынымен келдің бе? – деді.

– Келдім, – деді әкесі, дауысы дірілдеп.

Олар құшақтасып ұзақ тұрды. Ержан бұл сәттің қаншалықты маңызды екенін түсінді.

VIII Бөлім: Жаңа өмір

Күндер өтті. Әкесі ауыл өміріне қайта үйренді. Ержан оған көмектесіп, бірге мал бағып, дала тіршілігіне араласты.

Бірақ ауыл арасында әртүрлі әңгіме тарай бастады. Біреулер оны батыр десе, біреулер өткенін ұмыту керек деді. Бірақ ең бастысы, отбасы қайта қауышты.

Бір күні Ержан әкесіне қарап:

– Әке, сен енді осында қаласың ба? – деп сұрады.

Әкесі ойланып отырып:

– Иә, балам. Қашқан күндер артта қалды. Енді тек өмір сүру керек, – деді.

Жол аяқталды. Бірақ Ержан үшін бұл жаңа бастама еді. Дала тағы бір тағдырды тоғыстырып, жаңа үміт сыйлады...

(Соңы)