Аспанды кезе көк бойлай,
Саңқылдады самолет.
Ойынына бір тоймай,
Таңырқады жер мен көк.

Самолетте сансыз ұл,
Ұшырған, ұшқан көкке асқан,
Қорғауға елін дайын тұр,
Өткір болат — алмастан.......

Жатыр атам Мавзолейде,
Жатыр жанның данышпаны.
Жатыр күндей күлген адам,
Мәңгі сөнбес бақыт таңы.
Елімде ұлы жеңістердің
Шын иесі — бас маршалы.
Жатыр атам Мавзолейде,
Өзі атырған кәріп танды.
Асқар таудай келбетіне,
Таң қалдырып бар ғаламды.
Сұм қара жер жұта алмады,
Ұлы тұлға — данышпанды.
Шайқалтқан жоқ дауыл үрлеп,
Зеңгір мұхит — оң санды.
Тербелткен жоқ Кораблін,
Састырған жоқ капитанды.
— Сасатын кім?......

Көкке бойлап тәкаппар
Жағада тұрды биік шың,
Ақпанда борап соқты қар,
Шілдеде қайнап төнді күн.

Сәуірде торлап көк тұман
Сәуледен бойын жасырды.
Сонда да тіп-тік қиядан
Мұнар боп көзге басылды......

Ленин, Ленин! Осы есім талай жылдар
Жырланды, жырланады сан ғасырлар.
Бар адамның жүрегін тебірентерлік
Ұлы Ленин атында сөнбес нұр бар.
Ленин біздің ғасырдың қайнар көзі,
Ленин ісі — біздегі Ленин сөзі.
Ол өлген жоқ: нық басып, көштің алдын
Бара жатыр ілгері бастап өзі.
Болған бір кез: дұшпандар сыртта тұрып,
«Өлді Ленин» деп еді, сақ-сақ күліп.
Жеңілді олар, үміті сене қалды.
Тұрды Ленин ұйқыдан, кетті жүріп........

Өмірдің сұлу жібегін,
Оранып киіп жатқан жан.
Алақанда аялап,
Әлдилеген алтын таң.
Қайғы деген есте жоқ,
Қасымда жоқ сұр жылан.
Ұлы Отанның бауырында,
Өскен ермін жас ұлан,
Сондай тәтті өмірім,
Сонша қызық заманым.
Қуанышта бауырым,
Қарындасым және анам.
Сондықтан да шат жүрек,
Сондықтан да ән салам.
— Тыңда, тыңда, әнімді!
Мәскеуім менің — астанам.......

Көлденеңдеп әр жерден кез келесің,
Сұм ниетпен күнде қырық өзгересің.
Өзің алтын секілді жарқ-жұрқ еткен

Адам алмас өзгені жез кересің.
Тұңғиық ой түбіне бір бармаған.
Өз анаңды сұмдықпен күнде арбаған...
Ішің жауыз... Қап-қара жан жүресің,
Ит екенсің, ежелден ел қарғаған......

(Ақындарға)

Тасыған тасқын тасқанда,
Асқар белден асқанда.
Асқар белден асқанда,
«Абылай аспас асудың»
Төбесін таптап басқанда.
Тасқындай ұлы күреспен
Еңбекші көзін ашқанда,
Күл көмірде күн болған,
Езіліп байда күн, болған.
«Өмірдің құлы» құл мен күң,
Тасыған тасқын күйіне,
Шырқыратып даусын қосқанда
Бұрын «өлік» қазір ел.
Тіріліп тірлік қылғанда,
Масайрап орман, қыр мен бел,
Қызуда төсті ұрғанда,
Жабыла жаппай аттанып......

Кішкентай ғана құлыншақ
Уыз еміп қырда өскен.
Жылқы ішінде ойын сап,
Жұлдыздармен тілдескен.
Еріккеннен тістейсің
Анаңның қыл құйрығын.
Оқтын-оқтын кісінейсің
Көк дауыл тентек жүйрігім.
Айға қарап есінеп,
Таңдығыңды кересің.
Күнге қарап кісінеп,
Көңілге жел бересің.
Кейде желмен жарысып,
Атылып ойнақ саласың.......

Байтақ дала, асқар тау,
Сен тілсіз күш, сен мылқау.
ЬІзыңдама асау жел,
Ұйқыда емен мен ояу.
Ызыңыңа қосылып,
Ойымда жоқ жыр жырлау.
Мұң тартқанда музыка,
Саған жөн ғой баяулау.
Аза күйін сен де тарт,
Екі шекті домбыра - ау,
Сұрасам жұрттан «өлді» дейт...
Көңілі бос, көз жылау...
— Естімеймін, айтпақшы!
Өлді деу Киров сыбырлау.........

(Мұса Жәлел жайында)

Зар болып кең дүниемен тілдесуге,
Отырды ол соңғы түнек түрмесінде.
Біледі көп ұзамай үні өшерін,
Біледі табылмасын мүрдесі де.
Қу сүйек уыз тәні боршаланған,
Әлі жоқ қимылдауға шаршағаннан.
Дейді ол — тәнім тұтқын болғанымен,
Дұспан жоқ рухымды қоршап алған.
«Ұлы Отан, арқа тұттым ұраныңды,
Қолтықта арпалысқан ұланыңды!
Самалын туған жердің құй қаныма.
Тосайын ән-күйіңе құлағымды».
Сүйгендей оң көзінен ғашық жаны,
Шалқыды шабыттанған ақын жаны.....

Социалистік өмірді,
Жырлағанда жыр қылып,
Сырлағанда сыр қылып,
Бүлкілдесін көмекей.
Дауысқа - дауыс қосылып.
Сөз құйындай есіліп,
Тіл күрмелмей шешіліп,
Басылсын баптап бөлектей.
Ұласқан ұлы ағында,
Гүлденген өмір шағында,
Сан жаңалық табында,
Миллион білек бабында,
Миллион адам сабында,
Тап дауысы саңқылда,
Дабылда жыр, дабылдап
Майдан десе лепіріп,
Екпіндеп көкке секіріп,
Толқындай тулайды жүрегім.......

— Ей, аждаһа!
Мыстан кемпір
Кейпіне
Түскен залым!
Екі көзің,
Екі ұртың қан,
Жеген етің
Жас баланың
Сен, сұм Гитлер!
Көзің салшы
Алдындағы
Табағыңа!
Қолыңдағы
Тамағыңа!
— Не қолыңда?
Жасырма, азғын.
Қорегің мен.....

Тан, атып, талай, батты .күн
Сағынғам досты көре алмай,
Кездестім қалай мен бүгін

Отырдым бірден сене алмай.
Жыр етсем бәрін, тым ұзақ,
Бір дастан, солдат өмірі.
Денеге түскен алты дақ...

Жыртылған шинель өңірі...
Қолында оның автомат.....

Май!
Қала жоқ кетпеген адам кернеп,
Жалынды сөз, күшті уран көшені өрлеп,
Жер шарында адал жан үн қосады
Бірде туы көкке асып, бірде көлбеп.
Серпінді дауыстары өте қатты
Шақырған бар әлемде адамзатты,
Күреске топталуға бір адамдай
Көтеріп бейбітшілік деген атты.
Бұл үндер текпе дейді адам қанын.
Кореядан қайт дейді янки залым......

Сап, сап, көңлім! Сап, сап, шіркін, сабыңа!!
Айтарым бар деп қыстама тағы да.
Сөгер біреу сені бурыл тартты деп,
Қарамай-ақ өз шашының ағына.
Сап, сап, көңлім! Сап, сап, шіркін, сабыңа
Мен көз жұмбай тыным болмас жағыңа.
Кезенгенін қиып түспей ежелден
Қайта түспес алмас пышақ қабына......

(Иван Франкодан)

Туғызған бар әлемді анамсың, жер,
Майданда қайыспайтын болайын ер
Күшіңнен көлдей болған түбіндегі,
Ей, ана, бір тамшысын маған да бер.

Жылылық бер кеудемді кернегендей,
Қан тасып, сезім көкке өрлегендей,
Адалдық, туысқандық бер адамға
Өмірде тасқындай боп кеулегендей......

Толқын жаңа өмірдің,
Тілеген шын тілегі.
Толқын істі қайнатып,
Қыздыра да біледі.
«Қара Қаншық» қыңсылап,
Толқынға қарап үреді.
Түнеріп толқын ағындап,
Жалтартпай жауын бүреді.
Түн көрпесін дал-дал ғып,
Әлемнен толқын түреді.
Тасады тасқын көпіріп,
Күңіренеді, күледі.
Алған беттен бір қайтпай,
Толқын алға басады.......

Өмірлік жан жолдасы данышпанның
Айбатты бір тұлғасы алтын таңның.
Серго, сен бірге туған бауырымсың
Сақталған жүрегінде бар адамның.

Грузин, қазақ халқы, орыс, татар
Ардақтап сенің мәңгі атыңды атар.
Үйткені алып дене, тапқыш ойлы
Жүзінде ел сырының түйіні бар.......

I
Қараңдаршы, жаңа тарих бетіне,
Қараңдаршы, келбетіне заманның!
Қараңдаршы, жер, суына елімнің,
Қараңдаршы, тарихына адамның!
Барлық жайда, барлық істе өзіңмен
Бірге алдыңнан көрінеді ізгі дос!
Ыстық дүние сәулесінде көзіңнен
Кетпейді ол. Онсыз сенде өмір бос.
Тарихының қайсы бетін ашсаң да,
Оның ісі шыға келер біріндеп...
Өмірінің қай торабын жазсаң да,
Ол тұрады қарсы алдыңда күлімдеп
Өткен жылдар... алдыңдағы кезеңдер...
Сол досыңның шұғыласына малынған......

(Сибирь қазақтарының өлеңі)

Жиналайық, жас қазақтар,
Бір араға топталып.
Қызыл гүлді қыз туралы
Жіберейік ән салып.
Шіркін, жастық, сен тұрақсыз,
Соқ қап желдей ағылған.
Шіркін, сұлу қара қас қыз
Жібек шәлі жамылған.
Келеді әне аппақ сұлу,
Тал шыбықтай бұралады,
Әшекейлі орамалдың
Шеті жерге шұбалады......

Атты жау,
Алды өлім бүгін кімді?
Қақ жарған ерді алды ма қара түнді!
Кім жоймақ от жүректі,
Ақыл, ойды,
Кім жоймақ халық үшін туған ұлды?!
Оқ тиді.
Құлады ер жерді құшты.
Ұрыдай түнде жендет қанын ішті.
Бірақ та өмірі оның үзілмеді,
Жүрегі жалын болып аспанға ұшты.
Қақ жарып Греция қара түнін
Жүрегі лаулап жанып тұрды мұның......

Күндер де өткен, талайдан жылдар да өткен,
Қатал «тағдыр» жолымен ғасыр жылжып.
Ақын мұра сөзімен маған жеткен,

Елім сүйген көсемді айтам жыр ғып.
Өз балаңдай, жарыңдай; өміріңдей —
Сақта ойыңда Отанды күннен нұрлы!.....

Дауыл еді, майданда едім қарысқан,
Жау қолының жағасына жабысқан,
Қырғын еді күндіз-түні шабысқан,
Минут сайын жан беріп, жан алысқан,
Бермеймін деп Отанымды, жерімді,
Қанды ұрыста сақтадым мен елімді.
Жүз мыңдаған ерлер сапта айқасты,
Жүрегінде ту ғып ұстап Ленинді.
Мыңдар өлді...мыңдар басты қатарды,
Болат жанды, қайтпас батыр атанды.
Кеудесімен жапты талай қыршындар
Пулеметтер құрып қойған апанды.
Тіл қатты ол,....

(Иван Франкодан)

Азаптан, халқым менің, мехнаттан
Күйзеліп, жын соққандай селкілдедің,
Ұялып келешектен, жас ұрпақтан,
Келмейді түні бойы ұйқым менің.

Жазып па өмір бойы маңдайыңа
Көршінің құлақ кесті құлы болу,
Күштінің жүре беру ыңғайына,
Ызаны іште сақтау, азап шегу......

Көк киімді көп неміс
Кеше — «қожа», бүгін — күл
Өңірі жыртық, көзі жас
Көшеңде кірпіш тасып жүр,
Автомат жоқ қолында,
Бал жинамайды — жан атып,
Біздің күш басын идірген,
Өлер күнін санатып,
Ол жеңілген, сен — қожа,
Киев — совет қаласы.
Азат мәңгі, мәңгі азат,
Украина даласы......

Өтер күн, сағымдайын өтер жылдар,
Қартаяр сансыз адам өмір зырлар,
Сенімен біз жайлаған Көкше сырын
Жыр етер сұңқылдаған талай ділмар.
Қауданды, қарағайлы жерін де айтар,
Сүйікті қыз көзіндей көзін де айтар,
Жаз бен қыс баурайында мекендеген,
Меймандос берекелі елін де айтар.
Біреулер сырлы, жұмбақ қызын да айтар,
Бұлт басқан тау өркештен күзін де айтар,
Мақтасар аспанын да, жерін - дағы
Қыратты, жоңышқалы түзін де айтар.
* * *
Жүр менімен енді ілгері сен бірге,
Бақыт пенен мехнатты жең бірге.
Мезгіл-мезгіл үрлеп ыстық лебіңмен.....

(Мәлік Ғабдуллинге)

Қасқая қара тон киіп,
Қаусыра түйме тағынған,
Қаңтарда кірпік қақпаған,
Қанды айқаста сабылған.
Қалтырамас ажалдан
Қиядан тілеп өзі ұшқан,
Қырғында Отан атымен
Қамалға шауып отқа ұшқан.
Қыран бүркіт сипатты
Қияғы болат қайрылмас,
Құрыштан сомдап суарған
Құзға шапсаң майрылмас,
Қайратына көркі сай,
Қапысы жоқ сөзінде......

Адам еді елім сүйген,
Ойы мұхит, ақылы өрен.
Сарқылмайтын жан азығы,
Суы кәусар түпсіз терең.
Сан.қылдаған тау қыраны
Болат тұяқ күшті берен.
Қаламынан нұр тамылжып
Қызыл тулар желпілдеген.
Октябрьдің сұңқары еді,
Ардақты аты Горький деген.
Көркем сөздің дариясы
Горький халық — Горький өлең.
Горький істің дауылпазы
Тоншысымен бұлтты іреген,
Горький өмір гиганты ғой.
Төбесімен көк тіреген,
Ұлы Максим атағынан......

(Кейбір арамза азғындар туралы)

Тым мәлімсіз бір жас жігіт
Шар айнаға тұрды қарап.
Кейде қолмен сипап жағын,
Кейде кейін шашын тарап.
Терезеден сылаң қағып,
Түскен нұры сұлу күннің.
Күміс күннен ажар алып,
Құлпырғаны көк торғынның,
Бипазданған миуа талдан,
Мың бұралып шыққан үннің,
Оған тіпті әсері жоқ
Кескініндей қара түннің.
Ол тек қана қазір әуре......

Жаз еді хош иісі аңқып жатқан,
Жер сұлу қымбатты әсем алқа таққан.
Майысып қызғалдағы, талы үлпілдеп —
Өзен де күміс суын сылдыратқан.

Бал құрақ, балауса шөп елдің маңы
Тотының секілденіп құбылғаны.
Мың түрлі тәтті күйін балбыратып
Есімде бұлбұл құстың сайрағаны.......