Саиф Сараи

Саиф Сараи
Саиф Сараи (1321, Сарайшық қаласы — 1396 ж. ш., Мысыр) — қыпшақ ақыны, Алтын Орда дәуірі әдебиетінің көрнекті өкілі. Хан ұрпақтары арасындағы тақ таласы тұсында туған жерінен кетіп, өмірінің соңғы кезеңін мәмлүктер билігіндегі Мысырда өткізді. Саиф Сарайды Ә.Наджип қазақ халқының негізін құраған қыпшақ тайпасынан шыққан деп есептейді. Бізге жеткен елеулі еңбегі — бес мың жолға жуық түркі (қыпшақ) тіліндегі “Гүлстан бит-түрки” (1391) туындысын Сарайшықта бастап, Египеттегі Ніл өзені бойында аяқтаған. Дастанның негізгі бөлімі Сағдидің “Гүлстан” шығармасының еркін аудармасынан тұрады, сондай-ақ оған өзімен тұстас сегіз шайырдың ғазалдары, ақынның өзі жазған лирикалық өлеңдері, нақыл, ғақлия, толғаулары енген. Саиф Сарайдың бұл поэмасы 14 ғасырдағы қыпшақ әдебиетінде қалыптасқан әдеби дәстүр, озық поэзия үлгісі болған. Саиф қолжазбасы 1915 ж. белгілі болды, оның фотокөшірмесі Анкарада (1954), орыс әліпбиі негізіндегі транскрипциясы Ташкентте (1968) басылды.
Автор ұнаса, сақтап қойыңыз:
             

Шығармашылығы мен еңбектері:

Мақал-мәтелдер Нақыл сөздер
ᐈ Махаббаттың бұрымы – ақылдың аяғына салынған тұсау,Сақ..
ᐈ Ғашықтар жүрген жерде қайғы да бар.  
ᐈ Ажырасар болған соң құшып-сүйгеннен не пайда?  
ᐈ Өзіне рахымы түспеген адам, машақаттан құтыла алмайды.  
ᐈ Жасында әдеп үйренбеген кісіден, өскен соң қайран жоқ.  
ᐈ Жарғанат жарықты сүймейді, күншіл ғылымды сүймейді.  
ᐈ Күншіл күнде күңіренеді.  
ᐈ Қиын күнде қол үшін берген — нағыз дос,Жайшылықта "доспын"..
ᐈ Сау адам біреудің жарасы ауырып отырғанын білмейді.  
ᐈ Тоқ адамға семіз еттің де дәмі білінбейді.  
ᐈ Ақымақ күндіз шам жағады.  
ᐈ Нағыз ер болсаң, сол атаққа ие бола біл.  
ᐈ Ақылды орнымен сөйлер де жауабын күтер.  
ᐈ Тәрбиесі жаманға жақсы ұстаздан пайда жоқ.  
ᐈ Қорынып өмір сүргенше - қу кедей болып өлген артық.  
ᐈ Қу тамақтың қамы болмаса - құс тұзаққа түспес еді.  
ᐈ Көңіл берме - көңіл бермес кісіге.  
ᐈ Жай жатқан жыланның құйрығын баспа.  
ᐈ Түйнектен - ағаш өседі, түйір дәннен - қамба толады.  
ᐈ Кісінің түсіне емес, ісіне қара.  
ᐈ Сорлы есектің құны жоқ - жүк көтерер күші қымбат.  
ᐈ Адамға шабатын арыстаннан - жүк таситын есек артық.  
ᐈ Өзіңнен қорқатын адамнан сақтан.  
ᐈ Ізгілік пен әділдік өлмейді.  
ᐈ Кәрілік келсе - жігіттіктен қол үз: өзен кері ақпайды.  
ᐈ Адам ішіп-жеу үшін ғана өмір сүрмейді.  
ᐈ Сапты аяқпен ас беріп, сабынан қарауыл қарама.  
ᐈ Адам — бір оқтық.  
ᐈ Туралық - хақтың мейірі.  
ᐈ Жаманмен жолдас болма.  
ᐈ Бейнет көрмегенге - зейнет те жоқ.  
ᐈ Көзеге не құйсаң - соны ішесің,Көшеге не ексең - соны..
ᐈ Құлыңды көп жәбірлей берме: қожасына - бұғау салынып, құлы..
ᐈ Тырнағанмен темір таты кетпейді.  
ᐈ Алдында тұрсаң - жуас қойдай: сені «дос» деп..
ᐈ Қиын күнде қол ұшын берген - нағыз дос,Жайшылықта доспын деген ..
ᐈ Ер адам кек сақтамайды.  
ᐈ Әркім өзінің білетін ісімен айналысқаны жөн.  
ᐈ Кісінің көңіліне қара.  
ᐈ Әдепсіз келінге - әдемі киім жараспайды.  
ᐈ Отты сөндіріп - қозасын қалдырма,Жыланды өлтіріп - баласын..
ᐈ Жаман әйел - жақсы еркектің соры.  
ᐈ Дос - зынданда жатқанда керек,Дастархан үстінде - дұшпан да..
ᐈ Ізгі оймен ашқан есікті - қатты жаппа.Жұрт қашардай - қатты..
ᐈ Қадіріңді кетірме: ол - сенің таптырмас байлығың.  
ᐈ Айтқаныңды қайталама: алуаны да бірақ рет жейді.  
ᐈ Артында жақсы аты қалған адам өлмейді.  
ᐈ Қате сөйлеп, кейін өкінгеннен гөрі - тек тұрған жақсы.  
ᐈ Жүрек кімді қаласа - сол сұлу.  
ᐈ Еңбегі жоқ ғалым - балы жоқ ара тәрізді.  
ᐈ Надандар білімді адамды көре алмайды.  
ᐈ Наданның әдеті: жолдасынан сәл қала бастаса - сыртынан қанжар..
ᐈ Біліп істеген мақсатына тез жетеді.  
ᐈ Білім - ердің дәулеті.  
ᐈ Ақылды - көптің көңілін аулар, күншіл - жоқты даулар.  
ᐈ Ісмер қайда жүрсе де ақша табады.  
ᐈ Ағаш көркі - жеміс, адам көркі - жақсы іс.  
ᐈ Біліктінің орны - төр.  
ᐈ Жанжалдың шоғы қызарса - ақылдың суын сеп.  
ᐈ Артық ішкен ас - зиян.  
ᐈ Саулығымды сақтаймын десең аз же, бірақ уақытылы же.  
ᐈ Темір шеге - тасқа кірмейді, ақыл - надан басқа кірмейді.  
ᐈ Мүсәпірдің ақысын жеме - тозақта күйерсің.  
ᐈ Қиындық көрмей байлық келмейді.  
ᐈ Күшің бізге жеткенмен - құдайға жетпейді.  
ᐈ Құр тілекпен бек атана алмайсың.  
ᐈ Табысы жоқтың - танысы жоқ.  
ᐈ Тайып бара жатқанға таяныш бол.  
ᐈ Ақымақ адам өз тілін тыя алмайды.  
ᐈ Амалы таусылған дұшпан шын достыққа көшеді.  
ᐈ Ақымақты мақтасаң – қуанады.  
ᐈ Ұятсыз адам иттен де жаман.  
ᐈ Әділ жол мақсатқа жеткізеді.  
ᐈ Тіленіп күн көрген — қор болып өтеді  
ᐈ Білмеген нәрсеңді сұрап алуды ар көрме.